.jpg) |
Ulica Świętego Ducha 33. Były budynek Powiatowej Kasy Chorych, który w latach okupacj niemieckiej był siedzibą władz miejskich i policji (lata 40. XX w.) |
Tych informacji nie znajdziecie w
żadnych publikacjach, a jedynie w niniejszym artykule. Przed kilkoma laty, po
żmudnych poszukiwaniach trafiłem w Archiwum Państwowym w Poznaniu na
dokumentację niemiecką, na podstawie której ustaliłem wszystkich urzędników w
latach 1939-1940 - miejskich, gminnych, sołtysów, pracowników banku i innych
instytucji i zakładów miejskich. Niektóre z wymienionych osób przepracowały
cały okres okupacji. Byli wśród nich Polacy, których trzymano na tych
stanowiskach z braku wykwalifikowanych Niemców - warunkiem była znajomość
języka niemieckiego, w mowie i piśmie. W dokumentacji archiwalnej znalazły się
również niektóre dane statystyczne.
.jpg) |
Rynek. Strzelno pod okupacją - zbiórka przed Urzędem Pracy (pierzeja północna) |
Stanowiska w okupowanym Strzelnie
NSDAP Ortsgruppe Strelno - lokalna
grupa NSDAP w Strzelnie, której liderem okręgowym był Ortsgruppenleiter Pg. Harlfinger.
Schutzpolizei Strelno - Policja
ochronna w Strzelnie; na jej czele stał żandarm Schulz.
Bürgermeister: -burmistrz Willy
Schmiedeskamp, a po nim burmistrz Hermann Siemund.
Bürgermeisterbeauftragt - pomocnik
burmistrza Georing, który po usunięciu burmistrza Siemunda od czerwca 1944 roku
do stycznia 1945 roku pełnił obowiązki burmistrza.
Bezugs-und Absatzgenossenschaft -
Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu, kierownik biura Arthur Dülge.
Starosta mogileński po Danielu,
Schmidt-Berger - toczył walkę z burmistrzem Siemundem.
Dyrektor szkoły - Wagner.
Inspektor miejski - Hohmuth.
Kierownik kasy oszczędnościowej -
Siewers.

Etatowi pracownicy - urzędnicy
Miasta Strzelno na dzień 6 października 1939 roku
Liczba ludności: 5821, w tym
Niemcy: 247.
Powierzchnia miasta 14 km2
Komisaryczny burmistrz: Willy
Schmiedeskamp. Przed 1 września pracował w Strzelnie i był kierownikiem
niemieckiej spółdzielni zaopatrzenia i zbytu w Strzelnie. Z wykształcenia był
kupcem.
Pracownicy:
Józef Rutkowski, mieszkaniec
Strzelna zatrudniony na etacie gospodarza.
Wacław Schwarz, mieszkaniec
Strzelna - Laskowo zatrudniony na etacie kasjera.
Roman Dembiński, mieszkaniec
Strzelna zatrudniony na etacie rejestratora.
Artur Lechelt, Niemiec przedwojenny
mieszkaniec Strzelna zatrudniony na etacie ogrodnika.
Miejskie przedsiębiorstwa: zakład
wodociągowy, rzeźnia i gazownia.

Okręg - Dystrykt: Strzelno-Północ na
dzień 6 października 1939 roku
Ludność: 6123, z czego 310 to
Niemcy.
Powierzchnia okręgu:102 km2
Komisarz okręgowy: Helmut Würtz ze
sławska Dolnego - Kaisersthal, właściciel gruntu.
Liczba gmin stowarzyszonych: 11.
Pozostali pracownicy: Zygmunt Szlachciak
(Schlachciak), Strelno, pracownik.
.jpg) |
Ulica Świętego Ducha - w latach okupacji niemieckiej Hermann Goering Strasse - niemiecka karta pocztowa (lata 40. XX w.) |
Okręg - Dystrykt: Strzelno-Południe
na dzień 6 października 1939 roku
Ludność: 8936, z czego 850 to
Niemcy.
Powierzchnia okręgu: 213 km2
Komisarz okręgowy: Wilhelm Reineke
z Łąkiego - Lonke, bauer -rolnik.
Liczba gmin stowarzyszonych: 14.
Pozostali pracownicy: Adelheid
Reineke z Łąkiego - Lonke, bez
zawodu.
Kreissparkasse
- Powiatowa Kasa Oszczędności w Mogilnie
Sparkasse
- Kasa Oszczędności w Strzelnie, pracownicy zatrudnienie na 20 stycznia 1940
roku: Szklarski, Kwiatkowski, Szmańda, Stefania Przybylska, Flenc, Marian
Strzelecki.
Urząd Miejski Strzelno, pracownicy
na dzień 20 stycznia 1940 roku: Goering - administrator ogólny, Putz -
asystent, Teresiński - asystent, Schwarz - kasjer, Henschel - asystent,
Dembiński - asystent, Klein - egzekutor (Zwangsvollstreckung),
Schultz - asystent, Büschke - asystent, Steller - asystent, Waschke - goniec
(posłaniec), Launhard - goniec, Górecki - strażnik więzienny, Mantey - goniec
szkolny, Skibski - kontroler mięsa (inspektor), Borowiak - kierownik gazowni,
Bandmann - kierownik cegielni.

Okręg - Dystrykt: Strzelno-Północ
pracownicy na dzień 20 stycznia 1940 roku: Zobel - komisarz okręgowy,
Szlachciak - meldunki, Leonard Przybylski - urzędnik stanu cywilnego, Wagner -
asystent, Nowak - goniec, Brzezicha - goniec.
Okręg - Dystrykt: Strzelno-Południe
pracownicy na dzień 20 stycznia 1940 roku: Krüger - komisarz okręgowy, Reineke
- asystent, Kusch - biuro podatkowe, Trzecka - urzędnik stanu cywilnego, Bruk -
goniec.
Nazwy miejscowe
Po zajęciu w 1939 roku Strzelna i
przejęciu wszystkich urzędów okupanci zaczęli zaprowadzać nowe porządki,
których jednym z elementów było zniemczenie nazw ulic w mieście i
przechrzczenie miejscowości gmin Strzelno-Północ i Strzelno-Południe. Już 18
września 1939 roku zaczęto wprowadzać niemieckie nazwy o czym 16 października
poinformował zwierzchnie władze w Poznaniu Landrat Daniel.
Strzelno-Północ:
- Jeziorki obszar dworski na Amalienhof - zarządca - sołtys Artur Dehnke w Amalienhof.
- Bronisław wieś na Amaliendorf - zarządca - sołtys Rudolf Dojahn w Amaliendorf.
- Ołdrzychowo obszar dworski na Altenburg (Oldzichshof).
W skład gminy wchodziły: Rzadkwin wieś - Seedorf; Skalmierowice ob. dw. - Felshof; Biskupice wieś Bischhofshof;
Góry - Gora, zmienione na Oldzichsdorf. Zarządcą - sołtysem
był Otto Meister w Altenburg.
- Niemojewko ob. dw. - Ebersfelde. W skład gminy wchodziły: Piotrkowice ob. dw. - Petersdorf; Żalinowo - Klaghof. Zarządcą - sołtysem był
Bethke z Ebersfelde.
- Krusza Duchowna wieś - Lindenthal. W skład gminy wchodziły: Krusza Zamkowa ob. dw. - Gross Kruscha; Krusza Podlotowa - Klein Kruscha. Zarządcą - sołtysem
był Rudolf Sudikatus z Lindenthal.
- Markowice wieś - Markowitz. W skład gminy wchodziły: Żerniki ob. dw. - Schönwerth; Wymysłowice ob. dw. - Moellendorf; Ludzisko wieś - Nordhof; Balice ob. dw. - Balitze; Górki ob. dw. - Gorki. Zarządcą - sołtysem był Egan
Krieger w Markowitz.
- Ciechrz wieś - Blumendorf.
W skład gminy wchodziły Żegotki ob. dw. - Wiesengrund. Zarządcą - sołtysem był Willi Braun w Blumendorf.
- Sławsko Małe wieś, Sławsko Dolne wieś - Kaisershöh. Zarządcą - sołtysem był
Paul Hopfner w Kaisershöh.
- Stodolno wieś - Königsbrunn.
Zarządcą - sołtysem był Wilhelm Zobel z Königsbrunn.
- Stodoły wieś - Hochkirch.
W skład gminy wchodził Książ wieś - Wiesental.
Zarządcą - sołtysem był Heinrich Luettgemann w Hochkirch.
- Strzelno Klasztorne ob. dw. - Amt Waldau. Zarządcą -sołtysem był Willi Basler w Amt Waldau.
Strzelno-Południe:
- Wronowy wieś - Frohenau.
W skład gminy wchodziły: Kijewice wieś - Stockheim; Mirosławice ob. dw. - Lindenhof; Witkowo ob. dw. - Wittenau. Zarządcą - sołtysem był Paul Domdey w Frohenau.
- Berlinek wieś - Neuberlin.
W skład gminy wchodziły: Nożyczyn wieś - Nositschin; Lenartowo ob. dw. - Lehenhard. Zarządcą - sołtysem był Erich Tomm w Neuberlin.
- Bielsko wieś - Bilsko.
Zarządcą - sołtysem był Oskar Lange z Bilsko.
- Podbielsko wieś - Annaberg. Zarządcą - sołtysem był Ewald Reiter z Annaberg.
- Ciencisko wieś - Deutscherode. W skład gminy wchodziły: Ostrowo wieś - Scharfenwerder; Jaworowo - Worau; Miradz nadleśnictwo ob. dw.
- Mirau. Zarządcą - sołtysem był
Bruno Vogel z Deutscherode.
- Dobska - Dobbersdorf.
W skład gminy wchodziły: Jeziora Wielkie - Großsee; Jeziora Małe - Kleinsee;
Rzeszyn wieś - Sachenberg;
Rzeszynek ob. dw. - Sachenhof;
Kościeszki ob. dw. - Ziegenheim.
Zarządcą - sołtysem był Paul Krueger z Kleinsee.
- Gaj wieś - Gay.
W skład gminy wchodziły: Pomiany wieś - Pommendorf; Nowa Wieś - Neudorf;
Wójcin ob. dw. i wieś - (Landeck)
Schulzhausen. Zarządcą -
sołtysem był Fabian Pierzyński z Neudorf.
- Krzywe Kolano wieś - Krumknie. W skład gminy
wchodził Lubstówek ob. dw. - Laubenfelde.
Zarządcą - sołtysem był Otto Blum z Krumknie.
- Łąkie wieś - Lonke.
Zarządcą - sołtysem był Robert Wüertz z Lonke.
- Kuśnierz wieś i Kuśnierz ob. dw. - Kunersfelde. W skład gminy
wchodziło Kożuszkowo ob. dw. - Wohlleben.
Zarządcą - sołtysem był Paul Hoffmann z Kunersfelde.
- Młyny wieś i Młynice wieś - Müehlgrund. Zarządcą - sołtysem był Gustaw Kottler z Müehlgrund.
- Piątnice i Radunek wieś - Fünfhöfen. W skład gminy wchodziło również Golejewo ob. dw. - Hofstädt i Sierakowo wieś - Breitenhof. Zarządcą - sołtysem był
Johann Rech z Fünfhöfen.
- Zbytowo wieś - Bytow
(Birkenfelde). W skład gminy
wchodziła również Siedluchna ob. dw. - Birkenwalddorf.
Zarządcą - sołtysem był Friedrich Schulz - Bytow.
- Siedlimowo wieś - Siegersdorf. W skład gminy wchodziła również Kożuszkowa Wola -
Willdorf. Zarządcą sołtysem był
Helmut Jeske z Siegersdorf.