100-rocznica Cudu nad Wisłą

Rok 1919 wojna polsko-bolszewicka.  W środku siedzi dowódca baterii por. dr Ludwik Tobolewicz z grupą oficerów polskich i oficer francuski. Być może, że jest to por. Latapié.

W latach międzywojennych corocznie, uroczyście obchodzono w Strzelnie kolejne rocznice sierpniowej Bitwy Warszawskiej 1920 r. Ówczesna prasa jest pełna informacji o tych uroczystościach. Uczestniczyli w nich strzelnianie, z których kilkuset mieszkańców ówczesnego powiatu strzeleńskiego wzięło udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Byli to powstańcy wielkopolscy, służący wówczas w Wojsku Polskim, żołnierze gen. Józefa Hallera, którzy po zajęciu Pomorza w 1920 r. z marszu wzięli udział w odparciu czerwonej zarazy. W latach międzywojennych w Strzelnie działała silna i liczna grupa Hallerczyków. Pośród uczestnikami wojny znaleźli się również późniejsi mieszkańcy naszego powiatu, jak chociażby ppłk dr Ludwik Tobolewicz z Bławat, czy rodzina Norwid-Kudło  

Stoczona na przedpolach Warszawy, trwająca kilkanaście dni wielka bitwa manewrowa, znana jako Bitwa Warszawska, już w trakcie rozgrywki obrosła mitami. Talenty polskiej kadry dowódczej i fakt zwycięstwa, połączony został z interwencją niebios. Tak zrodził się mit „Cudu nad Wisłą”.

Gdy z frontu walki, trwającej od miesięcy wojny polsko-bolszewickiej zaczęły dochodzić do stolicy niepokojące wieści, ludność pocieszenia zaczęła szukać w kościołach, gdzie zanoszono modły o ocalenie dopiero co odzyskanej, jeszcze nie okrzepłej, państwowości. Była to wojna o wszystko, „wojna światów” - chrześcijańskiego Polaków i dążących do międzynarodowej rewolucji bolszewików, którzy Boga wyeliminowali z życia codziennego.

Kościół Polski zawsze uchodził za ostoję wolności, czego przykładem był cały okres zaborów. Po odzyskaniu niepodległości, w czasie trwającej na wschodzie wojny, ogromne wsparcie otrzymał od nuncjusza apostolskiego Achille Ratti, późniejszego papieża Piusa XI. Podczas gdy dyplomaci wielu państw pośpiesznie opuszczali zagrożoną Warszawę, nuncjusz ani myślał o ucieczce. Ten czyn umocnił Polaków w wierze w Opatrzność. Mnogość okoliczności, a do tego działalność publicystyczna sprawiły, że cud, który dokonał się pod Warszawą w chwilach największego zagrożenia, zakorzenił się głęboko w świadomości społeczeństwa polskiego.

Narodowa Demokracja, czyli ideowi przeciwnicy jednego z ojców zwycięstwa Józefa Piłsudskiego wzmocnili moc cudu, jako najważniejszego czynnika w pokonaniu bolszewików pod Warszawą. Tym samym odepchnęli zwycięskie działania Naczelnego Wodza, który przecież nie mógł zdobyć wszystkich laurów, na dalszy plan. 

W ówczesnej gazecie „Rzeczypospolitej” 14 sierpnia 1920 r. ukazał się artykuł pod jakże wielce wymownym tytułem „O cud Wisły”. Tego samego dnia poległ pod Ossowem śmiercią bohatera ks. Ignacy Skorupka. 15 sierpnia przypadało święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Przełom w bojach nastąpił dnia następnego 16 sierpnia kontruderzeniem znad Wieprza. Już po odpędzeniu bolszewików spod Warszawy, określenie cudu podchwycił Kościół i datę cudu ustalono na 15 sierpnia. 

Polska wiktoria odtąd umacniała wiarę narodu. Już w oswobodzonej od czerwonej zarazy Polsce gen. Józef Haller napisał, że nie tylko zjednoczenie narodu oraz postawa Armii Ochotniczej, wpłynęły na losy bitwy, to szczególna zasługa żarliwej modlitwy, która jak iskra nadziei w dniu 15 sierpnia przeniosła się w żar płomienny wiary w pełne zwycięstwo. Naród w owym sierpniu r. 1920, z żarliwością padał na kolana w kościołach i szedł w procesjach po ulicach Warszawy. To wówczas przed 100-laty Polacy sami sobie zgotowali cud - Cud Wisły, który do historii przeszedł pod nazwą Cudu nad Wisłą.

Strzeleńscy Hallerczycy. 5-6 czerwca 1937 gen. Józef Haller w Strzelnie wizytuje drużyny Hallerczyków

 Niestety, dzisiaj nie dysponujemy pełną listą uczestników wojny polsko-bolszewickiej i jej ustalenie jest niemożliwe. Wielu uczestników tej wojny nie przyznawało się w okresie peerelu do brania w niej udziału. Nie wiemy również ilu strzelnian przelało w niej krew, składając ofiarę na ołtarzu Ojczyzny. Mimo tych przeciwność ustaliłem nazwiska 92 żołnierzy. Znane są również nazwiska kilkudziesięciu strzelnian, którzy w tym czasie służyli w Wojsku Polskim i musieli wziąć w niej udział. Problem jest tylko taki, że oni sami w swoich życiorysach i ankietach nie wspominają o tym chlubnym czynie.

Strzelnianie uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej:

1. Bandzwołek Marcin, ur. 28 grudnia 1894 r. w Bławatach - 59. Pułk Piechoty Wielkopolskiej [w Inowrocławiu] (ppw),
2. Baranowski Gracjan, ur. 20 grudnia 1896 r. w Ciencisku - 59. ppw,
3. Bartecki Józef, ur. 7 stycznia 1898 r. w Ostrowie - 17. Pułk Artylerii Polowej (pap),
4. Bąk Wojciech, ur. 15 kwietnia 1895 r. w Gaju pod Wójcinem - 17. pap,
5. Berdych Marcin, ur. 7 października 1891 r. w Chicago USA - 17. Pułk Ułanów Wielkopolskich (puw),
6. Bryl Wojciech, ur. 22 kwietnia 1900 r. w Książu - 59. ppw,
7. Brzezicha Marcin, ur. 22 października 1887 r. w Gorzycach Wielkich - 59. ppw,
8. Brzeziński Jan, ur. 9 czerwca 1901 r. w Strzelnie - 1. Baon Wojsk Kolejowych (bwk),
9. Budziszak Stanisław, ur. 15 lipca 1896 r. w Ostrowie - 16. Pomorska Dywizja Piechoty - Żandarmeria Wojskowa,
10. Burzyński Wacław, ur. 5 stycznia 1893 r. w Górkach - Kompania Garnizonowa w Gnieźnie - Żandarmeria Wojskowa
11. Chojnacki Jan, ur. 13 września 1900 r. w Strzelnie - 59. ppw,
12. Czubachowski Marcin, ur. 14 września 1889 r. w Mirosławicach - 55. Wielkopolski Pułk Piechoty (wpp),
13. Deyk Leon, ur. 8 kwietnia 1897 r. w Strzelnie - 14. pap,
14. Dzikowski Kazimierz, ur. 14 lutego 1897 r. w Rzeszynie - 1. pap,
15. Ettinger Zygmunt, ur. 20 grudnia 1899 r. w Sokołach - 59. ppw,
16. Fołda Antoni, ur. 29 grudnia 1899 r. w Młynach - 59. ppw,
17. Gapiński Franciszek, ur. 15 sierpnia 1902 r. w Strzelnie - 61. Pułk Piechoty w Poznaniu (Bitwa Warszawska),
18. Glasner Mieczysław, ur. 27 grudnia 1898 r. w Strzelnie - 57. ppw,
19. Głowacki Jan, ur. 31 sierpnia 1889 r. w Pieckach - 15. pal,
20. Głowacki Leon, - 59. ppw (odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1921)
21. Głowacki Marian, ur. 17 listopada 1900 r. w Witkowie - 3. puw,
22. Graczyk Wincenty, ur. 2 października 1887 r. - 59. ppw,
23. Gręzicki Franciszek, ur. 7 sierpnia 1898 r. w Młynach - 59. ppw,
24. Gręzicki Jan, ur. 10 grudnia 1895 r. w Młynach - 59. ppw,
25. Grochowina Czesław, ur. 18 czerwca 1895 r. w Strzelnie - 59. ppw,
26. Grubczak Kazimierz, ur. 21 lutego 1897 r. w Bielsku - 59. ppw,
27. dr Hanasz Bolesław, ur. 30 lipca 1890 r. w Strzelnie - lekarz wojskowy w szpitalu polowym w Warszawie,
28. Howil Wojciech, ur. 6 kwietnia 1892 r. w Strzelnie - 59. ppw,
29. Jackowski Leon, ur. 16 lutego 1899 r. w Kalinie - 59. ppw,
30. Jagodziński Antoni, ur. 24 grudnia 1901 r. w Ciechrzu - 59. ppw,
31. Jankowiak Jan, ur. 4 maja 1899 r. w Młynach - 59. ppw,
32. Jaworski Józef, ur. 26 lutego 1899 r. w Młynicach - 59. ppw,
33. Jóźwiak Franciszek, ur. 29 sierpnia 1899 r. w Jordanowie - 57. ppw,
34. Kabaciński Józef, ur. 10 lutego 1902 r. w Strzelnie - 67. ppw,
35. Kamiński Józef, ur. 13 października 1897 r. w Jeziorach Wielkich - 59. ppw,
36. Kaźmierski Leon, ur. 14 czerwca 1896 r. w Górkach - 59. ppw,
37. Kędzierski Wacław, ur. 27 czerwca 1902 r. w Wójcinie - 59. ppw,
38. Koncikowski Jan, ur. 20 czerwca 1894 r. w Strzelnie - 59. ppw,
39. Kornaszewski Julian, ur. 17 grudnia 1895 r. w Strzelnie - 15. puw,
40. Kowalik Ignacy, ur. 15 października 1900 r. w Wymysłowicach - 59. ppw,
41. Kowalski Antoni, ur. 5 lipca 1898 r. w Strzelnie - 59. ppw,
42. Kowalski Szczepan, ur. 17 grudnia 1899 r. w Strzelnie - . ppw,
43. Kozłowski Tomasz, ur. 14 grudnia 1888 r. w Strzelnie - 59. ppw,
44. Kubiak Antoni, ur. 29 grudnia 1894 r. w Kożuszkowie - 59. ppw,
45. Kuźniarek Władysław, ur. 12 sierpnia 1896 r. w Strzelnie - 59. ppw,
46. kpt. Kwieciński Jerzy, ur. 2 października 1889 r. w Strzelnie - szef sztabu 17. Dywizji Piechoty. Krzyż Virtuti Militari…
47. Latosiński Antoni, ur. 9 stycznia 1898 r. w Strzelnie - 59. ppw,
48. Losik Szczepan, ur. 20 grudnia 1898 r. w Topoli - 59. ppw,
49. Małecki Michał, ur. 29 września 1899 r. w Strzelnie - 59. ppw,
50. Maturski Andrzej, ur. 18 sierpnia 1897 r. we Włostowie - 59. ppw,
51. Milak Stanisław, ur. 8 kwietnia 1895 r. w Strzelnie - 59. ppw,
52. Nawrocki Józef, ur. 7 lutego 1900 r. w Górkach - 15. pap,
53. kpt. pilot Norwid-Kudło Edmund, ur. 18 października 1895 r. w Mińsku Litewskim - (I Korpus Polski gen. Dowbor-Muśnickiego I Polski Oddział Awiacyjny) 13. Eskadra Myśliwska, odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari,
54. Norwid-Kudło Hieronim, ur. 4 stycznia 1903 r. w Mińsku Litewskim - gimnazjalna samoobrona, a następnie w szeregach Wojska Polskiego,
55. Norwid-Kudło Józef, ur. 10 października 1860 r. w Grygulach (Białoruś) - Służba Kolejowa,
56. Nowak Szczepan, ur. 12 grudnia 1893 r. w Ciechrzu - 59. ppw,
57. Olszak Józef, ur. 27 lutego 1898 r. w Pomianach - 59. ppw,
58. ppłk Owczarski Józef, ur. 19 marca 1893 r. w Padniewie - 59. ppw (odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1921),
59. Pałaszyński jan, ur. 20 września 1896 r. w Karolkowie - 1. Pułk Legionów,
60. Parucki Józef, ur. 12 lutego 1900 r. w Ostrowie - 59. ppw,
61. Pawłowski Leon, ur. 17 listopada 1900 r. w Stodołach - 7. puw,
62. Pluciński Jan, ur. 16 lipca 1899 r. w Kołudzie Małej - 59. ppw,
63. Posadzy Władysław, ur. 6 sierpnia 1898 r. w Bławatach - 59. ppw,
64. Półrolnik Wawrzyniec, ur. 4 sierpnia 1892 r. w Strzelnie - 59. ppw,
65. Rajski Bolesław, ur. 29 listopada 1899 r. w Strzelnie - 59. ppw,
66. Ruszkiewicz Alojzy, ur. 9 maja 1894 r. w Strzelnie - 59. ppw,
67. Rzeszotarski Marcin, ur. 21 października 1892 r. w Rzeszynku - 59. ppw,
68. Siemianowski Stefan Wojciech, ur. 23 kwietnia 1900 r. w Strzelnie - 59. ppw,
69. Siemiński Ignacy, ur. 20 lipca 19000 r. w Markowicach - 59. ppw,
70. ks. Siudziński Wincenty, ur. 10 stycznia 1899 r. w Młynach - 59. ppw,
71. Sobkowiak Stanisław, ur. 10 października 1900 r. w Bożejewicach - 17. puw,
72. Spochacz Stanisław, ur. 25 marca 1893 r. w Siedlimowie - 59. ppw,
73. Strzelecki Teodor, ur. 30 czerwca w Inowrocławiu - 59. ppw,
74. Sulikowski Piotr, ur. 6 czerwca 1900 r. - 59. ppw,
75. Sypniewski Józef, ur. 25 lutego 1900 r. w Jeziorkach - 59. ppw,
76. Szotarski Ignacy, ur. 29 sierpnia 1895 r. w Strzelnie - 1. puw,
77. Szpulecki Czesław, ur. 7 lipca 1897 r. w Ciencisku - 59. ppw,
78. Szwarc Wacław, ur. 26 września 1900 w Kruszwicy - 59 ppw,
79. Szyper Kazimierz, ur. 22 lutego 1897 r. w Ciechrzu - 57. ppw,
80. mjr Tabaczyński Franciszek, ur. 11 września w Słońsku - III batalionu 2. Pułku Piechoty Legionów,
81. Tarczewski Stanisław ur. 5 września 1895 r. w Strzelnie - 59 ppw,
82. ppłk Tobolewicz Ludwik, ur. 16 września 1885 r. w Zakrzowie pod Tarnobrzegiem - dowódca baterii Nr 3 I Dywizjonu 1. Pułku Artylerii Wałowej w Krakowie.
83. Trojanowski Nikodem, ur. 8 października 1898 r. w Lipiej Górce - 57. ppw,
84. Wesołowski Ludwik, ur. 10 lipca 1898 r. w Strzelnie - 59. ppw,
85. Wiśniewski Stanisław, ur. 4 grudnia 1888 r. w Strzelnie - 63. Toruński Pułk Piechoty,
86. Witkowski Władysław, ur. 11 maja 1901 r. w Strzelnie - 59. ppw,
87. Wojdyła Antoni, ur. 24 kwietnia 1895 r. w Siedlimowie - 59. ppw,
88. płk Zakrzewski Wyskota Stanisław, ur. 1 marca 1902 r. w Rybitwach - 15. ppw,
89. Zakrzewski Wyskota Wojciech, ur. 13 listopada 1899 r. w Rybitwach - 59. ppw,
90. Zawadzki Jan, ur. 9 czerwca 1897 r. w Różannie - 59. ppw,
91. Zwoliński Wacław, ur. 8 października 1901 r. w Wójcinie - 15. puw,
92. Żurawski Jan, ur. 12 lipca 1901 r. w Polanowicach - 67. ppw.