W cyklu starostowie strzeleńscy, dzisiaj
przedstawiam dwie kolejne sylwetki osób kierujących administracją powiatową.
Osobami tymi byli starosta Karol Baliński oraz tzw. kierownik Starostwa
Powiatowego w Strzelnie Tadeusz Woźniak. O ile o staroście Balińskim udało się
zebrać sporo materiałów źródłowych do opracowania biogramu o tyle o kierowniku
Woźniaku niewiele. Być może dalsza kwerenda, już po koronawirusie dopełni
biogram tego urzędnika.
 |
| Grobowiec śp. starosty strzeleńskiego Karola Balińskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie |
Karol Gustaw Baliński 1921-1927, organizator administracji rządowej
na terenie powiatów kaliskiego i tureckiego, starosta turecki, burmistrz
Równego i starosta strzeleński
od 19 listopada 1921 r. do 20 marca
1927 r.
Urodził się w 1885 r. w Warszawie.
Był synem inż. Stanisława Balińskiego herbu Jastrzębiec i Marii Elżbiety z
Bogdaszewskich. Ochrzczony został 13 kwietnia 1885 r. przez ks. proboszcza
Walentego Świnarskiego w kościele pw. Wszystkich Świętych w
Warszawie-Śródmieściu, przy obecnym Placu Grzybowskim. Chrzestnymi Karola
Gustawa byli Józef Pankowski oraz Józef Bogdaszewski. W księdze chrztów nie
zapisano daty urodzenia dziecka, dlatego możemy przyjąć iż urodził się 12
kwietnia, lub kilka dni wcześniej.
Niestety, nie udało się nic ustalić
o przebiegu nauki oraz w temacie wykształcenia późniejszego starosty
strzeleńskiego. Wiadomo natomiast, że związek małżeński zawarł w 1913 r. w
Warszawie w kościele pw. św. Aleksandra, z Wandą Karoliną Bagieńską herbu
Ślepowron urodzoną 4 listopada 1890 r. w Skoczkowie (zm. 17 czerwca 1983 r. w
Warszawie), córką Władysława i Wiktorii z Rościszewskich.
W listopadzie 1918 r., jako
komisarz rządu polskiego otrzymał pełnomocnictwa do tworzenia administracji rządowej
na terenie powiatów kaliskiego i tureckiego. 15 listopada 1918 r. Tymczasowy
Zarząd Powiatowy w Turku przekazał mu władzę. Po ukonstytuowaniu się Sejmiku
Powiatowego w Turku, 24 marca 1919 r. stanął na czele Wydziału Powiatowego i od
tego dnia pełnił funkcję starosty Powiatu Tureckiego. Był członkiem Powiatowego
Komitetu Obrony Państwa w czasie najazdu bolszewików w 1920 r. W tym też roku
wydał odezwę do ludności powiatu popierającą Pożyczkę Państwową. Po blisko dwóch
latach, 28 września 1920 r. mianowany został burmistrzem miasta Równe na
Kresach.
Wkrótce, bo w 1921 r. przeniesiony
został do województwa poznańskiego i objął 19 listopada fotel starosty Powiatu
Strzeleńskiego. Zastąpił na tym stanowisku dotychczasowego starostę Czesława
Tollika, który przeszedł na identyczne Stanowisko do Świecia. W roku następnym
1922 wybrano starostę Balińskiego na członka Poznańskiego Sejmiku Wojewódzkiego.
7 listopada 1922 r. został zastępcą członka Poznańskiego Wydziału Krajowego
(1922-1927). Wydział liczył 14 członków i 11 zastępców. Funkcję członka
Poznańskiego Sejmiku Wojewódzkiego pełnił do chwili śmierci i sprawował ją obok
drugiego przedstawiciela powiatu strzeleńskiego, ziemianina z Rzeszynka dra
Bogdana Amrogowicza. W ramach Sejmiku pracował w Komisji Prawno-Administracyjnej
(1922-1927). W maju 1922 r. stanął na czele Komitetu niesienia pomocy inwalidom
wojennym.
Jako starosta pełnił również
funkcję przewodniczącego Strzeleńskiego Związku Komunalnego. W 1925 r. był
członkiem Komitetu Przyjęcia Wycieczki Sokołów Polskich z Ameryki, na czele
którego stał wojewoda Adolf Bniński. Grupa liczyła 600 osób i bawiła w lipcu i
sierpniu m.in. w Kruszwicy, która znajdowała się w granicach powiatu
strzeleńskiego. Staraniem starosty Balińskiego przygotowano podwaliny pod
budowę nowoczesnego szpitala powiatowego oraz siedziby Kasy Chorych w
Strzelnie. Łożył również znaczne kwoty na remonty konserwatorskie przywracanej
do dawnej świetności rotundy św. Prokopa. Współfinansował w 1925 r. budowę
pierwszego boiska piłkarskiego przy ulicy Stodolnej, przeznaczając na ten cel
środki z funduszy Wydziału Powiatowego.
Starosta Karol Baliński długo
chorował. Z tego względu zastępował go początkowo w randze zastępcy starosty
Józef Skalski, późniejszy starosta rawicki i krotoszyński, a następnie Tadeusz
Woźniak w randze kierownika starostwa. Po długiej i ciężkiej chorobie starosta
zmarł 17 marca 1927 r. w wieku niespełna 42 lat w Bydgoszczy, gdzie się leczył.
Jego zgon został odnotowany w księgach Urzędu Stanu Cywilnego w Strzelnie. Zgłoszenie
śmierci dokonał asystent powiatowy Aleksander Lasocki. 21 marca w poniedziałek
odbył się jego pogrzeb. Uczestniczył w nim wojewoda Adolf Bniński z władzami
wojewódzkimi. Początkowo pochowany w Strzelnie na starym cmentarzu, a na
początku listopada 1927 r. dokonano ekshumacji i trumnę ze zwłokami
przewieziono do grobowca rodzinnego na Powązki do Warszawy.
Jak odnotowała prasa regionalna, zmarł po długich i ciężkich cierpieniach
wzorowy urzędnik, prawdziwy narodowiec, człowiek zasad, prawy obywatel i dobry
gospodarz powiatu, starosta Karol Baliński. Przedwcześnie zmarły pozostawił po
sobie szczery żal i wdzięczną pamięć. Nie tylko najbliżsi jego pracownicy
urzędnicy, lecz również szeroki ogół obywateli powiatu, odczuł ogromnie wielki
ubytek człowieka, który do ostatniego
niemal tchu życia nie porzucał pracy zawodowej, lecz również społecznej.
Śp.
zmarły zarządzał powiatem strzeleńskim od 1921 r. Zwłoki jego spoczną na
miejscowym cmentarzu parafialnym. Dyrekcja Koła Ziemian
Inowrocławsko-Strzelińskiego powiatu, Urzędnicy Starostwa i Wydziału
Powiatowego, Magistrat i Rada Miejska miasta Strzelna, Zarząd Powiatowej Kasy
Oszczędności, Wydział i Sejmik Powiatu Strzelińskiego,, Komisarz Obwodowy,
Urzędy Dworskie i sołtysi obwodu kruszwickiego, wyraziły rodzinie śp. Zmarłego słowa głębokiego współ. Część
pamięci, śp. Zmarłego.
W
niedzielę 20 marca o godz. 17:00 nastąpiła eksportacja zwłok z domu żałoby do
tutejszej fary. Przed budynkiem starostwa zgromadziły się towarzystwa,
organizacje, urzędnicy, szkoła wydziałowa i inne z wieńcami i sztandarami oraz
mieszkańcy. Po wyniesieniu trumny przemówił dr Trzciński, były minister, po
czym wyruszył kondukt prowadzony przez ks. prob. Czechowskiego w otoczeniu
duchowieństwa do kościoła, gdzie odbyło się nabożeństwo żałobne. Dnia 21 marca
rozpoczęły się dalsze uroczystości pogrzebowe. W kościele zgromadziły się
towarzystwa z sztandarami, delegacje, przedstawiciele władz z wojewodą
poznańskim na czele. Przy trumnie zaciągnęła straż honorowa Bractwa
Strzeleckiego. Podczas mszy św. przygrywała orkiestra wojskowa a pienia żałobne
wykonał miejscowy chór kościelny. Po mszy św. wygłosił z ambony mowę żałobną
ks. prob. Sołtysiński z Siedlimowa. W kondukcie szły szkoły i towarzystwa ze
Strzelna i okolicy. Przy grobie duchowieństwo odprawiło modły i dano trzykrotną
salwę z karabinów. Na uroczystość pogrzebową przybyło wiele ludności ze
Strzelna i powiatu. Na znak żałoby w czasie przechodzenia konduktu żałobnego w
ulicach Kościelnej, Rynek, św. Ducha składy były pozamykane.
Tymczasowo pochowany na starej
nekropoli strzeleńskiej, a pod koniec 1927 r. szczątki doczesne zmarłego
przeniesiono na cmentarz Powązkowski w Warszawie. Spoczął w grobowcu w kwaterze
113-1-9.
Tadeusz Woźniak 1927, w trakcie choroby starosty Balińskiego, a także
przez miesiąc po jego śmierci sprawował urząd kierownika Starostwa Powiatowego
w Strzelnie.
Tadeusz Woźniak zaledwie miesiąc,
bo od 21 marca do 20 kwietnia 1927 r. kierował samodzielnie strzeleńskim starostwem.
Stąd został przeniesiony do Wolsztyna na starostę powiatu wolsztyńskiego, gdzie
urząd ten sprawował do 1931 r. Jak go określano w kręgach wolsztyńskich, był on
bardzo dynamicznym piłsudczykiem. Od chwili objęcia władzy w powiecie miejscowi
narodowcy nie zaznali spokoju. Aby rozbić jedność narodowo-demokratycznego
ruchu, starosta utworzył w Wolsztynie podległą sanacyjnemu rządowi organizację
o nazwie Stronnictwo Stanu Średniego. Usiłował także utworzyć paramilitarną
drużynę ,,Strzelca”. Tu jednak spotkał się ze stanowczym sprzeciwem. Przeciwko
takiej destrukcyjnej działalności starosty zaprotestowały radykalne kręgi
wolsztyńskiego społeczeństwa. Ostatecznie sanacyjny rząd z dniem 31 maja 1931
r. odwołał starostę Woźniaka z zajmowanego stanowiska…
CDN
