Lata 20., lata 30. - Strzeleńskie autobusy i rekreacja

Strzelno, Rynek. Autobus relacji Strzelno - Inowrocław przez Markowice - Mątwy. Zdjęcie ze zbiorów Wojciecha Prusinowskiego.

Przed czteroma laty pisałem o taksówkach i taksówkarzach, którzy w swoim fach realizowali się już w latach międzywojennych. Dzisiaj przyszedł czas na zamieszczenie informacji i zdjęć o transporcie zbiorowym, czyli o autobusach z lat międzywojennych. Celem wprowadzenia zacytuję fragment artykułu prasowego z 1928 roku: - Nasze miasta, większe i średnie stanowiące znaczniejsze ośrodki życia handlowo-przemysłowego, mają obecnie już stałe, regularne połączenia autobusowe z miastami sąsiednimi, większymi osiedlami wiejskimi, letniskami itp. Tym samym staje się autobus poważnym konkurentem kolei, która niedawno jeszcze miała wyłączny monopol w zbiorowym przewozie publiczności. Samochody te są zwykle, a mianowicie w dni targowe przepełnione pasażerami. Pakunki kosze itp. rzeczy składają na daszkach wozów. Wszystko idzie gładko i składnie i z wygodą dla pasażerów. Cena przejazdu jest wprawdzie nieco większa niż kolej, lecz wygody - zajazd w dogodnym punkcie i czasie -  co najmniej zrównoważa wydatek. 

Kursowy autobus Franciszka Eliszewskiego przed wyjazdem z Rynku strzeleńskiego do Inowrocławia przez Markowice - Mątwy

Pomimo, że Strzelno połączone było linią kolejową z Inowrocławiem i Mogilnem, to mieszkańcy chętniej korzystali z połączeń autobusowych. Koleją przez Kruszwicę do Inowrocławia jechało się dłużej, natomiast do Mogilna czas przejazdu był zbliżony. Strzelnianie zatem częściej korzystali z przejazdów autobusowych na linii Strzelno - Markowice - Mątwy - Inowrocław i z powrotem niż z połączenia kolejowego. Za to do Mogilna chętniej jeżdżono pociągiem. Stałe połączenie autobusowe z Mogilnem, Strzelno otrzymało dopiero po likwidacji powiatu i przeniesieniu jego agend do Mogilna. Nastąpiło to w 1934 roku kiedy uruchomiono linię autobusową Kruszwica - Włostowo - Strzelno - Mogilno i z powrotem. W wyznaczone dni tygodnia autobusy kursowały do okolicznych wsi parafialnych: Rzadkwina, Markowic, Stodół, Ostrowa i Wronowych. Jednym z przedsiębiorców realizujących przewozy autobusowe był Franciszek Eliszewski, który miał taksówkę osobową oraz dwa autobusy, a także Kazimierz Mańkowski i Andrzej Janicki.

Ten sam autobus Eliszewskiego w Inowrocławiu. Postój u skrzyżowania ulic Poznańskiej z Szymborską i Świętokrzyską, pod kamienicą Poznańska 15 (na Szymborskiej).

Transport autobusowy regulowany był wówczas stosownymi przepisami, a nadzór nad jego prawidłowym wykonywaniem sprawowało starostwo. W Strzelnie wyznaczony był dla autobusów jeden przystanek. Znajdował się on w Rynku naprzeciw domu p. Świątkiewicza, metr w bok od jezdni. Obecnie jest to nr 21. Miejsce postoju przedsiębiorca transportowy musiał oznaczyć za pomocą tablicy informacyjnej, na której figurowała: - nazwa przedsiębiorstwa, kierunek jazdy, rozkład jazdy, taryfa opłat oraz stosowny wyciąg z Rozporządzenia Ministerstwa Robót Publicznych i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 

Obwieszczenie z błędem drukarskim "Bbwieszczenie"

W tym czasie największą popularnością cieszyła się sezonowa linia autobusowa Strzelno - Przyjezierze przez Ostrowo. W niedzielę do letniska dojeżdżało kilka autobusów, o czym informowała prasa. W 1933 roku gnieźnieńska gazeta „Lech” informowała, że ze Strzelna z Rynku do Przyjezierza autobusy kursują w pogodne niedziele od 2 po południu aż do rana! Tak do rana, gdyż ówcześni dzierżawcy letniska w Przyjezierzu urządzali co niedzielę: - koncerty połączone z tańcami, strzelaniem o premię, pocztą japońską itp. urozmaiceniami. W 1936 roku na łamach inowrocławskiego „Piasta” napisano: - Piękna i malownicza jest okolica Strzelna, obfitująca w lasy i jeziora. Do najpiękniejszych należy Jezioro Ostrowskie, otoczone lasem z piękną plażą w Przyjezierzu. Z kolei w gazecie „Pałuczanin”, w tym samym czasie odnotowano: - W lasach państwowych na południu powiatu mogileńskiego jest piękne jezioro, zwane Przyjezierze, które bierze nazwę od leśniczówki. Kilka lat temu nie myślał nikt aby w Przyjezierzu było można wypocząć po dniach codziennej pracy, a dziś, w niedzielę a nawet w dni powszednie słychać w Przyjezierzu odgłosy syren samochodowych, dźwięki „koni stalowych”, i turkot eleganckich powózek. Dużo ludzi spieszy do cichych ustroni, aby zapomnieć o troskach dnia codziennego, aby płuca spragnione czystego powietrza, napoić wonią żywiczną. 4 lata mijają, jak wydzierżawiono plażę „Przyjezierze” i pobudowano salę restauracyjną, salę do tańca, kabiny i skocznię 3 piętrową.

Przyjezierze lata 30. XX w. (1936 r.). Na dolnym zdjęciu widoczna drewniana skocznia do wody.

Obywatelstwo miasta Strzelna tęskniło dawniej do wody, to też obecnie jeździ chętnie do odległego o 18 km Przyjezierza. W czasie wakacji letnich przyjeżdża tutaj bardzo dużo wycieczek z okolicy, jak i z odleglejszych stron, a mianowicie z Bydgoszczy, Inowrocławia, Pakości itd. Harcerze i harcerki oraz oddziały Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego rozkładają swe obozy w okolicznych lasach. Zjeżdżają także letnicy, wypocząć i pogawędzić, jeździć łodzią po gładkiej toni jeziora, posłuchać koncertu, potańczyć walczyka, tango, fokstrota lub polkę, potem zjeść smaczny obiad, znowu się pobawić, wykąpać się, w końcu wrócić do domów, przyrzekając spotkać się ponownie:

A w niedzielę po obiedzie
Autobusem się zajedzie,
Do samego Przyjezierza.
W Przyjezierzu się spotkamy
I na plażę się udamy -
Więc dziecino teraz pa!!!
Całusów 122.

Wycieczka Kółka Muzycznego ze Strzelna do Przedborza koło Ostrowa - 1927 r.

W sezonie dzięki autobusom często organizowane były wycieczki połączone z rekreacją. Np.: restauratorzy inowrocławscy w maju 1937 roku zorganizowali taką wycieczkę autobusową do Przyjezierza. Nadto od wiosny do jesieni strzeleńskie organizacje i stowarzyszenia - jak Chór Harmonia, OSP, Kółko Muzyczne, Związek Podoficerów Rezerwy - oraz leśnicy z Miradza organizowali wycieczki połączone z tańcami i konkursami. Miejscami docelowymi tych wycieczek był Miradz i Przedbórz pod Ostrowem. W samym Miradzu już od 1927 roku leśnicy dysponowali specjalnym do tańców wybetonowanym miejscem - tzw. grzybkiem. A oto jedna z relacji prasowych z 29 maja 1932 roku: - W lesie miradzkim odbyła się zabawa majowa Związku Podoficerów Rezerwy Koło Strzelno. O godz. 12:00 w południe odbył się na rynku koncert orkiestry wojskowej 59. pp. z Inowrocławia, poczym nastąpił o godz. 14:00 wyjazd autobusami do lasu. Goście wśród drzew i zieleni bawili się ochoczo i wesoło. Szereg urozmaiceń i niespodzianek uprzyjemniał pobyt licznie zebranej publiczności…

Wycieczka Harmonii do Przedborza - lata 30. XX w.

Ciekawostką jest, że właściciele majątku ziemskiego Markowice Heydebreckowie opłacali swoim stałym pracownikom przejazdy autobusowe w celu załatwienia spraw w Strzelnie - w Powiatowej Kasie Chorych, Szpitalu Powiatowym, urzędach oraz innych. Komunikacja autobusowa w latach powojennych to już odrębny temat, który wymaga dopracowania, a zatem poruszę go w późniejszym terminie…