Dawno temu w Przyjezierzu

Przyjezierze końcówka lat 60. XX w. pocztówka

Ostatnie półrocze spędziłem nad wznowieniem opowieści o Lasach Miradzkich - a tak po prawdzie, nad pisaniem nowej książki. Od pierwszego wydania minęło 12 lat. W międzyczasie w wyniku licznych kwerend - przy okazji pisania kolejnych książek - zebrałem tak ogromny materiał, że jak to mówią klasycy, klękajcie narody. Poprzedni „maszynopis” liczył 224 strony, natomiast ten obecnie skończony to 474 strony - uff! Od wczoraj mam pełen luzik i gdyby nie ta „rwa” ruszyłbym w przysłowiową Polskę. Codzienna rehabilitacja - gimnastyka poprawia nieco mój stan, ale to chyba jeszcze potrwa… A póki co - nie mogąc przemierzać ulic, ni pól i lasów siedzę i uzupełniam zaniedbania w prowadzeniu bloga. Dzisiaj na zachętę sięgnięcia po książkę, która ukaże się w połowie przyszłego roku zamieszczam fragmenty opracowania o Przyjezierzu - byłej enklawie Lasów Miradzkich, która do 1990 roku znajdowała się we władaniu Nadleśnictwa Miradz.

Przyjezierze lata 30. XX w.

W podziale administracyjnym od 1836 roku obszar Lasów Miradzkich wraz z późniejszym Przyjezierzem znajdował się w tzw. Dystrykcie Strzelno, a od 1866 roku w tzw. Obwodzie Policyjnym, czyli Komisariacie Obwodowym Strzelno Południe. Po reformie administracyjnej od 1928 roku do 1954 roku Przyjezierze wchodziło w skład Gminy Strzelno-Południe. Jakby tego nie nazwać, cały ten czas Przyjezierze związane było ze Strzelnem. Powstanie w 1954 roku Gromadzkich Rad Narodowych sprawiło, że Letnisko zostało przypisane do GRN w Wójcinie. Ten stan rzeczy trwał do 1972 roku, to jest do czasu powstania gmin wiejskich, miejskich i miejsko-wiejskich. Wówczas to Przyjezierze administracyjnie znalazło się granicach Gminy Jeziora Wielkie - Gminnej Rady Narodowej w Jeziorach Wielkich. Na krótko, część wschodnia Letniska znalazła się w granicach Miasta i Gminy Strzelni, a było to w latach 1993-2022 - po tzw. komunalizacji.

Przyjezierze lata 30. XX w. W tle po prawej skocznia do wody, a na dolnym zdjęciu w tle restauracja letnia i kabiny do przebierania

A teraz nieco historii, która absolutnie nie wyczerpuje tematu książkowego, a jedynie sygnalizuje, niczym sygnalista obwieszczający początek polowania. A zatem, już na początek z grubej rury. By uświadomić wszystkim, że leśnicy z Miradza blisko100 lat wcześniej niż współczesne władze udostępnili lasy społeczeństwu podam oto taki przykład z 1937 roku. A oto i on - W 1937 roku nadleśniczy Alojzy Cysewski życzył harcerstwu, by lasy były dla niego oazą wypoczynku i domem gościnnym. Tymi słowami potwierdził, iż udostępniano społeczeństwu m.in. lasy wokół letniska Przyjezierze w celach rekreacyjno-wypoczynkowych i zdrowotnych. To leśnicy z Miradza od lat 30. XX w. wydzierżawiali tereny wokół plaży w Przyjezierzu do celów już wymienionych. Czyli, koncepcja wyodrębnienia takiej kategorii jak las społeczny wokół miast z naciskiem na rekreację, edukację, zdrowie, która została formalnie wprowadzona Zarządzeniem nr 58 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 5 lipca 2022 roku, wymyślona została długo wcześniej i od tamtych zamierzchłych czasów kontynuowana jest przez miradzkich leśników - z przerwą na czas wojenny - nieprzerywalnie do dzisiaj.

Harcerze strzeleńscy w drodze do Przyjezierza na drodze "Gajowianka" - 1947 r.

O tym, że harcerze, nie tylko strzeleńscy, upodobali sobie Lasy Miradzkie na miejsce organizacji obozów i biwaków, a przy tym odkryli uroki tego zakątka Lasów Miradzkich było wiadomym od dawien dawna, można rzec, że od początku istnienia skautingu na Kujawach. Tym magnesem, który przyciągał druhny i druhów już w okresie międzywojennym w leśne ostępy było właśnie Przyjezierze - jezioro z klarowną i czyściutką wodą oraz ów las pachnący z pięknym drzewostanem sosnowo-dębowym. 

Przyjezierze lata 30. XX w.

Nazwa miejscowa Przyjezierze zaczęła funkcjonować od 27 czerwca1919 roku i przypisana była do leśnictwa, a następnie do kąpieliska nad odnogą wschodnią Jeziora Ostrowskiego. Została ona oficjalnie utrwalona z chwilą opublikowania Rozporządzenia Nr 382 z dnia 14 lipca 1920 roku Ministra byłej Dzielnicy Pruskiej w sprawie ustanowienia nazw miejscowości powiatu strzelińskiego. Wcześniej tj. od połowy XIX w. było tutaj leśnictwo Seewald, w sąsiedztwie którego znajdowało się drugie siedlisko jednozagrodowe noszące starą pruską nazwę Wiesenhaus - Dom Łąkowego, czyli konserwatora kanału Ostrowo-Gopło i gospodarstwa łąkowego. Pod tymi samymi datami nazwę Wiesenhaus zmieniono na borostwo (podleśnictwo) Międzybór.

Początki Przyjezierza jako letniska sięgają połowy lat 20. XX w., kiedy to modne stało się wypoczywanie nad wodą i zażywanie kąpieli. Pionierami w odkrywaniu walorów wypoczynkowych tego zakątka Lasów Miradzkich byli harcerze strzeleńscy, którzy jako pierwsi zaczęli organizować nad jeziorem biwaki i obozy. Do wzrostu zainteresowania się mieszkańców Strzelna kąpieliskiem przyczyniła się szczególnie zbiorowa komunikacja autobusowa. Właściciele autobusów na własną rękę zaczęli organizować wyjazdy nad jezioro do Przyjezierza. W 1927 roku nauczyciel Antoni Lubik ze Sławska Małego jako pierwszy dał opis jeziora i otaczających go lasów w swojej książeczce Geografja powiatu strzelińskiego. Dzisiaj można rzec, że była to swoista reklama i zachęta do korzystaniu z walorów tego miejsca: - Najpiękniej jest w lesie. Sosny, zdrowe, silne, wyrastają z dywanu mchu i jagód, szepczą sobie nieznane nam wieści, a w gałęziach ich ptactwo różnorodne śpiewa swe pieśni miłosne. Uroczy widok przedstawia jezioro Ostrowskie, leżące zupełnie w lesie: Woda spokojna, błękitna, a na brzegach piętrzy się stary las, tylko niekiedy przerywa fale kaczka dzika lub czubaty nurek; cisza, spokój wielki. Jest to zakątek mało znany, ale bez wątpienia należy do najpiękniejszych w Wielkopolsce. Latem zjeżdżają dotąd licznie obywatelstwo ze Strzelna.

Być może za sprawą Antoniego Lubika i jego publikacji trafił tutaj w 1937 roku znakomity poznański botanik, pracownik naukowy Uniwersytetu Poznańskiego dr Witold Kulesza, który na plaży od strony Przyjezierza, wpadł w konsternację i zachwyt widokiem, jaki jego oczom się zjawił. Wówczas to napisał: - Całkowicie ujęte w panoramę przepięknych lasów, stąd pod względem krajobrazowym bez porównania piękniejsze od dostojnego, ale mało urozmaiconego Gopła, godne zaiste stanąć obok Góreckiego Jeziora pod Poznaniem, lub obok Świtezi nowogródzkiej, którą nawet trochę przypomina pasmem oczeretów i czystością wody.

Przyjezierze 1949 r.

W 1936 roku na łamach inowrocławskiego „Piasta” napisano: - Piękna i malownicza jest okolica Strzelna, obfitująca w lasy i jeziora. Do najpiękniejszych należy Jezioro Ostrowskie, otoczone lasem z piękną plażą w Przyjezierzu. Z kolei w gazecie „Pałuczanin”, w tym samym czasie odnotowano: - W lasach państwowych na południu powiatu mogileńskiego jest piękne jezioro, zwane Przyjezierze, które bierze nazwę od leśniczówki. Kilka lat temu nie myślał nikt aby w Przyjezierzu było można wypocząć po dniach codziennej pracy, a dziś, w niedzielę a nawet w dni powszednie słychać w Przyjezierzu odgłosy syren samochodowych, dźwięki „koni stalowych”, i turkot eleganckich powózek. Dużo ludzi spieszy do cichych ustroni, aby zapomnieć o troskach dnia codziennego, aby płuca spragnione czystego powietrza, napoić wonią żywiczną. 4 lata mijają, jak wydzierżawiono plażę „Przyjezierze” i pobudowano salę restauracyjną, salę do tańca, kabiny i skocznię 3 piętrową.

Obywatelstwo miasta Strzelna tęskniło dawniej do wody, to też obecnie jeździ chętnie do odległego o 18 km Przyjezierza. W czasie wakacji letnich przyjeżdża tutaj bardzo dużo wycieczek z okolicy, jak i z odleglejszych stron, a mianowicie z Bydgoszczy, Inowrocławia, Pakości itd. Harcerze i harcerki oraz oddziały Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego rozkładają swe obozy w okolicznych lasach. Zjeżdżają także letnicy, wypocząć i pogawędzić, jeździć łodzią po gładkiej toni jeziora, posłuchać koncertu, potańczyć walczyka, tango, fokstrota lub polkę, potem zjeść smaczny obiad, znowu się pobawić, wykąpać się, w końcu wrócić do domów, przyrzekając spotkać się ponownie:

A w niedzielę po obiedzie
Autobusem się zajedzie,
Do samego Przyjezierza.
W Przyjezierzu się spotkamy
I na plażę się udamy -
Więc dziecino teraz pa!!!
Całusów 122.

Na zakończenie dopowiem, że od lat zbierałem materiały o „Przyju” - jak zwykliśmy nazywać Przyjezierze. Jest tego kilkadziesiąt stron, a esencja - wyciąg przedstawiający pełne dzieje Letniska znajdziecie już niebawem w obecnie przygotowywanych do druku dziejach Lasów Miradzkich.