Spacerkiem po Strzelnie - cz. 65 Ulica Świętego Ducha - cz. 20

Święta coraz bliżej, a tu ani grama śniegu. Temperatury panujące na zewnątrz ciągle przypominają nam o złowieszczym ocieplaniu się klimatu. Jest to chyba zjawisko nieuchronne i zapowiadane od niepamiętnych już lat. Ostatnio przygotowując Bożonarodzeniowe artykuły, czyli opowieść o rodzie Amrogowiczów z nadgoplańskiego dworu w Rzeszynku, trafiłem na opis jeziora, który zdaje się nieuchronnie potwierdzać zjawisko ocieplania się. Otóż podróżujący na początku XX w. po Kujawach warszawski dziennikarz, tak napisał w miesięczniku „Wieś Ilustrowana“:

Ukazuje się naszym oczom Gopło. Na przestrzeń nie byle jakie to jeziorko, jak sobie to ludzie, którzy go nie widzieli nigdy, czasami wyobrażają. Gdy wiatr silny, ma bałwany zdolne łódkę przewrócić. Ubywa go co roku, jak obliczono. Ale nie wystraszcie się. Tak, a raczej mniej, niż ubywa ziemi nad brzegami Bałtyku.

I co wy na to? Ta wówczas zasygnalizowana czarna wizja, jakby naprawdę ziszczała się w tempie zastraszającym już w naszych czasach.

Ale dość tego krakania. Kolej na spacerek po mieście i opowieść o posesji oznaczonej numerem 30, dawniej policyjnym 53. Należy on od kilku pokoleń do rodziny Osińskich. Dom ten darzę swoistym sentymentem sięgającym lat sześćdziesiątych, kiedy to często odwiedzałem mieszkającego tutaj Zbyszka Osińskiego. Razem uczęszczaliśmy do tej samej klasy w podstawówce. Zbyszek był bardzo dobrym uczniem i nadzwyczaj oczytanym. Korzystałem z jego bogatego zbioru lektur i książek przygodowych. W tym względzie rodzice nie szczędzili na edukację dobrze zapowiadającego się przyszłego inżyniera. Zbyszek był bardzo inteligentnym i ułożonym chłopcem, w szkole wszyscy go lubili, a wielu rówieśników przyjaźniło się z nim, nie wykluczając dziewcząt. Nasza przyjaźń zrodziła się za przyczyną wspólnego przemierzania drogi z domu do szkoły, a szczególnie długich powrotów, po skończonych zajęciach lekcyjnych.

Drugi od lewej dom Osińskich.

 Każdorazowo powroty przedłużały się o kolejne rozdziały przeczytanych i opowiadanych przez Zbyszka książek przygodowych. Wyprzedzał mnie w przeczytanej ilości woluminów, a zachęcając do sięgnięcia po tę lub inną książkę, opowiadał mi zawsze pierwsze rozdziały. Potrafił to robić, był znakomitym narratorem, dlatego też po wielokroć słuchałem tych opowiadań z rozdziawioną gębą. Były to jak pamiętam do dzisiaj powieści Karla Maya: „Winnetou“, „Old Surehand“, „Skarb w Srebrnym Jeziorze“; Aleksandra Dumasa: „Trzej muszkieterowie“", „Hrabia Monte Christo“, „Wicehrabia de Bragelonne“; Howarda Pyle „Robin Hood“ oraz kilkutomowe przygody Tomka, Alfreda Szklarskiego.

Nasze kontakty ograniczyły się do minimum, kiedy i nasze szkolne drogi się rozeszły. Ja poszedłem do Technikum Rolniczego w Bielicach, zaś Zbyszek do Technikum Drogowego w Mogilnie. Raz po raz spotykaliśmy się, ale spotkanie ty były coraz rzadsze. Później poszedł na studia, a po ich ukończeniu osiadł w Iławie. Rozmawiałem o Zbyszku kilkakrotnie z Jego szwagierką Panią doktor Joanną podczas wizyt w gabinecie stomatologicznym. Nie widziałem kolegi kilkadziesiąt lat…

Wracając do dziejów tej nieruchomości, sięgnijmy do roku 1800, czyli pierwszego spisu mieszkańców ulicy Świętego Ducha. W tymże roku zabudowana domem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi posesja należała do obywatela miejskiego Kołodziejskiego. Jego córka Kunegunda Kołodziejska poślubiła przed 1808 r. Wojciecha Wegnera z którym miała czterech synów: Karola ur. w 1808 r., Józefa ur. 1811 r., Norberta ur. 1815 r. i  Walentego ur. w 1818 r.

Wojciech (Adalbertus) Wegner był obywatelem miejskim a zarazem rolnikiem. Znajdował się w grupie światłych obywateli Strzelna i w marcu 1848 r. spotykamy go wśród członków miejscowego Komitetu Narodowego Polskiego. Uczestniczył w wydarzeniach Wiosny Ludów, jakie rozegrały się w mieście. Później został obrany rozjemcą, czyli sędzią polubownym dla obwodu Strzelno i po złożeniu przysięgi 28 czerwca 1849 r. przed Królewskim Sądem Apelacyjnym w Bydgoszczy począł funkcję tę pełnić. Wojciecha Wegnera w 1864 r. spotykamy jako nieetatowego burmistrza Strzelna. Musiał już wówczas liczyć ok. 75 lat. Najmłodszy z jego synów, Walenty Wegner poślubił w 1842 r. 24 letnią Teofilę Kulinowską. To on po teściach odziedziczył schedę przy Ducha. Był wdowcem, kiedy mając 59 lat w 1877 r. poślubił 49 letnią Mariannę Towyłowską. Parał się krawiectwem, gdy w 1889 r. wymieniony został na łamach „Nadgoplanina“, właścicielem tejże nieruchomości.

W 1884 r. córka Wegnerów, Apolonia poślubiła mistrza szewskiego Wincentego Osińskiego ur. w 1858 r. Oboje w dniu zawarcia ślubu mieli po 26 lat. W 1891 r. teść już nie żył, kiedy zięć jego Wincenty Osiński podawał do publicznej wiadomości, iż przenosi swą działalność do domu wdowy Wegnerównej - teściowej. Od tego momentu Osińscy zaczęli dzierżyć tę posesję, a o bogactwie oferty prowadzonej przez Wincentego działalności może świadczyć reklama, jaką zamieścił w „Nadgoplaninie“ 6 maja 1891 r. Zapewne wówczas stał się właścicielem - spadkobiercą rzeczonej posesji.

Małżonkowie Osińscy mieli syna Franciszka, który poślubił Juliannę Skolasińską, wnuczkę Jana Skolasińskiego. Ten ostatni, jak donosiła prasa, w dniu 3 lutego 1891 r. zmarł, przeżywszy 76 lat. Był on członkiem Dozoru Kościelnego i Szkolnego oraz członkiem reprezentacji miejskiej. Powierzone obowiązki wypełniał gorliwie i sumiennie. Przez całe swoje życie był dobrym Polakiem i katolikiem, a jego postawa może służyć za wzór dla młodzieży wstępującej w dorosłe życie - odnotowano na łamach „Nadgoplanina“.

Przemarsz leśników w 1951 r. przed posesją państwa Osińskich.

Franciszek Osiński z zawodu był kupcem i prowadził w podwórzu swej posesji Wytwórnię wód gazowanych i rozlewnię piwa. Syn Franciszka i Julianny, Jan Zdzisław Osiński po 1950 r. ze względów polityczno-ustrojowych nie mógł kontynuować ojcowskiej profesji. Zmienił swój zawód i zaczął pracować w uspołecznionych zakładach, jako księgowy. Pełnił funkcję głównego księgowego w Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w  Mogilnie. W 1951 r. poślubił Irenę z Chełmińskich, pochodzącą z Mokrego k/Dąbrowy. Pani Osińska przez szereg lat parała się skupem surowców wtórnych. Jan Osiński zmarł w 1980 r.

W okresie przemian ustrojowo-społecznych, w domu państwa Osińskich został uruchomiony przez synową pani Ireny, Joannę - małżonkę Lecha, prywatny gabinet stomatologiczny, z którego usług kilkakrotnie korzystałem. Wówczas, w rozmowach z panią doktor wspominałem moje młodzieńcze przygody z jej szwagrem Zbyszkiem, czyniąc z tych wspominek balsam na złagodzenie bólu zęba. Od 2009 r. gabinet zmienił swą lokalizację z ulicy Świętego Ducha do nowych pomieszczeń prywatnej przychodni stomatologicznej na ulicę Kościuszki 13a. Pełna nazwa tejże przychodni brzmi: „Omega“ Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Joanna Osińska. W miejscu starego gabinetu powstała placówka handlowa jednej z sieci komórkowych. W starym, dobrze utrzymanym, pełnym uroku domu, w jego części oficynowej nadal mieszkała właścicielka nieruchomości pani Irena Osińska. Niestety, przed kilku laty zmarła. Obecnie w pomieszczeniach po gabinecie stomatologicznym znajduje się sklep sieci „Trafika“.

Z tegoż domu wywodził się Bogdan Osiński, o którym swego czasu pisał na łamach „Wieści ze Strzelna“ jego bratanek Lech Osiński [1995.11, nr 17(21)]. Bogdan był żołnierzem września 1939 r. a następnie w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Początkowo w RAF-ie, skąd trafił do polskiego dywizjonu 304 i 307. Walczył we Włoszech. Po zakończeniu działań wojennych osiadł w Melbourne. Tam zmarł w 1980 r.