niedziela, 3 maja 2020

Zapisane okiem Heliodora - 229 rocznica uchwalenia Konstytucji



Strzeleński dokumentalista i współautor bloga Strzelno moje miasto, Heliodor Ruciński towarzyszył strzeleńskim uroczystościom 229 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r. To co było istotne dla udokumentowania tej uroczystości zapisał swoim okiem i utrwalił obiektywem. Zapraszam do relacji „Zapisane okiem Heliodora“.



























229 rocznica uchwalenia Konstytucja 3 maja 1791 - Święto Królowej Polski


W tym roku nie obchodzimy gremialnie Święta Narodowego 3 Maja oraz Święta Królowej Polski. Na elewacjach naszych domostw łopoczą flagi państwowe, a my indywidualnie, w zaciszach domowych wsłuchując się za pośrednictwem transmisji w głoszone Słowo Boże, dziękujemy Królowej Polski za opiekę. Modlimy się za Ojczyznę, prosząc Boga o mądrych przywódców i o to, by literalnie przestrzegano zapisów naszej współczesnej Konstytucji. Pamiętajmy również w naszych modlitwach o Strażakach - siostrach i braciach od św. Floriana - którzy jutro obchodzić będą swój dzień patronalny. Jest to okazja, by podziękować Druhnom i Druhom za niesienie pomocy w przeróżnych wypadkach, zdarzeniach, a szczególnie pożarach. Niemalże codziennie, a bywa, że kilka razy w ciągu dnia syreny strażackie zwołują ochotników, by Ci spieszyli z pomocą, na ratunek drugiemu człowiekowi. To im jesteśmy winni szczególną wdzięczność i pamięć, że pośród nami są druhny i druhowie od św. Floriana podający na co dzień pomocną nam dłoń.


Z chwilą odzyskania niepodległości rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja - również dla strzelnian - stała się okazją do wielkich manifestacji patriotycznych. Uchwałą  Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919 roku rocznica ta została uznana za Święto Narodowe. W 1920 roku po raz pierwszy zapisano w Kronice Szkoły Katolickiej w Sławsku Małym, że szkoła obchodziła uroczyście Konstytucję 3 maja. Ten zapis powtarzał się wielokrotnie w kronice. W 1934 roku kierownik tejże szkoły Piotr Rewers tak oto opisał ten dzień:
W dniu 3 maja odbyła się w tutejszej szkole uroczystość ku uczczenia wiekopomnego dzieła – Konstytucji 3 Maja. Uroczystość rozpoczęto pieśnią „Boże coś Polskę”. Następnie nauczyciel tutejszej szkoły Rewers wygłosił pogadankę o Konstytucji 3 Maja z uwzględnieniem Konstytucji obecnej. Po referacie jeden z uczniów wygłosił wiersz „Trzeci Maja” oraz odśpiewano pieśń „Witaj dniu Trzeciego Maja”. Uroczystość zakończono pieśnią „Jeszcze Polska nie zginęła”.               


Po II wojnie światowej kontynuowano obchody święta Konstytucji 3 maja. W szkołach odbywały się akademie, po których dziatwa udawała się na uroczyste msze św. W Kronice Szkoły Podstawowej nr 1 w Strzelnie kierownik Filip Klemiński tak odnotował ten dzień:
3 maja – dzień wolny od nauki, uroczystość w szkole ze specjalnym zwróceniem uwagi, że Konstytucja 3 Maja była dużym krokiem naprzód, ale daleka od spełnienia marzeń całego świata pracy t. jest robotników, chłopów i inteligencji pracującej.

W roku następnym wszystkie kroniki szkolne przemilczały to święto. Oficjalnie zostało ono zniesione 18 stycznia 1951 roku. Święto Narodowe 3 Maja przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990 roku, która weszła w życie 28 kwietnia tegoż roku.

Sejm Czteroletni po burzliwej debacie 3 maja 1791 r. przyjął przez aklamację ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. Była drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli.

Konstytucja 3 maja stanowi ważny element pamięci zbiorowej, bez której żadna wspólnota istnieć nie może. Zdaniem prof. Samsonowicza Polska odzyskiwała niepodległość trzykrotnie: właśnie 3 maja 1791 r., 11 listopada 1918 r. oraz 4 czerwca 1989 r.


Celem ustawy rządowej miało być ratowanie Rzeczypospolitej, której terytorium zostało uszczuplone w 1772 roku w wyniku I rozbioru przeprowadzonego przez: Prusy, Austrię i Rosję. Została ona uchwalona na Zamku Królewskim w Warszawie. W pierwszych zdaniach dokumentu podkreślano jedność państwa, czego wyrazem miał być jeden rząd, skarb i armia.

Uchwalenie Konstytucji 3 Maja odbiło się szerokim echem w całej Europie. Stanowiła zasadniczy zwrot w porównaniu z ustrojem wcześniejszym. Silna jak na polskie tradycje centralna władza wykonawcza, silna w niej pozycja króla, wreszcie istotne prerogatywy, jakie zachowywał władca w Sejmie, przesądzają o tym, że ustrój stworzony przez ustawę rządową uznajemy za monarchizm, którego granice wyznaczała właśnie konstytucja, a więc za monarchizm konstytucyjny.

Próba wprowadzenia konstytucji w życie została zniweczona już w połowie 1792 r. Było to związane z konfederacją targowicką, zawiązaną przez przywódców obozu magnackiego w celu przywrócenia poprzedniego ustroju Rzeczypospolitej. A przecież była ona przedmiotem podziwu światłych środowisk europejskich jako druga ustawa tego rodzaju na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, uchwalonej w roku 1787. Mimo jej unicestwienia pozostawiła ważne przesłanie dla Polaków na przyszłość, „jak osiągać bez przemocy porozumienie w podstawowych dla dobra publicznego sprawach”.

Pomimo rozbiorów, pamięć o drugiej w dziejach świata spisanej konstytucji narodowej przez kolejne pokolenia pomagała podtrzymywać polskie dążenia do niepodległości i stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa. W Polsce uznaje się ją za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku, Święto Konstytucji 3 maja było obchodzone jako najważniejsze święto państwowe.


Pamiętajmy o wydarzeniach, które w 1792 zniweczyły wprowadzenie konstytucji, pamiętajmy o Targowicy - nie dopuszczajmy do łamania zapisów naszej współczesnej Konstytucji…