Spacerkiem po Strzelnie - cz. 68 Ulica Świętego Ducha - cz. 23

Pozostawiając kultową już dla strzelnian restaurację „Piastowską“ przechodzimy pod kolejną i ostatnią po prawej stronie ulicy Świętego Ducha, posesję oznaczoną numerem 36, dawniej numerem policyjnym nr 50. Oczom naszym rzuca się piękny, solidny dom parterowy nakryty dwuspadowym dachem, niegdyś ceramicznym, a obecnie eternitowym z dużą centralnie umieszczoną mansardą z dwoma oknami półkolistym zwieńczeniem. Dom ten został wystawiony pod koniec XIX w. w modnym wówczas eklektyzmie, z bocznymi silnie boniowanymi pilastrami i ozdobnymi obramowaniami okien na elewacji. W pierwotnym wyglądzie, na prawo od wejścia głównego znajdowały się drzwi bezpośrednio prowadzące do lokalu użytkowego. Obecnie w miejscu tym znajduje się okno. Od strony podwórza znajduje się niewielka parterowa oficyna. W przeszłości, do początku lat 60. część gospodarcza posesji była większa i sięgała ul. Michelsona. Przy tej ulicy stała stodoła z pecy, która była elementem prowadzonego w przeszłości przez właścicieli gospodarstwa rolnego. Część budynków inwentarskich, w tym i stodołę rozebrano i na ich miejsce ówczesna PSS „Społem“ wystawiła kawiarnię „Kolorowa“ - obecnie mieści się tutaj NZOZ Medica.

Obecnie okrojona posesja stanowi własność spadkobierców po Antonim i Joannie z Szwarców, państwa Bernadety i Jerzego Kuklińskich. Pani Bernadeta jest córką Antoniego Latosińskiego, którego przodkowie od lat zamieszkiwali tę posesję. W najstarszych zapiskach sięgających 1800 r. znajdujemy tutaj jako właściciela niejakiego Ostruszyńskiego (Kostrzuszyński?). Z zapisków metrykalnych parafii św. Trójcy w Strzelnie możemy wywnioskować, że posesja ta należała do Ostruszyńskich do połowy XIX w. W 1852 r. córkę Ignacego i Ksawery z Łoboziewiczów, 22-letnią Józefę Ostruszyńską (Kostrzuszyńską?) poślubił Ignacy Latosiński, syn Wojciecha i Franciszki. Zaś w 1889 r. znajdujemy tutaj kolejnego Latosińskiego, Antoniego. Tenże rok później poślubił Franciszkę Wietrzykowską córkę Walentego i Marii z Ruszkiewiczów, z którą miał m.in. synów Ignacego i Antoniego junior - powstańców wielkopolskich. Antoni żonaty był z Janiną Szwarc. Latosińscy należeli do zacnej rodziny strzeleńskiej, której głównym źródłem utrzymania było rolnictwo. W mej pamięci zapisał się obraz wizyt ciotki Pelagii Piweckiej u starszej pani Latosińskiej. Choć obraz ten jest nieco zamglony i sięga przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, to przed mymi oczami jawi się on pełen pączków i chruścików popijanych herbatą z delikatnych porcelanowych filiżanek. Były to tzw. spotkania przy herbatce, na które zabierała mnie ciocia Pela.

Bracia Latosińscy powstańcy wielkopolscy

Latosiński Ignacy, urodził się 8 kwietnia 1896 r. w Strzelnie jako syn Antoniego i Franciszki z domu Wietrzykowska. Był starszym bratem Antoniego, powstańca wielkopolskiego.

Uchwałą Rady Państwa nr: 12.19-0.2385 z dnia 19 grudnia 1974 r. został odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym 1918-1919 za czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim.

Do Powstania Wielkopolskiego przystąpił 2 stycznia 1919 r. i pozostawał w jego szeregach 15 marca 1919 r. Ochotniczo wstąpił do młyńskiego oddziału powstańczego pod dowództwem sierż. Józefa Owczarskiego i wziął udział z bronią w ręku przy oswobodzeniu Strzelna, a następnie w wyprawie na Inowrocław. Przez Kruszwicę dotarł do Mątew i stamtąd w zgrupowaniu oddziałów powstańczych pod wspólnym dowództwem ppor. Pawła Cymsa uczestniczył w krwawych walkach o Inowrocław. Po oswobodzeniu miasta wstąpił ochotniczo w szeregi Pułku Grenadierów Kujawskich, przemianowanego później na 5. Pułk Strzelców Wielkopolskich w Inowrocławiu walczył na odcinku kujawskim frontu północnego.

15 kwietnia 1919 r. ponownie zmobilizowany został przydzielony do II Batalionu Telegraficznego w Poznaniu - Cytadela.  do 07.07.1921. Po zwolnieniu z wojska pracował w gospodarstwie rodziców. Był członkiem Koła Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Strzelnie. Rozkazem Dowództwa Okręgu Korpusu VIII Nr 35/29 z dnia 5 listopada 1929 r. przyznane zostało mu prawo do "Medalu Pamiątkowego za Wojnę 1918-1921".

Od 1923 do lutego 1943 r. prowadził własny warsztat zegarmistrzowski przy ul. Świętego Ducha w Strzelnie. Po przejęciu firmy przez Niemców został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Tam przebywał do zakończenia wojny w 1945 r. Po kapitulacji Niemiec powrócił do swego miejsca zamieszkania i na nowo objął swój warsztat zegarmistrzowski.

Latosiński Antoni, urodził się 9 stycznia 1898 r. w Strzelnie jako syn Antoniego i Franciszki z domu Wietrzykowskiej. Mieszkał w Strzelnie i prowadził gospodarstwo rolne. Był młodszym bratem Ignacego, powstańca wielkopolskiego.

Uchwałą Rady Państwa nr: 11.10-0.909 z dnia 10 listopada 1958 r. został odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym 1918-1919 za czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim.

Jako żołnierz armii niemieckiej wziął udział w I wojnie światowej. Walczył na froncie francuskim i był uczestnikiem bitwy pod Verdun. Po zakończeniu działań wojennych wrócił do rodzinnego miasta i włączył się w działalność niepodległościową. Do Powstania Wielkopolskiego przystąpił 2 stycznia 1919 r. Wstąpił ochotniczo do oddziału powstańczego pod dowództwem ppor. Pawła Cymsa. Brał udział w wyzwoleniu Strzelno, a następnie w wyprawie na Inowrocław. Przez Młyny, Witkowo, Włostowo i Kruszwicę dotarł do Mątew. Stamtąd w dniach 5-6 stycznia 1919 r. uczestniczył w ataku na miasto. Walczył również o wyzwolenie okolicznych miejscowości. Po zakończeniu działań powstańczych 8 października 1919 r. został zwolniony do cywila.

Jako ochotnik w 1920 r. wstąpił w szeregi Wojska Polskiego i wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po niej wrócił do Strzelna i zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego. W okresie międzywojennym był członkiem Koła Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz Kółka Rolniczego w Strzelnie i zasiadał w jego Sądzie Honorowym. Również był radnym Rady Miejskiej. Rozkazem Dowództwa Okręgu Korpusu VIII Nr 35/29 z dnia 5 listopada 1929 r. przyznane zostało mu prawo do "Medalu Pamiątkowego za Wojnę 1918-1921".

Zmarł 8 lutego 1970 r. w Strzelnie. Pochowany na starym cmentarzu w Strzelnie przy ul. Kolejowej

W domu tym mieszkał Antoni Marian Latosiński, syn Antoniego i Janiny z Szwarców. Był on geodetą i pracował w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Mogilnie. Jego małżonka Bogumiła Kozłowska-Latosińska była nauczycielką w Technikum Ekonomicznym w Strzelnie, a po jego likwidacji w Mogilnie. Państwo Latosińscy w 1975 r. wyprowadzili się do Mogilna, gdzie oboje pracowali, a stamtąd do Poznania. Dla ciekawości dodam, że obecny właściciel posesji pan Jerzy Kukliński zafascynowany genealogią od lat odtwarza dzieje rodów Latosińskich i Kuklińskich. Zbudował drzewo genealogiczne, z wielką skrupulatnością umieszczając na jego konarach przodków swej małżonki i swoich - krewnych i powinowatych.

Inną ciekawostką jest informacja, jak została odnotowana w „Nadgoplaninie“ w 1888 r. Jak donosiła gazeta, podczas burzy sierpniowej szalejąca wichura wywróciła przed domem pana Latosińskiego 2 topole. Ziemia wskutek ulewy tak zmiękła, że wicher z łatwością obalał drzewa przy drogach i w okolicznych lasach.

Tak dobiegliśmy końca prawej strony ulicy Świętego Ducha. Przechodząc na drugą stronę w następnej części Spacerku na chwilę zatrzymamy się w miejscu zwanym Placem Daszyńskiego. Miejsce to poprzez liczne przebudowy zatraciło swój pierwotny wygląd oraz charakter i stanowi dzisiaj zaledwie formę rozwidlenia ulic, w ciągu których przebiegają drogi krajowe nr 15 i 25.