Niezwykle fascynująca jest
przeszłość naszego regionu i mniemam, że niemal każdy, kto zakochał się w
swojej małej ojczyźnie może to samo powiedzieć o otaczającym go obszarze.
Zaangażowanie się regionalistów z TMMS w ratowane potężnej megalitycznej
nekropoli w miejscowości Góra-Marianowo w gminie Wilczyn oraz odkrycie podobnych
w obrębie lasów miradzkich sprawiło, że nasze wyobrażenie o tutejszych dziejach
uległo daleko idącemu przeobrażeniu. Nasza wiedza zaczęła nabierać nowego
wymiaru, a liczne analizy terenowe oparte o podobne i archeologicznie
przebadane odkrycia sprawiły, że nasze mroczne dzieje zaczęły rozjaśniać się i
zabarwiać.
Rozjaśnianiem i zabarwianiem
przeszłości może być odpowiedź na zawarte w tytule pytanie oraz rozwinięcie
tematu. Czy strzeleńskie świątynie zbudowano z megalitów? Uważam - oczywiście
hipotetycznie - że strzeleńskie kamienne świątynie romańskie zostały zbudowane
z potężnych głazów i drobniejszych kamieni, z których 4500 lat wcześniej
zbudowane zostało kilkadziesiąt megalitów zlokalizowanych w pobliskich lasach i
innych miejscach, być może i w samym Strzelnie.
Mało kto wie o tym, że Polskie
ziemie skrywały i nadal skrywają tajemnice na miarę Stonehenge. Oczywiście, są
nimi megalityczne grobowce rozsiane po Kujawach i po niektórych regionach Polski.
Z racji nader częstego występowania na obszarze Kujaw nazwane zostały kopcami lub
grobami kujawskimi. Działo się to tak dawno, że trudno nam pojąć, że my
współcześnie żyjący jesteśmy ok. 275 pokoleniem od czasów budowniczych budowli
uważanych za starsze od słynnych piramid egipskich.
Czas budowy megalitów to epoka
neolitu i okres kultury pucharów lejkowatych występującej w Europie między
3700-1900 lat p.n.e. Na obszarze współczesnej Polski powstała na terenie Kujaw pod
wpływem oddziaływania kultury lendziejskiej na lokalne podłoże mezolityczne. Nazwa
pochodzi od charakterystycznego kształtu formy naczynia z brzuścem baniastym i
szeroko rozchylonym kołnierzem. Ludność ówczesna zajmowała się głównie hodowlą,
łowiectwem i rybołówstwem, ale także uprawiała zboże, znała radło i zaprzęgała
do jego ciągnięcia bydło. Charakterystyczne dla tej kultury na ziemiach
polskich były pochówki szkieletowe zwane grobami kujawskimi oraz inne grobowce
megalityczne.
Największą tajemnicą tej kultury są
widoczne po dziś w terenie megality osiągające nawet kilkadziesiąt metrów
długości. Są to monumentalne budowle zbudowane z ziemi i kamienia o długości
dochodzącej nawet do 150 metrów. Niestety, grobowce te w dużej części zostały
pozbawione charakterystycznego elementu, potężnych głazów granitowych, które
były tzw. murem zewnętrznym budowli. Ta kamienna obstawa grobu nawiązuje do
kształtu wielkich domostw pierwszych rolników tych ziem z okresu ok. 4300-3000
lat p.n.e., których ślady odkryto blisko 25 lat temu podczas badań ratunkowych
na linii budowy gazociągu jamalskiego w pobliżu Bożejewic-Żegotek-Ciechrza. Część
pojedynczych głazów tworzących ścianę wschodnią posiada masę dochodzącą do
kilku ton. Ich wielkość stopniowo maleje w miarę zwężania się grobu ku
zachodowi. Długość całego obiektu może dochodzić nawet do 100, a nawet do 150
m, a szerokość podstawy (ściany wschodniej) 8-10 m. W części szczytowej grobu,
w wydzielonym prostokącie, i w specjalnej jamie, znajdował się pochówek
szkieletowy jednej osoby, którą prawdopodobnie był przywódca - patriarcha rodu,
obłożony kamieniami w formie kopczyka. Całość przestrzeni w obrębie obstawy
przykrywał płaszcz kamienno-ziemny o wysokości dochodzącej do 4 m. Oblicza się,
że do budowy średniej wielkości obiektu tego typu, potrzebna była masa ziemi
dochodząca do 600 ton oraz kamieni ponad 200 ton.
Kiedy w drugiej połowie XII w. do
Strzelna przybyły Norbertanki dowiedziały się od miejscowej ludności, że w
pobliżu osady znajdują się ogromne budowle ziemne, których elementem
konstrukcyjnym są ogromne i do tego występujące w ogromnej ilości kamienie. Ta
bliskość i ilość potencjalnego budulca przyszłych świątyń strzeleńskich
sprawiła, że świątobliwe siostry pozostały tutaj i postanowiły właśnie z nich
zbudować i to jednocześnie dwa kościoły.
Wcześniej, bo około 3500-4000 lat
przed norbertankami tutejsza ludność przez kilkadziesiąt, a nawet kilkaset lat
gromadziła potężne polodowcowe głazy, zwożąc je z pól i lasów i budowała swoim
przywódcom swoiste leżące piramidy - grobowce megalityczne. Budowle te
przetrwały kilka tysięcy lat i nowa cywilizacja - kultura chrześcijańska
spożytkowała je, wtórnie wykorzystując do budowy strzeleńskich świątyń
romańskich. Dzisiaj te kamienne mury, podobnie jak kamienne kręgi z południowej
Anglii, ze Stonehenge, przyciągają turystów z kraju, Europy i niemalże z całego
świata. W Polsce o megalitach wie zaledwie garstka ludzi z kręgu nauki i regionalistów.
A przecież polskie megality zasługują na to, żeby przywoływać ich historię i
udostępniać je turystom na sposób jaki działa w niedalekich kujawskich
Wietrzychowicach, gdzie funkcjonuje skansen archeologiczny potężnych kujawskich
grobowców. Niezwykle dogodne położenie miejsca przy drodze krajowej i stosowne
jego zagospodarowanie może stać się kolejną słynną wizytówką naszej małej
ojczyzny. Czy uda się uruchomić projekt Strelnopolis
mityczne miasto przodków?
Proszę powyższy artykuł potraktować
jako moją hipotezę, a żądnych pogłębienia wiedzy o zaprezentowanym temacie
zapraszam do zapoznania się lub przypomnienia wcześniejszego artykułu Strelnopolis mityczne miasto:
