poniedziałek, 23 września 2024

Unikatowy widok - Gazownia w Strzelnie

Prezentowany dzisiaj - już unikatowy - widok gazowni oraz stacji pomp ujęcia wodnego i budynku administracyjno-mieszkalnego to prawdziwy rarytas w kolekcji fotograficznych obrazów dawnego Strzelna. Wszystkie te budynki mieściły się przy Placu Świętokrzyskim i drodze wylotowej w kierunku Bławatek - Rzadkwina. Dzisiaj pozostały z całego kompleksu już tylko dwie budowle, a mianowicie stacja pomp ujęcia wodnego i budynek mieszkalny. Z krajobrazu zniknęły zabudowania gazowni z wielkim metalowym zbiornikiem na gaz. To tutaj produkowany był gaz, koks i smoła w specjalnych piecach koksowych. Sam oczyszczony gaz magazynowany był w wielkim metalowym okrągłym zbiorniku i stąd wysyłany siecią gazową do poszczególnych mieszkań i obiektów w mieście.

Pocztówka została wydrukowana przez znanego miejscowego wydawcę wielu pocztówek z końca XIX i początków XX w. Paula Jaschke, który swój interes prowadził w Rynku pod współczesnym numerem 16. Otrzymałem ją od strzelnianina Macieja Dobrzyńskiego, który wielokrotnie zasilił mój zbiór swoimi zdobyczami - po raz kolejny dziękuję! Pocztówka została wysłana 21 listopada 1901 roku ze Strzelna do technika Oskara Griezmanna zamieszkałego w Mannheim ul. Angartenstrasse 63. Nadawca niejaki Casellsy pod widokiem gazowni i wodociągów dopisał słowa: Beste Grüne - Najlepsza zieleń i podpisał swoim nazwiskiem Casellsy. Przypomnę, że w Mannheim, a także w Berlinie mieściły się siedziby firmy Oscara Smrekera, specjalizujące się w projektowaniu i budowie wodociągów miejskich i gazowni.

Otóż ta firma zaprojektowała i wykonała sieci gazową i wodną oraz budowle towarzyszące dla miasta Strzelna. W latach 1901-1902 przeprowadzono całą inwestycję, a jednym z podwykonawców, który wybudował wodociągową wieżę ciśnień był miejscowy znany polski budowniczy Wacław Kornaszewski. Koszt budowy całości był bardzo duży. Starczy powiedzieć, że miasto przez szereg lat, acz systematycznie spłacało zaciągnięty na budowę wieży, sieci wodociągowej oraz gazowni wraz z siecią miejską pokaźny kredyt.

W 1903 roku firma Smrekera Continentale Wasserwerks Gesellschaft przekazała w użytkowanie miastu całą sieć wodociągową i gazową i zajęła się utrzymaniem, eksploatacją i rozbudową całości. Wodociągi i gazownia dawały znaczące zatrudnienie mieszkańcom. Firmą na miejscu kierował gazmistrz (Gasmeister). Po odzyskaniu niepodległości w 1919 roku wodociągi i gazownia nadal znajdowały się w zarządzie niemieckiej firmy, która przemianowała się na Towarzystwo Centralne Gass und Wasserwerke Gestande w Berlinie. Dopiero z początkiem 1928 roku miastu udało się nabyć gazownie i wodociągi będące w rękach niemieckiego Towarzystwa Centralnego.