Z dziejów Powiatu Strzeleńskiego - cz. 5 Starostowie cz. 1

W kolejnych częściach opowieści o nieistniejącym powiecie strzeleńskim przybliżę wam biogramy starostów strzeleńskich z tzw. okresu pruskiego. Wszyscy oni byli narodowości niemieckiej i w większy, czy mniejszy sposób przyczynili się do rozwoju miasta i infrastruktury powiatowej. Pośród nimi byli późniejsi: kurator uniwersytecki i poseł, dyplomata - wicekonsul, stały przedstawiciel Rzeszy i komisarz państwa, wiceprezes regencji, a także starostowie innych powiatów. Zapraszam do lektury.

Herman Otto Giessel (1886-1887), pierwszy urzędnik pruski pełniący obowiązki komisarycznego landrata w Strzelnie. Niestety, niewiele udało się zebrać o nim danych.  

Z chwilą zapadnięcia decyzji o utworzeniu nowego powiatu strzeleńskiego z początkiem czerwca 1886 r. Giessel został oddelegowany z Poznania do Strzelna celem zorganizowania na miejscu administracji powiatowej. Wcześniej piastował funkcję asesora regencyjnego w Poznaniu (Giessel Hermann, Reg. Assessor, Unt. Mühlenstrasse 9 I Poznań).

1 lipca 1886 r., zgodnie z obowiązującą wówczas praktyką został powołany przez nadprezydenta Prowincji Poznańskiej na stanowisko komisarycznego landrata do Strzelna. Dopiero po sprawdzeniu, czy kandydat na landrata radzi sobie, zarówno na polu zawodowym jak i prywatnym, powoływany był na etatowego landrata. Giessel przenosząc się z dużego miasta do graniczącego z zaborem rosyjskim powiatu i małego prowincjonalnego Strzelna znalazł się w dość trudnej i problematycznej sytuacji towarzyskiej. W miasteczku mieszkała niewielka liczba Niemców, zatem i grono towarzyskie było bardzo ograniczone. Kręgi osób, jakie uważano za odpowiednie towarzystwo dla urzędnika, ograniczały się w najgorszym przypadku do kilku niemieckich właścicieli ziemskich.

W miarę postępującej praktycznej organizacji nowego powiatu wzrastała liczba odwiedzonych dworów, hoteli i restauracji, a wraz z nimi konsumpcja alkoholu, wynikająca z gościnności tutejszych dworów. Ale jak się okazało Giessel nie gardził ofertami alkoholowymi przedkładanymi mu również przez niższe warstwy społeczne. Landrat nie mógł sobie poradzić z taką sytuacją. Alkohol stał się przyczyną, że zarządzającemu w 1886 r. tymczasowo powiatem strzeleńskim asesorowi Otto Giesselowi ostatecznie nie powierzono tego stanowiska, ponieważ uznano, że „brak mu umiejętności zachowania dostojności urzędu w kontaktach towarzyskich z ludźmi stanów niższych, jakie są konieczne w tak niewielkich miejscowościach“.

Otto Giessel został w styczniu 1887 r. odwołany do Poznania, gdzie nadal pracował na stanowisku asesora w urzędzie regencyjnym.

Walter Ludwig Victor Friedrich Herbert Hassenpflug (1887-1899), urzędnik pruski, landrat, wyższy radca regencyjny ds. religijno-oświatowych w urzędzie regencyjnym w Poznaniu, kurator na uniwersytecie w Marburga, poseł do Parlamentu Krajowego Hesji-Nassau.

Urodził się w 19 listopada 1855 r. w Kassel. Był synem Hansa Daniela Ludwiga Friedricha Hassenpfluga, prawnika, ministra i prezesa Trybunału oraz Agnes Dorothee Henriette Münchhausen. Żoną jego była Eva Cramer. Zanim trafił do Strzelna był radcą regencji w Kwidzynie. Na początku lutego 1887 r. został powołany na stanowisko landrata komisarycznego powiatu strzeleńskiego po odwołanym Giesselu. 26 października 1887 r. podczas sejmiku powiatowego został wprowadzony w urząd jako etatowy starosta przez prezesa Regencji Bydgoskiej Tiedemanna.

  

Gorący zwolennik i propagator sadownictwa w powiecie strzeleńskim. Był inicjatorem i współzałożycielem Towarzystwa Popierania Sadownictwa na powiat strzeliński. Przyczynił się do uratowania Mysiej Wieży w Kruszwicy, stojąc na czele komitetu konserwatorsko-budowlanego. To jego działaniom zawdzięczamy połączenie linią kolejową Strzelna z Mogilnem, co pozwoliło włączyć powiatowe miasto w pruską sieć kolejową. Za jego rządów wybudowany został pierwszy państwowy szpital powiatowy. Również w okresie rządów Hassenpfluga na Rynku wystawiono symbol pruskiego panowania na tych ziemiach - pomnik cesarza niemieckiego Wilhelma I.

Wizytówka Hassenpfluga, jako kuratora uniwersyteckiego

Politycznie związany był z obozem kanclerza Otto von Bismarcka. We wrześniu 1894 r. wraz z grupą zwolenników, w tym burmistrza Strzelna Herrgotta, pomimo zakazów prezesa regencji poznańskiej Himmleya, odwiedził Żelaznego Kanclerza w jego rezydencji w Warcinie. Tam delegacja Niemców z Prowincji Poznańskiej złożyła Bismarckowi hołd. W 1895 r. był współzałożycielem  nadgoplańskiej odnogi Niemieckiego Związku Marchii Wschodniej, tzw. Hakaty z siedzibą w Strzelnie. Podstawowym celem tej organizacji była germanizacja ziem polskich w zaborze pruskim.

Jeszcze w lipcu 1899 r. wymieniony został jako członek prowincjonalnego Komitetu ds. Zwalczania Gruźlicy w Poznańskiem. Urząd starosty piastował do września 1899 r., kiedy to w drodze awansu został przeniesiony na stanowisko wyższego radcy regencyjnego ds. religijno-oświatowych w urzędzie regencyjnym w Poznaniu. Później awansowany został na naczelnego radcę. W 1906 r. wsławił się w tłumieniu strajków szkolnych, za pośrednictwem stosowania kar wobec rodziców strajkujących dzieci. Za aktywny udział w budowie kościołów ewangelickich Chrystusa i św. Mateusza na Wildzie i Łazarzu w Poznaniu otrzymali order Czerwonego Orła III klasy ze wstęgą.

W październiku 1911 r. został przeniesiony z Poznania do Marburga, gdzie został królewskim kuratorem na tamtejszym uniwersytecie protestanckim. W 1916 r. został wybrany posłem do Parlamentu Krajowego Hesji-Nassau. Mandat sprawował w latach 1917-1919. W 1917 r. był członkiem Komisji d/s Badania Legalności Imigracyjnej, a w latach 1918-1919 członkiem Komisji Głównej. Po zakończeniu kariery politycznej przeprowadził się do Koblencji.

Tam zmarł 6 października 1921 r.

Gottfried Jakob Ludwig von Kritzler (1899-1902), pruski urzędnik administracyjny i konsularny, asesor regencyjny w Bydgoszczy, landrat strzeleński, wicekonsul.

Urodził się 27 marca 1859 r. w Fränkisch-Crumbach w Hesji, w Niemczech. Nauki pobierał w szkole średniej w Darmstadt, a następnie studiował na Albert Ludwigs Universität w Freiburgu oraz na Friedrich Wilhelms Universität w Berlinie. W 1881 r. został członkiem studenckiego stowarzyszenia Corps Rhenania Freiburg. Po ukończeniu studiów wstąpił do pruskiej służby cywilnej. Początkowo pełnił funkcję prawnika w Pyritz. W 1890 r. Zdał rządowy egzamin dyplomowy w Bydgoszczy.

Po kilku latach, 16 września 1897 r. w Poznaniu poślubił Mathilde Breithaupt (ur. 2 sierpnia 1873 r. w Strasburgu). Jako asesor regencji poznańskiej został 26 września 1899 r. landratem komisarycznym powiatu strzeleńskiego. Następnie po sprawdzeniu się na tym stanowisku w roku następnym został ustanowiony etatowym landratem w Strzelnie Przed przyjściem do Strzelna w regencji poznańskiej piastował stanowisko (decernenta) urzędnika wydającego decyzje w sprawach komunalnych. We wrześniu 1902 r. został tymczasowo zawieszony w obowiązkach służbowych ze względu na zły stan zdrowia, a następnie emerytowany.

Po krótkim pobycie w Kairze w Egipcie wyjechał do Meksyku. Tam, jako pruski emerytowany urzędnik, przyjął nominację przez Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych i został niemieckim wicekonsulem w Salina Cruz.

Zmarł 7 czerwca 1913 r. w miejscowości Tonala w Meksyku.

Max Friedrich Wilhelm Robert Hausleutner (1902-1912), był asesorem regencji w Opolu i stamtąd został przeniesiony w 1902 r. do Strzelna na stanowisko starosty komisarycznego. 16 marca 1903 r. został awansowany na stopień urzędniczy radcy regencyjnego i definitywnie zatwierdzony na stanowisku landrata powiatu strzeleńskiego. Urząd ten sprawował do września 1912 r.

O jego dziesięcioletniej działalności dowiadujemy się laurów pochwalnych wygłoszonych podczas rautu pożegnalnego. Jak podał toruński „Die Presse“, w związku z przeniesieniem landrata Maxa Hausleutnera do Bydgoszczy, 15 września 1912 r. w Strzelnie odbyło się uroczyste spotkanie. Miało ono miejsce w Vereinshausie - niemieckim domu stowarzyszeń. Zorganizowane ono zostało na cześć odchodzącego landrata i uczestniczyło w nim około 80 osób. W jego trakcie wygłoszonych zostało kilka mów pożegnalnych hołubiących Hausleutnera. Pierwszym, który zabrał głos był pruski ziemianin Hinsch, właściciel dóbr rycerskich Lachmirowice, który dziękował odchodzącemu za przyczynienie się do rozwoju gospodarczego powiatu. Po nim przyszła kolej na polski głos, a zabrał go ziemianin dr Bogdan Amrogowicz z Rzeszynka, który potwierdził opinię poprzednika o pomyślnym rozwoju Powiatu. To za czasów Hausleutnera połączono linią kolejową Strzelno z Kruszwicą, a szczególnie z terenem nadgoplańskim i wybudowano nowy dworzec w Strzelnie.

Autograf landrata Hausleutnera

Z kolei królewski komisarz obwodowy Altmann dziękował w imieniu Powiatowego Stowarzyszenia Sadowniczego, którego przewodniczącym był landrat Hausleutner. W swoim wystąpieniu dziękował za wsparcie jakie otrzymywały działające w powiecie koła sadowników. Przypomniał również o zorganizowanej przez Hausleutnera przed dwoma laty w Kruszwicy wystawie sadowniczej. Natomiast sekretarz landratury Julius Gelert pożegnał przełożonego w imieniu zespołu urzędniczego. 

Okres kierowania powiatem strzeleńskim przez Hausleutnera to czas wzmożonego procesu osadniczego. Jego efektem było sprowadzenie do powiatu kilkuset osadników niemieckich na nowopowstające po byłych majętnościach ziemskich wsie. Jak powiedział lider społeczności osadniczej Hermann Müller z Racic (Raschleben), koloniści bardzo wiele zawdzięczają landratowi i dziękują za otoczenie ich szczególnie troskliwą opieką.

Hausleutner został przeniesiony do Bydgoszczy, gdzie 16 września 1912 r. objął urząd landrata komisarycznego powiatu bydgoskiego. 1 lutego 1913 r. ustanowiony tamże został etatowym landratem. Przejściowo sprawował również nadzór komisaryczny nad częściami powiatów inowrocławskiego i szubińskiego, oddzielonymi w wyniku działań Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Ponadto był stałym przedstawicielem Rzeszy i komisarzem państwa do czasu zajęcia Bydgoszczy i Pomorza przez Wojsko Polskie - styczeń 1920 r.

 Dr Karl Max Alfred Kieckebusch (1912-1918), asesor regencyjny w Komisji Kolonizacyjnej w Poznaniu, landrat strzeleński, bolkowski i nowogardzki. Urzędnik w Kriegsernährungsamcie.

Urodził się 23 czerwca 1877 r. w Pomellen, w prowincji pomorskiej. Był niemieckim prawnikiem administracyjnym. Od września 1912 r. powołany został na stanowisko landrata komisarycznego w Strzelnie. 14 kwietnia 1913 r. ustanowiony został landratem etatowym. Z wybuchem I wojny światowej zaangażował się w organizowanie pomocy charytatywnej. Za tę działalność 2 września 1918 r. został odznaczony Krzyżem Zasługi.

W 1918 r. został powołany na stanowisko sekretarza do Kriegsernährungsamt - wojennego urzędu do spraw wyżywienia.

W 1919 r. został przeniesiony do urzędu regencyjnego w Legnicy. W latach 1920-1931 był landratem w Bolkenhain - Bolkowie na Śląsku, a następnie w latach 1931-1937 landratem w Naugard - Nowogardzie na Pomorzu.

Zmarł po 1937 r.

Dr Paul Louis Eduard von Krause (1918-1919), urzędnik administracji pruskiej, radca regencji bydgoskiej, ostatni pruski landrat strzeleński.

Urodził się 15 marca 1882 r. w Królewcu w Prusach, jako syn Paula Georga Christopha von Krause (1852–1923). Obaj zostali  włączony w poczet szlachty pruskiej w 1913 r. Ojciec był Wiceprezydentem Pruskiej Izby Reprezentantów. Paul Louis Krause studiował na Uniwersytecie Alberta Ludwiga we Fryburgu. W 1901 r. Został członkiem Korpusu Hasso-Borussia Freiburg. Po ukończeniu studiów z tytułem doktora praw odbył staż w Opolu. Następnie urzędnikiem - radcą w urzędzie regencyjnym w Bydgoszczy. W 1918 r. został delegowany do Strzelna, by zastąpić landrata Kieckebuscha. Po zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim opuścił Strzelno.

W 1919 r. został tymczasowym landratem w powiecie Querfurt w okręgu administracyjnym Merseburg w Saksonii i następcą Heinricha Otto von Helldorffa. W 1920 r. został nominowany etatowym landratem i sprawował ten urząd w Querfurcie do 1927 r. Następnie został wiceprezesem regencji w Opolu. Od 1928 r. pracował w Minden, dopóki nie został odwołany w marcu 1933 r.

Zmarł 13 września 1946 r. w Artern w Turyngii.

CDN