Kolejnym domem, który przykuwa naszą uwagę jest niewielka piętrowa kamieniczka
z poddaszem i bardzo ozdobną elewacją frontową. Oznaczona numerem 18, dawniej
policyjnym 60, wystawiona została pod koniec XIX w. i gdyby nie elementy historyzmu
ją zdobiące przeszlibyśmy obok niej obojętnie. W przeszłości, jak i
współcześnie kamieniczka spełniała dwie funkcje, handlową i mieszkalną. W
części podwórzowej nie posiadał oficyn, a parcelę zachodnią wypełniał piękny
ogród. Parter kamieniczki zajmują dwa pomieszczenia handlowe, które rozdziela
korytarz wewnętrzny z klatką schodową. Narożniki parteru oraz boki wejścia
głównego wypełniają silnie boniowane cztery pasy, a narożniki piętra gładkie pilastry
z korynckimi kapitelami. Uwagę przykuwają w pełni zachowane niezwykle ozdobne,
nawiązujące do historyzmu obramowania okienne piętra, jak i poddasza oraz
gzymsy wyróżniające poszczególne kondygnacje. Ozdobą szczytu dachowego są dwie
kule rozmieszczone na skrajach frontonu.
Najstarsza pisana wzmianka o zabudowie
tej parceli sięgająca 1800 r. Wymieniony został wówczas właścicielem tej
posesji Polak - katolik Bołuski. Po nim, dom wraz z ogrodem trzymał również
Polak - katolik obywatel Franciszek Grieger z żoną Apolonią z Wielowiejskich,
wspomniany w 1889 r. Następnie posesja przeszła w ręce Żyda Josepha Moritza.
Jest on wymieniony w spisie ludności z w 1910 r. Obok niego mieszkał tutaj
kupiec Ignacy Cieślewicz, którego reklamę z 1910 r. zamieszczam oraz Albin
Radomski, drogista prowadzący w tym domu drogerię „Victoria", do czasu przeniesienia
jej do budynku teścia, pod nr 14. Radomski w 1904 r. poślubił Helenę
Bartoszewską, a w latach trzydziestych kupił kamienicę w Rynku pod numerem 24
wraz z octownią (1932 r.) należącą wówczas do Bolesława Pińkowskiego - juniora.
Albin Radomski urodził się 15
grudnia 1882 r. w Mogilnie. Był synem Sylwestra i Teresy. Po ukończeniu szkoły
powszechnej odbył praktykę drogeryjną w Gnieźnie, Żninie i Mogilnie. W 1904 r.
zamieszkał w Strzelnie i począł rozkręcać interes drogeryjny. Był nie tylko
kupcem, ale również urzędnikiem miejskim. Piastował stanowisko kierownika
Gazowni Miejskiej i Wodociągów w Strzelnie (1928 r.) Był radnym i
przewodniczącym Rady Miejskiej w Strzelnie, a następnie zastępcą burmistrza. Jako
radny powiatowy reprezentował powiat strzeleński w Towarzystwie Popierania
Budowy Kanału Żeglugowego Warta-Gopło-Wisła z siedzibą w Bydgoszczy, w którym
pełnił funkcję zastępcy sekretarza.
 |
| Albin Radomski |
 |
| Helena Radomska |
Na niwie społecznej piastował
funkcję prezesa Towarzystwa Kupców w Strzelnie (1928 r.). Zasiadał w Izbie
Przemysłowo-Handlowej w Bydgoszczy, udzielając się szczególnie w ramach Wydziału
Sprawozdawczego i Rejestrowego. Jako osoba ciesząca się ogromnym zaufaniem
prezesował Radzie Nadzorczej Banku Ludowego w Strzelnie, był członkiem zarządu
Kurkowego Bractwa Strzeleckiego i Związku Drogerzystów Rzeczypospolitej Polski,
prezesem Akcji Katolickiej. Aktywnie działał w Związku Ochrony Kresów
Zachodnich, Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół“, Komisji Rewizyjnej Towarzystwa
Przemysłowców. Politycznie utożsamiał się z Związkiem Ludowo-Narodowym, którego
był sekretarzem. 30 stycznia 1929 r. obchodził 25 lecie założenia swojej placówki
kupieckiej w Strzelnie.
 |
| Albin Radomski z córką Wandą. 1936 r. Krynica Górska. |
Brał udział w Powstaniu
Wielkopolskim. Z ramienia organizacji powstańczej były członek Straży Ludowej i
Rady Ludowej w Strzelnie. Będąc już kombatantem zrzeszony został w strzeleńskim
Kole Powstańców i Wojaków. Wszedł w skład komisji historycznej dokumentującej
przebieg powstania na terenie byłego powiatu strzeleńskiego (1935 r.). Po
likwidacji powiatu strzeleńskiego został radnym powiatowym w Mogilnie i działał
w Komitecie Powiatowym do Walki z Bezrobociem w Mogilnie.
Na niwie rodzinnej był bratem
przyrodnim rzeźnika Lucjana Radomskiego i wujem przedwojennego burmistrza
Strzelna, Stanisława Radomskiego. Zaliczał się do grupy bogatych mieszczan. Już
w 1939 r. stał się jedną z pierwszych ofiar zbrodni hitlerowskich w okupowanym
Strzelnie. Będąc zakładnikiem, 20 października 1939 r. został rozstrzelany w
lesie Babiniec koło Cienciska.
W latach międzywojennych omawiana
kamieniczka przeszła w ręce Dominika Ojrzanowskiego, komornika sądowego. W
latach powojennych jej właścicielką była córka Helena Ojrzanowska,
sprzedawczyni w placówce „Ruch“ przy Rynku 21. Moja najdalsza pamięć, sięgająca
lat sześćdziesiątych, przywołuje, że mieścił się tutaj sklep obuwniczy PSS, a
później WPHW oraz punkt Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska“ tzw. „Praktyczna
Pani“ świadczący usługi w zakresie krawiectwa, repasacji pończoch i
wypożyczania naczyń kuchennych, sprzętu AGD itp. Po 1990 r. sklep obuwniczy
prowadzili Starkowie, a po punkcie GS powstał sklep z odzieżą dziecięcą. Po sklepie odzieżowym prowadzony był handel artykułami pochodzenia
niemieckiego, a obecnie na powrót wróciły ciuchy i artykuły pokrewne.
 |
| Zofia Głodek - kierowniczka ONG |
Zatrzymajmy się nieco dłużej przy
punkcie szumnie nazwanym Ośrodek Nowoczesna Gospodyni w Strzelnie. Na
początek nieco informacji encyklopedycznych, co kryło się pod pojęciem Ośrodek
Nowoczesnej Gospodyni. Otóż, 30 maja 1945 roku powstała w Strzelnie Gminna
Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", która dopiero od 1 stycznia 1948
roku, po połączeniu się z prężną - o tradycjach sięgających okresu zaborów -
spółką rolniczo-handlową „Rolnik Kujawski“ rozwinęła skrzydła w dziele skupu i
zaopatrzenia miasta Strzelna oraz gmin Strzelno-Południe i Strzelno-Północ w
środki do produkcji rolnej. Poza stricte gospodarczą działalnością od 1964 r.,
kiedy to na IV Kongresie Spółdzielczości Zaopatrzenia i Zbytu rzucono hasło
„Frontem do rolnictwa“ geesy zaczęły tworzyć w swoich strukturach dział kulturalno-usługowy.
Tak w 1965 r. strzeleński gees zaczął rozwijać działalność
społeczno-wychowawczą i kulturalno-oświatową. Na tym polu szczególny nacisk
położono na tworzenie Klubów Rolnika, w których koncentrowało się życie
kulturalno oświatowe. Kluby te miały stać się wiejskimi ośrodkami kultury.
Pierwsze takie kluby powstały w tymże roku w Strzelnie, Młynicach, Gaju i
Nożyczynie, a kolejne dwa w 1967 r.
W 1966 r. podczas Walnego
Zgromadzenia Delegatów GS "SCh" podjęto uchwałę o uruchomieniu
Ośrodka Nowoczesnej Gospodyni. Jego działalność zainaugurowano w 1967 r.
Początkowo w oparciu o zaplecze Klubu Rolnika w Strzelnie, który mieścił się w
podwórzu siedziby gees przy ul. Świętego Ducha (wówczas ul. 15 Grudnia) na
piętrze, nad Rozlewnią PiWG. Wkrótce wynajęto pomieszczenia przy tej samej ulicy
pod numerem 18 i tam urządzono Ośrodek Nowoczesnej Gospodyni z wypożyczalnią
naczyń i sprzętu AGD oraz repasację pończoch i usługi krawieckie. Uroczyste
otwarcie nastąpiło 15 lutego 1968 r.
Pierwszą kierowniczką Ośrodka
została Zofia Głodek. W placówce poza nią zatrudnione były jeszcze dwie panie,
krawcowa i jej pomoc. Ośrodek prowadził ścisłą współpracę z Kołami Gospodyń
Wiejskich, organizując prelekcje, spotkania i kursy w szeroko pojętym zakresie
gotowania, pieczenia, krawiectwa, robótek ręcznych, haftu, a także spotkania z
ciekawymi ludźmi, szkolenia bhp, higieny itp.
Ośrodek szczególny bum przeżył w
latach 80. minionego stulecia, pod nowym kierownictwem pani Henryki
Krotowskiej. Wówczas wybudowano w podwórzu siedziby geesu świetlicę wraz z
zapleczem kuchenno-magazynowo-biurowym, przenosząc całość do nowego obiektu. Ośrodek
zaprzestał swoją działalność wraz z postępującym upadkiem, a w konsekwencji
likwidacją Spółdzielni pod koniec lat 90. XX w.
Obecnie cała posesja przy ul. św.
Ducha 18 znajduje się w rękach pochodzącej z Rzeszynka rodziny Glanców.
