W czasie wojny Dom Stowarzyszeń - Vereinhaus stał się miejscem, w którym urządzono punkt zsyłek Polaków, mieszkańców Strzelna i gmin wiejskich do Generalnej Guberni, na roboty przymusowe i do obozów koncentracyjnych. Tutaj spędzano za specjalnym powiadomieniem mieszkańców i informowano o konieczności ich przesiedlenia, wysyłce na roboty lub wyjeździe - oczywiście nie informując, że udają się do obozów. Wyznaczano osobom z listy krótki czas na zabranie podręcznego bagażu i nakazywano stawić się w to samo miejsce po upływie godziny. Informowano, że kto nie stawiłby się podlegał ostrej karze, z karą śmiercią łącznie, a gdyby zbiegł i ukrywał się, to takiej samej karze podlegali członkowie jego rodziny.
 |
| Budynek Vereinhausu w latach okupacji. W oknach restauracji plakaty filmowe, w prawym plakat Niemieckiej Kroniki Filmowej - Die Deutsche Wochenschau. |
W czasie okupacji obiekt stał się miejscem rozpowszechniania propagandy hitlerowskiej. Niemcy wyświetlali tutaj filmy propagandowe, a także filmy fabularne dla swoich obywateli. Ich odbiorcami była również młodzież niemiecka z obozów szkoleniowych, które znajdowały się w Strzelnie Klasztornym - we dworze byłych dzierżawców domeny państwowej, dla dziewcząt oraz przy końcu ulicy Powstania Wielkopolskiego, naprzeciwko cmentarza żydowskiego, dla chłopców. Tutaj organizowano zjazdy partyjne - Kongresspartei, zjazdy i zebrania członków Hitlerjugend, Bund Deutscher i innych organizacji nazistowskich.
Po wojnie budynek został przejęty przez Miasto i stał się na nowo centrum życia społeczno-polityczno-kulturalnego. Ostatnią wzmiankę o niemieckim Vereinhausie znajdujemy w Dzienniku Urzędowym Województwa Bydgoskiego, z 1 lipca 1952 roku. W ogłoszeniu o wywłaszczeniu nieruchomości, poinformowano, że w budynku WRN w Bydgoszczy, w pokoju 107 znajduje się do odbioru decyzja z dnia 17 maja 1952 roku Prezydium WRN w sprawie likwidacji stowarzyszeń pn. Deutsches Vereinhaus Mogilno i Strzelno. Od tego momentu obiekt stał się własnością Skarbu Państwa Polskiego.
 |
| Plakaty Filmowe ze strzeleńskiego kina - 1928 r. |
Początkowo znajdowała się tutaj typowa sala widowiskowa, na której urządzano akademie, masówki polityczne, zebrania, zabawy i wszelkie uroczystości rocznicowe i okolicznościowe. Na narożniku nadal znajdowała się restauracja, którą w latach 50. zlikwidowano, a pomieszczenia zamieniono na mieszkania. Kiedy w listopadzie 1945 roku powstało przedsiębiorstwo państwowe „Film Polski” i jego agenda Okręgowe Przedsiębiorstwo „Film Polski” w Poznaniu, w 1946 roku urządziło ono w sali byłego Domu Towarzystw, stałe kino - Kino "Kujawianka".
W 1947 roku prasa poznańska donosiła, że przy Chórze „Harmonia” w Strzelnie działa scena teatralna - Kółko Sceniczne pod reżyserską opieką Stanisława Dymla. Dawało ono występy a sali miejscowego Kina. Z kolei w roku następnym 1948 dowiadujemy się, że kino nosi nazwę „Kujawianka”. Napis o treści Kino „Kujawianka” znajdował się nad łukiem wejściowym do kina. W pierwszych latach powojennej działalności jego repertuar składał się z filmów przedwojennych oraz z filmów produkcji radzieckiej. Przed niemalże każdym seansem wyświetlano „Polską Kronikę Filmową”, która zawierała filmowe informacje z kraju i ze świata. W 1950 roku, w związku ze zmianą granic administracyjnych i przyłączeniem powiatu mogileńskiego do województwa bydgoskiego, zarząd nad kinem przeszedł pod Okręgowe Przedsiębiorstwo „Film Polski” w Bydgoszczy.
 |
| 2 kwietnia 1950 r. Delegaci na Walne Zgromadzenie GS "SCh" przed budynkiem kina |
Informacje o repertuarze filmowym wywieszane były w gablotach umieszczonych na ścianie frontowej, przy wejściu do kina. W prawej gablocie wywieszano repertuar miesiąca, natomiast w lewej fotosy z aktualnie wyświetlanym filmem i fotosy zapowiadające kolejny film. Na narożniku ulicy Świętego Duch z Placem Daszyńskiego znajdowała się następna gablota informacyjna z napisem Kino „Kujawianka” i z repertuarem miesiąca oraz fotosami aktualnie wyświetlanego filmu.
W maju 1948 roku wystawiono w sali kina sztukę Aleksandra Fredry „Gwałtu co się dzieje”. 15 października 1948 roku w Sali kina odbyła się akademia ku czci rocznicy bitwy pod Lenino. Było to w miesiącu przyjaźni polsko-radzieckiej. 6 listopada kolejna akademia ku czci 31 rocznicy rewolucji październikowej z referatem burmistrza Wasilewskiego i występami dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 1. Z kolei 15 grudnia zebrali się w kinie członkowie PPS i PPR i wysłuchali przez specjalnie zainstalowane głośniki przemówienia Bolesława Bieruta wygłoszonego na kongresie zjednoczeniowym tych partii. 5 lutego odbyło się walne zebranie miejskiego komitetu PZPR, podczas którego wybrano sekretarzem Stefana Kwiatkowskiego - dotychczasowego sekretarza tej partii. 23 lutego akademia z okazji 3 rocznicy powstania ORMO. Kolejnym przykładem czczenia rewolucji październikowej była akademia 6 listopada 1949 roku w Sali kina, którą połączono ze 150 rocznicą urodzin poety rosyjskiego - jak odnotowano w kronice szkolnej - Aleksandra Puszkina. Spędzono młodzież, dlatego sala była wypełniona po brzegi. Uczniowie gimnazjum i jedynki dali popisy artystyczne, a organizatorami były: TPPR i ZNP.
Rok 1958 - Akademia w kinie z okazji jubileuszy spółdzielczości wiejskiej (50 i 10-lecia)
 |
| W lewym górnym narożniku widoczna jest kolumna - obecnie obmurowana i czekająca na odkrycie, niczym te romańskie z bazyliki... Na sali w pierwszym rzędzie od lewej: prezes Józef Białęcki, NN, Edmund Kmieć, Antoni Wesołowski. |
 |
| Przemawia prezes GS "SCh" w Strzelnie Józef Białęcki |
Do absurdu urosły obchody 70
rocznicy urodzin Stalina. We wszystkich szkołach odbyły się uroczyste
wieczornice, dzieci zostały obdarowane cukierkami, zaś sieroty i półsieroty
otrzymały po
We wspomnieniach mieszkańców Strzelna z tamtych lat mówiono, że w czasie przeróżnych masówek zgromadzeni niemiłosiernie wrzeszczeli. Podczas wygłaszanych referatów sala biła niemilknące oklaski i wznosiła niemilknące okrzyki - taki zapis znajdujemy w kronice SP nr 1. Z opowieści ludzi starszych zasłyszanych w latach 70. dowiedziałem się, ze owe okrzyki brzmiały: Stalin, Rokossowski, Stalin, Rokossowski… i trwały po kilka minut.
 |
1 Maja. Lata 70. XX w. |
8 kwietnia 1950 roku w „Głosie Wielkopolskim” napisano, że: Na odcinku kulturalnym działa Towarzystwo Śpiewu „Harmonia”. Szerokie poparcie mają tu gościnne występy Teatru Państwowego z Gniezna. Powodzeniem cieszy się stałe kino „Kujawianka”. W zbiorach mieszkańca Strzelna Piotra Lewandowskiego znajduje się dyplom z 1952 roku, który otrzymał zespół pracowniczy Przedsiębiorstwa Państwowego Film Polski Kino „Kujawiak” w Strzelnie za zajęcie I miejsca w IV etapie współzawodnictwa „Pracy Długofalowej” w okresie od 1 października do 31 grudnia 1951 roku. Owe współzawodnictwo między kinami z sieci ogólnopolskiej prowadzone było przez Główny Komitet Współzawodnictwa Pracy Pracowników Filmowych przy Zarządzie Głównym Związku Zawodowego Pracowników Sztuki i Kultury w Warszawie. Wyjaśnienia wymaga nazwa kina „Kujawiak”, jaka została zamieszczona w treści dyplomu. Najprawdopodobniej została ona błędnie wpisana, gdyż w roku następnym nadal kino nosiło nazwę „Kujawianka”.
W każdą niedzielę wyświetlano o godz. 11:00 poranki filmowe z bajkami dla dzieci, w niedzielę dwa seanse wieczorne dla młodzieży i starszych. Poniedziałki były dniami wolnymi. Od wtorku do soboty w seansie wieczornym wyświetlano jeden film, później doszły dodatkowo w tygodniu jeszcze dwa seanse, we wtorki i czwartki o 17:00 i 19:00. W związku z tym łatwo wyliczyć, że w ciągu roku odbywało się w kinie w Strzelnie około 300 seansów filmowych, a od połowy lat 60. około 400 seansów. Było to około 100 tytułów filmowych. Ciekawostką jest również to, że po każdej akademii z okazji rewolucji październikowej wyświetlano film radziecki nawiązujący swą fabułą do tych wydarzeń. Od połowy lutego 1951 roku kino miało prąd z sieci ogólnopolskiej, do której miasto zostało wówczas podłączone. Wcześniej korzystało z prądu wytwarzanego we własnej akumulatorowni.
Od 1953 roku zaczęto w Strzelnie obchodzić miesiąc przyjaźni polsko-radzieckiej. W dniach od 7 października do 7 listopada. W ciągu całego miesiąca w kinie „Kujawianka” wyświetlano piękne filmy radzieckie, które młodzież chętnie oglądała [kr. SP nr 1]. Od tego roku zapoczątkowano tzw. „Dni filmu radzieckiego”. W kinie można było oglądać tylko produkty propagandy sowieckiej. 16 listopada 1954 roku młodzież spotkała się tutaj z literatem Antonim Olchą. Od 1956 roku, czyli tzw. odwilży zaczęto wyświetlać filmy francuskie, angielski i amerykańskie, a także z innych krajów kapitalistycznych. W 1957 roku po raz pierwszy obchodzono w sali kina Dzień Nauczyciela. W 1960 roku członkowie Zespołu dramatycznego przy SP nr 1 dali tutaj pięć przedstawień sztuki teatralnej „Stach i strach”. Zespół uznawany był za najlepszy w powiecie.
 |
| Kino od tyłu |
Po przebudowie kina w połowie lat 60., ok. 1963 roku kino otrzymało nową aparaturę oraz ekran panoramiczny. By zlikwidować pogłos dźwiękowy szczytowe ściany wyłożono materiałem dźwiękochłonnym. Początkowo znajdowało się w Sali około 200 miejsc siedzących. Po przebudowie liczba siedzisk zwiększyła się do ok. 320. Jednym z pierwszych filmów panoramicznych wyświetlonych w Strzelnie był western produkcji amerykańskiej „Siedmiu wspaniałych”. Z plakatu pochodzącego ze zbiorów Piotra Lewandowskiego dowiadujemy się, że w kinie organizowane było wyświetlanie filmu w blokach tematycznych. W 1969 roku z okazji 25-lecia Ludowego Wojska Polskiego w miesiącu maju, w dniach od 9 do 15 wyświetlono 6 filmów produkcji polskiej w ramach „Przeglądu filmów wojennych”. Były to filmy fabularne: Miasto nieujarzmione, Godziny nadziei, Krzyż Walecznych, Prawo i pięść, Ogniomistrz Kaleń i Skąpani w ogniu.
Na przestrzeni lat funkcjonowania kina jego kierownikami byli m.in.: Kazimierz Saja – lata 50., Zygmunt Wieliński – lata 60., Ryszard Graczyk lata 60-80. i ostatnim Czesław Oborski. Operatorami kinowymi byli: Zygmunt Wieliński i Edmund Janicki, natomiast kasjerkami Helena Nowak i Klara Lewicka. W 1991 roku kino przeszło pod MGOKiR, po przemianach dzisiejszego użytkownika obiektu - Domu Kultury. Nadal wyświetlano filmy, wykorzystując również salę do prowadzenia działalności statutowej MGOKiR. Od 1992 roku oddano w holu kawiarenkę. Zdemontowano fotele, które dotychczas były na stałe przytwierdzone do podłogi. Od tego czasu chowano je pod scenę i organizowano na sali koncerty rockowe, dyskoteki i zabawy okolicznościowe oraz karnawałowe. Tutaj też odbywały się przeglądy artystyczne szkół i przedszkoli, prelekcje, przedstawienia teatralne, prelekcje i spotkania z ciekawymi ludźmi w ramach tzw. Krakowskich Prezentacji, czyli występów artystów scen krakowskich, goszczących w latach 90. co roku w Strzelnie, Mogilnie i innych miejscowościach regionu.
CDN
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz