Spacerkiem po Strzelnie - cz. 58 Ulica Świętego Ducha - cz. 14

Kolejnym domem, który przykuwa naszą uwagę jest niewielka piętrowa kamieniczka z poddaszem i bardzo ozdobną elewacją frontową. Oznaczona numerem 18, dawniej policyjnym 60, wystawiona została pod koniec XIX w. i gdyby nie elementy historyzmu ją zdobiące przeszlibyśmy obok niej obojętnie. W przeszłości, jak i współcześnie kamieniczka spełniała dwie funkcje, handlową i mieszkalną. W części podwórzowej nie posiadał oficyn, a parcelę zachodnią wypełniał piękny ogród. Parter kamieniczki zajmują dwa pomieszczenia handlowe, które rozdziela korytarz wewnętrzny z klatką schodową. Narożniki parteru oraz boki wejścia głównego wypełniają silnie boniowane cztery pasy, a narożniki piętra gładkie pilastry z korynckimi kapitelami. Uwagę przykuwają w pełni zachowane niezwykle ozdobne, nawiązujące do historyzmu obramowania okienne piętra, jak i poddasza oraz gzymsy wyróżniające poszczególne kondygnacje. Ozdobą szczytu dachowego są dwie kule rozmieszczone na skrajach frontonu.

Najstarsza pisana wzmianka o zabudowie tej parceli sięgająca 1800 r. Wymieniony został wówczas właścicielem tej posesji Polak - katolik Bołuski. Po nim, dom wraz z ogrodem trzymał również Polak - katolik obywatel Franciszek Grieger z żoną Apolonią z Wielowiejskich, wspomniany w 1889 r. Następnie posesja przeszła w ręce Żyda Josepha Moritza. Jest on wymieniony w spisie ludności z w 1910 r. Obok niego mieszkał tutaj kupiec Ignacy Cieślewicz, którego reklamę z 1910 r. zamieszczam oraz Albin Radomski, drogista prowadzący w tym domu drogerię „Victoria", do czasu przeniesienia jej do budynku teścia, pod nr 14. Radomski w 1904 r. poślubił Helenę Bartoszewską, a w latach trzydziestych kupił kamienicę w Rynku pod numerem 24 wraz z octownią (1932 r.) należącą wówczas do Bolesława Pińkowskiego - juniora.

Albin Radomski urodził się 15 grudnia 1882 r. w Mogilnie. Był synem Sylwestra i Teresy. Po ukończeniu szkoły powszechnej odbył praktykę drogeryjną w Gnieźnie, Żninie i Mogilnie. W 1904 r. zamieszkał w Strzelnie i począł rozkręcać interes drogeryjny. Był nie tylko kupcem, ale również urzędnikiem miejskim. Piastował stanowisko kierownika Gazowni Miejskiej i Wodociągów w Strzelnie (1928 r.) Był radnym i przewodniczącym Rady Miejskiej w Strzelnie, a następnie zastępcą burmistrza. Jako radny powiatowy reprezentował powiat strzeleński w Towarzystwie Popierania Budowy Kanału Żeglugowego Warta-Gopło-Wisła z siedzibą w Bydgoszczy, w którym pełnił funkcję zastępcy sekretarza.

Albin Radomski

Helena Radomska

Na niwie społecznej piastował funkcję prezesa Towarzystwa Kupców w Strzelnie (1928 r.). Zasiadał w Izbie Przemysłowo-Handlowej w Bydgoszczy, udzielając się szczególnie w ramach Wydziału Sprawozdawczego i Rejestrowego. Jako osoba ciesząca się ogromnym zaufaniem prezesował Radzie Nadzorczej Banku Ludowego w Strzelnie, był członkiem zarządu Kurkowego Bractwa Strzeleckiego i Związku Drogerzystów Rzeczypospolitej Polski, prezesem Akcji Katolickiej. Aktywnie działał w Związku Ochrony Kresów Zachodnich, Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół“, Komisji Rewizyjnej Towarzystwa Przemysłowców. Politycznie utożsamiał się z Związkiem Ludowo-Narodowym, którego był sekretarzem. 30 stycznia 1929 r. obchodził 25 lecie założenia swojej placówki kupieckiej w Strzelnie.

Albin Radomski z córką Wandą. 1936 r. Krynica Górska.

Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. Z ramienia organizacji powstańczej były członek Straży Ludowej i Rady Ludowej w Strzelnie. Będąc już kombatantem zrzeszony został w strzeleńskim Kole Powstańców i Wojaków. Wszedł w skład komisji historycznej dokumentującej przebieg powstania na terenie byłego powiatu strzeleńskiego (1935 r.). Po likwidacji powiatu strzeleńskiego został radnym powiatowym w Mogilnie i działał w Komitecie Powiatowym do Walki z Bezrobociem w Mogilnie.

Na niwie rodzinnej był bratem przyrodnim rzeźnika Lucjana Radomskiego i wujem przedwojennego burmistrza Strzelna, Stanisława Radomskiego. Zaliczał się do grupy bogatych mieszczan. Już w 1939 r. stał się jedną z pierwszych ofiar zbrodni hitlerowskich w okupowanym Strzelnie. Będąc zakładnikiem, 20 października 1939 r. został rozstrzelany w lesie Babiniec koło Cienciska.

W latach międzywojennych omawiana kamieniczka przeszła w ręce Dominika Ojrzanowskiego, komornika sądowego. W latach powojennych jej właścicielką była córka Helena Ojrzanowska, sprzedawczyni w placówce „Ruch“ przy Rynku 21. Moja najdalsza pamięć, sięgająca lat sześćdziesiątych, przywołuje, że mieścił się tutaj sklep obuwniczy PSS, a później WPHW oraz punkt Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska“ tzw. „Praktyczna Pani“ świadczący usługi w zakresie krawiectwa, repasacji pończoch i wypożyczania naczyń kuchennych, sprzętu AGD itp. Po 1990 r. sklep obuwniczy prowadzili Starkowie, a po punkcie GS powstał sklep z odzieżą dziecięcą. Po sklepie odzieżowym prowadzony był handel artykułami pochodzenia niemieckiego, a obecnie na powrót wróciły ciuchy i artykuły pokrewne.

Zofia Głodek - kierowniczka ONG

Zatrzymajmy się nieco dłużej przy punkcie szumnie nazwanym Ośrodek Nowoczesna Gospodyni w Strzelnie. Na początek nieco informacji encyklopedycznych, co kryło się pod pojęciem Ośrodek Nowoczesnej Gospodyni. Otóż, 30 maja 1945 roku powstała w Strzelnie Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska", która dopiero od 1 stycznia 1948 roku, po połączeniu się z prężną - o tradycjach sięgających okresu zaborów - spółką rolniczo-handlową „Rolnik Kujawski“ rozwinęła skrzydła w dziele skupu i zaopatrzenia miasta Strzelna oraz gmin Strzelno-Południe i Strzelno-Północ w środki do produkcji rolnej. Poza stricte gospodarczą działalnością od 1964 r., kiedy to na IV Kongresie Spółdzielczości Zaopatrzenia i Zbytu rzucono hasło „Frontem do rolnictwa“ geesy zaczęły tworzyć w swoich strukturach dział kulturalno-usługowy. Tak w 1965 r. strzeleński gees zaczął rozwijać działalność społeczno-wychowawczą i kulturalno-oświatową. Na tym polu szczególny nacisk położono na tworzenie Klubów Rolnika, w których koncentrowało się życie kulturalno oświatowe. Kluby te miały stać się wiejskimi ośrodkami kultury. Pierwsze takie kluby powstały w tymże roku w Strzelnie, Młynicach, Gaju i Nożyczynie, a kolejne dwa w 1967 r. 

W 1966 r. podczas Walnego Zgromadzenia Delegatów GS "SCh" podjęto uchwałę o uruchomieniu  Ośrodka Nowoczesnej Gospodyni. Jego działalność zainaugurowano w 1967 r. Początkowo w oparciu o zaplecze Klubu Rolnika w Strzelnie, który mieścił się w podwórzu siedziby gees przy ul. Świętego Ducha (wówczas ul. 15 Grudnia) na piętrze, nad Rozlewnią PiWG. Wkrótce wynajęto pomieszczenia przy tej samej ulicy pod numerem 18 i tam urządzono Ośrodek Nowoczesnej Gospodyni z wypożyczalnią naczyń i sprzętu AGD oraz repasację pończoch i usługi krawieckie. Uroczyste otwarcie nastąpiło 15 lutego 1968 r. 

Pierwszą kierowniczką Ośrodka została Zofia Głodek. W placówce poza nią zatrudnione były jeszcze dwie panie, krawcowa i jej pomoc. Ośrodek prowadził ścisłą współpracę z Kołami Gospodyń Wiejskich, organizując prelekcje, spotkania i kursy w szeroko pojętym zakresie gotowania, pieczenia, krawiectwa, robótek ręcznych, haftu, a także spotkania z ciekawymi ludźmi, szkolenia bhp, higieny itp.

Ośrodek szczególny bum przeżył w latach 80. minionego stulecia, pod nowym kierownictwem pani Henryki Krotowskiej. Wówczas wybudowano w podwórzu siedziby geesu świetlicę wraz z zapleczem kuchenno-magazynowo-biurowym, przenosząc całość do nowego obiektu. Ośrodek zaprzestał swoją działalność wraz z postępującym upadkiem, a w konsekwencji likwidacją Spółdzielni pod koniec lat 90. XX w. 

Obecnie cała posesja przy ul. św. Ducha 18 znajduje się w rękach pochodzącej z Rzeszynka rodziny Glanców.