Strzelno moje miasto - kontynuacja: Spacerkiem po Strzelnie

wtorek, 16 marca 2021

Spacerkiem po Strzelnie - cz. 127 Ulica Gimnazjalna cz. 3

Pod numerem 8, a według dawnej policyjnej nomenklatury 201 mieści się kompleks budynków, które składają się obecnie na Liceum Ogólnokształcące w Strzelnie. Szkoła ta doczekała się monografii autorstwa Marii Basińskiej, która w sposób syntetyczny opisała funkcjonowanie jej od 1945 do 2004 roku. W gmachu głównym, czyli po budynku byłej siedziby starostwa, placówka ulokowana została dopiero po dwóch latach funkcjonowania w Szkole Podstawowej nr 1 i byłym dworze ziemiańskim w Strzelnie Klasztornym, tj. w lipcu 1947 roku. Jednakże naukę młodzież rozpoczęła tutaj, po zakończeniu niezbędnych remontów, od stycznia 1948 roku. I tak do dziś budynek ten służy najstarszej szkole średniej w mieście. W międzyczasie przybyły dwa nowe obiekty, a mianowicie w 1965 roku nowe piętrowe skrzydło - budynek Technikum Ekonomicznego i w 1971 roku budynek sali gimnastycznej. Przy szkole funkcjonowało boisko sportowe do gry w siatkówkę, koszykówkę i piłkę ręczną. W latach 70. boisko doczekało się nawierzchni asfaltowej, a w 1980 roku trybun.

Jak już wspomniałem, zarówno szkoła jak i absolwenci dysponują monografiami, dlatego pominę funkcjonowanie placówki i ograniczę się do wymienienia dyrektorów i wybitnych jej absolwentów. Pierwszym dyrektorem szkoły został w 1945 roku kierownik SP 1 Filip Klemiński, który zbudował podwaliny jej funkcjonowania. W tym samym roku pałeczkę po nim przejął Józef Pietrzak i dzierżył ją do 1949 roku. Kolejnymi dyrektorami byli: Marian Gawełda (1949-1951), Stefan Fedorowicz (1951-1953), Marian Tabaszewski (1953-1957). Krótko bo zaledwie rok szkolny (1957-1958) szkołą kierował Kazimierz Zdeb -wieloletni nauczyciel matematyki, a po nim nagle zmarły Jan Czarnecki (1958-1963). W latach 1963-1964 dyrektorował szkole i Technikum Ekonomicznemu Jan Thiede Dwóch kolejnych dyrektorów to osoby szczególnie zasłużone w rozwoju bazy dydaktycznej i socjalno-mieszkaniowej Kazimierz Szkatulski (LO - 1964-1988; i TE 1964-1974) oraz Ludwik Zbytniewski (1988-2005), którego biogram znajdziecie na blogu, pod linkiem:

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2019/02/odszed-do-domu-pana-ludwik-zbytniewski.html

Po nauczycielu, dyrektorze i samorządowcu Ludwiku Zbytniewskim w 2005 roku dyrektorem Liceum Ogólnokształcącego został nauczyciel historii Marian Mikołajczak, późniejszy (od 2018 r.) wicestarosta mogileński. Po utworzeniu w 2012 roku przez powiat Zespołu Szkół, w skład którego weszło też LO, został wicedyrektorem ds. liceum. Funkcję wicedyrektora pełnił do 2014 r. Po kolejnej reorganizacji dyrektorem LO został Piotr Cieślik.

Od lewej strony narożnik i brama wjazdowa posesji nr 119, którą ok. 1914 roku rozebrano i w jej miejscu rozbudowano gmach starostwa o segment południowy

Ze swoich murów strzeleńska Alma Mater wydała wielu, którzy sławili i sławią jej imię do dziś. Wśród nich znajdujemy m.in. profesorów zwyczajnych wyższych uczelni: Zygmunta Zielińskiego - matura 1950, Juliana Świerczyńskiego - 1964 i Piotra Konieczkę - 1984. Nadto wielu kapłanów, a pośród nimi abpa Stanisława Gądeckiego Metropolitę Poznańskiego i Przewodniczącego Episkopatu Polski - matura 1967. Mury szkoły opuściły niemniej znane postaci, literat i publicysta Stanisław Kaszyński - matura 1954 czy Antoni Przybylski - matura 1966, wydawca, publicysta i pisarza, wiceprezesa Naczelnej Rady Łowieckiej.

O budynku głównym współczesnego LO już wielokrotnie pisałem, a m.in. przedstawiając dzieje powiatu strzeleńskiego. Osoby, które chciałyby zgłębić wiedzę na ten temat oraz poznać biogramy starostów strzeleńskich zachęcam do lektury, którą znajdziecie pod linkami zamieszczonymi na końcu artykułu. A dzisiaj syntetycznie opiszę dzieje i architekturę tego pięknego budynku. Zatem, zacznijmy od początku.

W latach 80 XIX w. miasto Strzelno na tyle okrzepło w gospodarce finansami, że władze miejskie postanowiły wybudować nową siedzibę dla Magistratu Miasta Strzelna. Wybrano niezabudowaną parcelę przy ul. Szerokiej i w 1886 roku rozpoczęto budowę. Prace postępowały w szybkim tempie i już w następnym roku budynek był gotowy. W międzyczasie powołano do życia nową jednostkę administracyjną, o którą zabiegano od kilkunastu lat, a mianowicie Powiat Strzeliński (Strzeleński - MP.). Powstał on z podziału wielkiego powiatu inowrocławskiego, co niosło konsekwencje przejęcia przez nową jednostkę proporcjonalnej części długu jaki ciążył na tym powiecie. Sprawiło to, że w budżetach powiatu strzeleńskiego początkowo nie było środków na inwestycje. To wówczas zapadła decyzja strzelnian, że miasto odstąpi swoją nową siedzibę powiatowi na zasadzie ratalnej spłaty pełnej wartości budynku. Oddanie budynku do użytku nastąpiło w październiku 1887 roku. Jak odnotowano w „Nadgoplaninie”: W środę 26. października odbył się w nowym gmachu naszej landratury (starostwa) pierwszy sejmik powiatowy, na który przybył prezes Regencji Bydgoskiej p. Tiedemann, by w urząd wprowadzić landrata pana Hassenpfluga, który dotychczas tylko jako zastępca tu fungował (pełnił urząd). Na tymże posiedzeniu zawarto ugodę, że landratura będzie udostępniać salę sejmikową do odbywania posiedzeń magistrackich.

Dopiero w roku 1891 w całości spłacono miastu, odkupując ostatecznie budynek od magistratu. Wówczas też przedłużono umowę na korzystanie przez Magistrat z dużej sali posiedzeń, która znajdowała się na parterze budynku (dzisiejsza klasa polonistyczna LO). Tak więc na Sali tej odbywały się posiedzenia Sejmiku Powiatowego oraz Rady Miejskiej. Budynek został prawdopodobnie zaprojektowany przez jednego z bydgoskich lub poznańskich architektów w modnym wówczas historyzmie, z dominującymi cechami nawiązującymi do baroku - neobarok. W założeniach projektowych na czoło wysunęła się jego funkcja jako gmachu użyteczności publicznej z przestronnymi holami i wielką salą obrad. Budynek został wystawiony na planie dwóch prostokątów, z których północny wystaje poza lico prostokąta południowego i w bryle przybiera formę ryzalitu. Całość jest podpiwniczona, jednopiętrowa z użytkową częścią poddasza, a całość nakryta jest dwuspadowymi dachami papowymi.

Około 1914 roku starostwo wykupiło sąsiednią południową parcelę zabudowaną domem parterowym, należącym do Dionizego Lewandowicza. Posesja ta oznaczona była numerem policyjnym 119 i należała do jednych z najstarszych zlokalizowanych przy tej ulicy. Narożnik tego domostwa i brama wjazdowa na posesję widoczne są na jednej z pocztówek przedstawiających sąsiednią posesję - dom klasztorny sióstr elżbietanek. Po rozbiórce domostwa Lewandowicza rozbudowano gmach o dwupiętrowy, od frontu wysunięty w formie ryzalitu segment starostwa. Całość prezentowała się niezwykle okazale i posiadała dwie silnie zdobione boniowaniem elewacje - północną i zachodnia. Budynek jest dziewięcioosiowy, z oknami w pasie pierwszego piętra, górą zaokrąglonymi. Na plan pierwszy wysuwa się czteroosiowy ryzalit północny, którego charakterystycznymi elementami są międzyokienne półkolumny w porządku toskańskim oraz dwa skrajne pilastru podtrzymujące formę belkowania, z fryzem wypełnionym girlandami. Linię dachu wyznacza murowany gzyms podtrzymywany szesnastoma wspornikami. Ryzalit północny wieńczy potężny fronton z dwoma zamykającymi się półokrągło oknami poddasza. Południowy ryzalit zamyka fronton na kształt klasycystycznego tympanonu. Część środkową gmachu wieńczy gładki fryz podgzymsowy z trzema oculusami doświetlającymi poddasze. Od strony północnej znajdowało się wejście główne do budynku. Nad nim balkon wsparty na trzech zdobnych wspornikach kamiennych, z ozdobną, kłutą balustradą (obecnie przysłonięty przez skrzydło byłego technikum), na który prowadziło dwoje przeszklonych i górą półokrągło zakończonych drzwi. Po lewej stronie od połowy parteru po piętro znajdowało się wielkie okno klatki schodowej. Nadto po obu stronach wejścia głównego, na wysokości pierwszego piętra umieszczone zostały dwa zdobne i zaślepione oculusy.

Poza pomieszczeniami administracyjnymi starostwa i wydziału powiatowego w budynku mieściła się powołana do życia w 1886 roku Miejska Biblioteka Publiczna. Była to druga oficjalna biblioteka publiczna po powstałej w 1880 roku bibliotece Towarzystwa Czytelni Ludowych. Nadto znajdowały się tutaj, mieszkanie starosty na pierwszym piętrze i dwa urzędnicze na poddaszu (drugim piętrze). W 1910 roku mieszkał tutaj starosta Hausleutner i jego rodzina, łącznie 7 osób. W służbówce na poddaszu mieszkał woźny starostwa Sawicki i jego rodzina, łącznie 8 osób. W podwórzu znajdował się wolnostojący, murowany budynek gospodarczy z powozownią i stajnią. Reasumując dzieje budowlane obiektu, należy pamiętać, że gmach powstał w dwóch etapach. W pierwszym wystawiono korpus główny budynku wraz z wysuniętym północnym ryzalitem - lata 1886-1887. który został w całości sfinansowany z kasy miejskiej oraz drugi etap kiedy to ok. 1914 roku dobudowano dwupiętrowy segment południowy w formie ryzalitu. O późniejszych rozbudowach wspomniałem na samym wstępie.

Z chwilą likwidacji powiatu mieszkanie po staroście stało się mieszkaniem funkcyjnym dla lekarzy miejscowego szpitala. W krótkim też czasie do gmachu zostały przeniesione z ul. Inowrocławskiej Wójtostwa Gmin Strzelno-Północ i Strzelno-Południe. Te dwie jednostki administracyjne urzędowały tutaj do 1947 roku.

Dla dopełnienia wiedzy proponuję poznać dzieje powiatu opisane i zamieszczone na tymże blogu oraz biogramy starostów strzeleńskich, które znajdziecie pod linkami:

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2020/04/z-dziejow-powiatu-strzelenskiego-cz-1.html

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2020/04/z-dziejow-powiatu-strzelenskiego-cz-2.html

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2020/04/z-dziejow-powiatu-strzelenskiego-cz-3.html

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2020/04/z-dziejow-powiatu-strzelenskiego-cz-4.html

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2020/04/z-dziejow-powiatu-strzelenskiego-cz-4_26.html

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2020/04/z-dziejow-powiatu-strzelenskiego-cz-6.html

https://strzelnomojemiasto.blogspot.com/2020/05/z-dziejow-powiatu-strzelenskiego-cz-7.html