Najstarszy przywilej dla Strzelna - Bulla...

Rysunek tympanonu fundacyjnego kościoła św. Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie.

 

Bulla Celestyna III dla Strzelna

Bulla papieża Celestyna III dla Strzelna z 9 kwietnia 1193 roku to najstarszy z zachowanych do dziś dokument, który potwierdza posiadłości i przywileje klasztoru norbertanek pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny w Strzelnie. Dokumentem tym Papież na prośbę przeoryszy Beatrycze wziął klasztor strzeleński pod opiekę Stolicy Apostolskiej, nadając mu liczne przywileje, które przyczyniły się do rozwoju klasztoru i jego wpływów gospodarczych. Bulla formalnie zatwierdzała posiadłości klasztoru w Strzelnie, co przyczyniło się do wzmocnienia jego pozycji i zabezpieczenia jego majątku. Zaś nadanie licznych przywilejów gospodarczych pozwoliło klasztorowi na rozwój i zwiększenie dochodów, co miało wpływ na jego rozwój i działalność. Bulla była ważnym symbolem statusu i wpływu klasztoru w Strzelnie, podkreślając jego znaczenie jako ośrodka religijnego i kulturalnego. 

Tympanon fundacyjny kościoła św. Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie.

A oto treść Bulli:

Biskup Celestyn, sługa sług Bożych, umiłowanym w Chrystusie córkom Beatrycze, pani klasztoru Najświętszej Marii Panny w Strzelnie, i jej siostrom, obecnym i przyszłym, które złożyły śluby zakonne, na wieczną pamięć.

Stolica Apostolska udziela opieki roztropnym dziewicom, które pod wpływem obowiązku religijnego zapalają swoje lampy i przygotowują się przez uczynki świętości na spotkanie ze swym Oblubieńcem, aby czasem napór jakiejkolwiek lekkomyślności nie odwiódł je od zamierzonego celu lub, nie daj Boże, nie złamał mocy ich świętej religii. Dlatego też, umiłowane córki w Chrystusie, z łaski swojej przystajemy na wasze słuszne prośby i przyjmujemy wspomniany klasztor, w którym jesteście zniewolone z boskiego posłuszeństwa, pod opiekę błogosławionego Piotra i naszą, i dzielimy przywilej niniejszego pisma.

Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Klasztor Norbertanek w Strzelnie, sygn. 1

Przede wszystkim postanawiają, że: zakon kanoniczek, o którym wiadomo, że został ustanowiony w tym samym miejscu zgodnie z wolą Boga oraz regułą i konstytucją braci premonstratensów błogosławionego Augustyna, będzie tam nienaruszalnie przestrzegany na wieki.

Ponadto, wszelkie posiadłości, wszelkie dobra, które tenże klasztor posiada obecnie sprawiedliwie i kanonicznie, lub w przyszłości na mocy koncesji papieży, hojności królów lub książąt, ofiar wiernych lub w inny sprawiedliwy sposób, mogą być nabyte, za pozwoleniem Pana, tobie i twoim następcom, i pozostaną nienaruszone. W którym to uznaliśmy za właściwe wyrażenie: samo miejsce, w którym znajduje się wspomniany klasztor ze wszystkimi jego przynależnościami; wieś Sarbicko, wieś Clodava (?), wieś Ostrovite (Ostrowite), wieś Belsco (Bielsko), wieś Centiwsko (Ciencisko), wieś Goplo (Gopło), wieś Stronbodr (Srodoń), wieś Crosna (?), wieś Radomin z karczmą, wieś Strelno (Strzelno) z karczmą i dziesięciny wszystkich tych wsi; wieś Loiovo (Łojewo), wieś Bitom (Bytoń), wieś Strosowo (Stróżewo) z dziesięciną. W Novum Wlodizlaw (Inowrocław) dziewiąty targ, w Mątwa (Mątwy) most i tawerna, w Cruswick (Kruszwica) dziewiąty denar, w Quecissow (Kwieciszewo) dziesiąty targ.

Niech nikt nie waży się żądać od was dziesięciny za pracę, którą wykonujecie własnymi rękami lub własnym kosztem, albo za wyżywienie waszych zwierząt. Możesz też przyjmować do nawrócenia osoby wolne i absolutne, uciekające od świata, i zatrzymywać je bez sprzeciwu.

Zabraniamy ponadto, aby któraś z waszych sióstr, po złożeniu ślubów w tym samym miejscu, mogła opuścić to miejsce bez pozwolenia swego pana; Niech jednak nikt nie ośmiela się zatrzymywać osoby, która odchodzi bez uprzedzenia w postaci listu pospolitego. W tym celu zabraniamy również, aby jakikolwiek biskup lub ktokolwiek inny żądał od was i przyjmował z dziesięciny więcej, niż wymagali dotychczas ich poprzednicy.

Ponieważ jednak na terenie kraju obowiązuje ogólny interdykt, wolno wam odprawiać nabożeństwa przy zamkniętych drzwiach, wykluczeniu ekskomunikowanych i objętych interdyktem, nie dzwonieniu w dzwony i ściszeniu głosu. Otrzymacie krzyżmo, olej święty, konsekracje ołtarzy lub bazylik oraz święcenia duchownych, którzy mają otrzymać święcenia od biskupa diecezjalnego; jeśli rzeczywiście jest katolikiem i posiada łaskę apostolską Stolicy Apostolskiej, i pragnie udzielić ci jej bezpłatnie i bez żadnej niegodziwości lub przymusu. W przeciwnym wypadku możesz zwrócić się do wybranego przez siebie biskupa, mając łaskę i apostolską wspólnotę Stolicy Apostolskiej, która, wsparta naszym autorytetem, udzieli ci tego, o co prosisz.

Zabraniamy ponadto, aby nikt na terenie twojej parafii nie ośmielił się wybudować nowej kaplicy lub kaplicy bez zgody biskupa diecezjalnego i ciebie, z zachowaniem przywilejów papieży. W tym celu stanowczo zabraniamy pobierania nowych i nieuzasadnionych opłat przez arcybiskupów, biskupów, archidiakonów, dziekanów i innych osób duchownych i świeckich. Postanawiamy także, że pochówek w samym miejscu jest wolny, aby nikt nie mógł sprzeciwiać się pobożności i ostatecznej woli tych, którzy postanowili być tam pochowani, chyba że zostali ekskomunikowani lub objęci interdyktem; nie naruszając jednak sprawiedliwości kościołów, z których zabierane są ciała zmarłych.

Ponadto macie wolną władzę, mocą naszego upoważnienia, aby wykupić i prawnie zwolnić z ich rąk dziesięciny i posiadłości należące do prawa waszych kościołów, a będące w posiadaniu osób świeckich, i zwrócić je kościołom, do których należą. Ale za twoją zgodą, obecna gospodyni tego miejsca albo którakolwiek z twoich następców, niech nie stosuje tam żadnego podstępu ani przemocy, chyba że siostry, za wspólną zgodą lub część sióstr, zapewnią zdrowszy wybór zgodnie z bojaźnią Bożą i regułą błogosławionego Augustyna.

Pragnąc także z ojcowską troską zadbać o wasz pokój i spokój na przyszłość, zabraniamy, pod groźbą anatemy, mocą władzy apostolskiej, aby w obrębie waszych domów lub stodół nikt nie dopuszczał się rabunku lub kradzieży, nie podpalał, nierozważnie porywał lub zabijał człowieka, ani nie ośmielał się stosować przemocy. Dlatego postanawiamy, że nikomu, pod żadnym pozorem, nie wolno lekkomyślnie niepokoić ww. klasztoru ani zabierać jego dóbr, zatrzymywać lub pomniejszać tego, co zostało zabrane, ani też nękać go jakimkolwiek prześladowaniem; ale niech wszystkie rzeczy pozostaną nienaruszone, dla zarządzania którymi i utrzymania których zostały udzielone z pobożną hojnością, a będą pożyteczne dla wszelkiego rodzaju celów; bez uszczerbku dla autorytetu Stolicy Apostolskiej i kanonicznej sprawiedliwości biskupa diecezjalnego. Jeżeli zatem w przyszłości jakaś osoba duchowna lub świecka, znając tę ​​stronę naszej konstytucji, spróbuje lekkomyślnie wystąpić przeciwko niej, to po drugim lub trzecim ostrzeżeniu, jeśli nie naprawi swojej winy poprzez stosowne zadośćuczynienie, zostanie pozbawiona władzy, czci i godności i uzna się za winną na mocy Bożego sądu popełnionej nieprawości, a także zostanie odłączona od najświętszego Ciała i Krwi Boga oraz naszego Pana i Odkupiciela Jezusa Chrystusa, a w ostatecznym rozrachunku podlegać będzie Bożej zemście. A tym wszystkim, którzy na tym samym miejscu przestrzegają swoich praw, niech będzie pokój naszego Pana Jezusa Chrystusa, aby i tutaj mogli zebrać owoc dobrych uczynków i znaleźć nagrodę wiecznego pokoju z surowym Sędzią. Amen. Amen. Amen.

Ja, Celestyn, biskup św. Kościoła Katolickiego.

Po papieżu następują podpisy hierarchów kościelnych w brzmieniu:

† Ego Pandulphus basilice XII Apostolorum presbyter cardinalis ss.

† Ego Melior sanctorum Iohannis et Pauli presbyter cardinalis tituli Pamachii ss.

† Ego Iordanus presbyter cardinalis sancte Pudentiane tituli Pastoris ss.

† Ego Iohannes tituli sancte Clementis cardinalis, Viterbiensis et Tuscanensis episcopus ss.

† Ego Romanus tituli sancte Anastasie presbyter cardinalis ss.

† Ego Guido presbyter cardinalis sancte Marie Transtiberim tituli Calixti ss.

† Ego Hugo presbyter cardinalis sancte Martini tituli Equitii ss.

† Ego Iohannes tituli sancte Stephani in Celiomonte presbyter cardinalis ss.

† Ego Sofredus tituli sancte Praxedis presbyter cardinalis ss.

† Ego Gratianus sancte Cosme et Damiani diaconus cardinalis ss.

† Ego Gregorius sancte Marie in Porticu diaconus cardinalis ss.

† Ego Gregorius sancte Marie in Aquiro diaconus cardinalis ss.

† Ego Gregorius sancte Georgii ad Velum aureum diaconus cardinalis ss.

† Ego Lotarius sancte Sergii et Bachi diaconus cardinalis ss.

† Ego Nycolaus sancte Marie in Cosmidyn diaconus cardinalis ss.

† Ego Albinus Albanensis episcopus ss.

† Ego Octavianus Hostiensis et Velletrensis episcopus ss.

† Ego Iohannes Prenestinis episcopus ss.

† Ego Petrus Portuensis et sancte Rufine episcopus ss.

Dano na Lateranie przez św. Idziego, diakona św. Mikołaja, w więzieniu Tuliańskim, 5 kwietnia, w XI Indykcję, w Niedzielę Wcielenia, w roku 1193 po Chrystusie, za pontyfikatu papieża Celestyna III w drugim roku.