PSS „Społem“ w Strzelnie - cz. 1

Sklep spożywczy PSS Społem w Strzelnie przy ul. Św. Ducha. Kierownik sklepu Jan Kwiatkowski i Helena Pietrzak (1948 r.)

Niestety, ale niewiele zachowało się o strzeleńskiej spółdzielni spożywców, która była trzecią - obok „Rolnika Kujawskiego“, Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska“ - powojenną spółdzielnią działającą na rynku zaopatrzeniowym w Strzelnie. Jednym ze śladów jest pełna zdjęć Księga pamiątkowa PSS „Społem“ w Strzelnie założona z okazji XXX-lecia działalności „Społem“ WSS Oddział w Strzelnie. Dzisiaj prezentuje 29 zdjęć oraz krótki opis z dziejów spółdzielni. Kolejne zdjęcia zobaczycie wkrótce po ich zeskanowaniu i opisaniu. Zapraszam do obejrzenia zdjęć z lat 1945-1960. 

Powstała ona w kwietniu 1945 roku pod nazwą - Powszechna Spółdzielnia Spożywców spółka z ograniczonymi udziałami (o. u.) w Strzelnie. Na czele ówczesnego zarządu stanął Władysław Namieśnik. Od 1 września 1945 roku członkiem zarządu i głównym księgowym został mój ojciec Ignacy Przybylski, który w lipcu powrócił z pięcioletniej niewoli w niemieckich obozach koncentracyjnych.

Pierwszy sklep spożywczo-przemysłowy PSS Społem w Strzelnie otwarty w 1945 r. - Rynek 16

Dodam, że już przed wojną w latach 20. strzelnianie poznali spółdzielczą formę działalności handlowo-spożywczej. Wówczas w Strzelnie powstał pierwszy sklep Spółdzielni Spożywców „Zgoda“. Była to placówka filialna dyrekcji inowrocławskiej i znajdowała się w kamienicy Wachulskich przy ul. Kościelnej 10. Drugą placówką filią był podobny sklep „Zgody“ w Markowicach. Pierwsza spółdzielnia tego typu powstała w 1919 roku w Poznaniu i szybko rozprzestrzeniła się na Wielkopolskę. W Strzelnie był to skład kolonialny i delikatesów z prawem wyszynku piwa i wina. Spółdzielnia ze swoich zysków wspierała miejscowe stowarzyszenia, m.in. w 1928 r. Towarzystwo Katolickie Robotników. W 1931 roku sprzedawano tutaj towary za około 10.000 zł miesięcznie. Wzrost obrotów sprawił, że spółdzielnia swój sklep przeniosła na Rynek do kamienicy po Pińkowskich (w miejscu tym współcześnie funkcjonuje prywatny sklep „Zgoda“). 

Podstawowym celem statutowym powstałej w 1945 roku spółdzielni było szeroko pojęte zaopatrzenie ludności poprzez prowadzenie sprzedaży detalicznej w sklepach ogólnospożywczych i innych sklepach z artykułami zaopatrzenia ludności. Nadto spółdzielnia prowadziła: produkcję pieczywa i ciast w piekarniach, restauracje i inne lokale gastronomiczne, wytwórnie wód i rozlewnię piwa, masarnie oraz świadczyła usługi. Spółdzielnia prowadziła również działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska. Poza Strzelnem miała także swoją placówkę handlową w sezonie letnim w Przyjezierzu.

Pierwszy sklep wędliniarski PSS Społem w Strzelnie, nazywany wówczas masarskim. Ul. Św. Ducha 17 (Dzisiaj Delikatesy - Pril).

Sklep wędliniarski PSS Społem w Strzelnie orzy ul. Św. Ducha 17. Przejęty przez spółdzielnię w 1950 r. Od lewej członek zarządu PSS Alfons Trzemżalski, w białym kitlu były właściciel, a następnie kierownik Stanisław Lechowski.

Początkowo spółdzielnia nie posiadała własnych lokali i opierała swoją działalność na pomieszczeniach dzierżawionych od osób prywatnych i z zasobów komunalnych. Pierwszy sklep i biura posiadała w Rynku pod współczesnym numerem 16. Po 1950 roku zaczęła przejmować likwidowane sklepy prywatne i piekarnie, które obłożone wysokimi podatkami i tzw. domiarami zaczęły masowo upadać. W wielu wypadkach sklepy przejmowano wraz z ich wyposażeniem oraz z obsługą, zatrudniając byłych właścicieli w spółdzielni. Wraz z rozrostem, spółdzielnia wydzierżawiła lokale biurowe przy Placu Daszyńskiego od rodziny Piątkowskich i tam przeniosła swoje centrum zarządzania. Pod koniec lat 60. XX w. PSS wykupiła z rąk prywatnych kamienicę, w której mieściła się „Restauracja Piastowska“ i tam przeniosła swoją siedzibę.

Na czele PSS „Społem“ w Strzelnie stały zarządy, którymi kierowali prezesi: Władysław Namieśnik, Mieczysław Zieliński, Aleksander Mizerek, Ryszard Pietrzak, Henryk Pieczyński, Stefan Płócienniczak, Jan Pietrzak oraz Tomasz Kasprowicz, po którym rządy nad spółdzielnią przejął likwidator. Dla dopełnienia opisu dodam, że pierwszym prezesem Rady Nadzorczej PSS „Społem“ był Wiktor Piątkowski, a sekretarzem Filip Klemiński. Osobami wspierającymi prezesa Namieśnika w dziele założenia spółdzielni byli: Wiśniewski, Winkowski i Skornia.

Sklep obuwniczy PSS Społem w Strzelnie przy ul. Św. Ducha 6.

Sklep obuwniczy PSS Społem w Strzelnie przy ul. Św. Ducha 6. Kierownik sklepu Marian Wiśniewski.

Drogeria PSS Społem w Strzelnie przy Rynku 22 przejęta z rąk prywatnych w 1950 r. Od lewej kierownik sklepu Władysław Worsztynowicz - były właściciel, sprzedawca Stefan Adamski.

Sklep tekstylno-odzieżowy PSS Społem w Strzelnie Rynek 25. Kierownik sklepu Wacław Wietrzykowski.

Sklep piekarski PSS Społem w Strzelnie przy ul. Św. Gimnazjalnej 6.

Sklep nabiałowy PSS Społem w Strzelnie przy ul. Św. Ducha 15 - kierownik sklepu Stefania Kurek.

Sklep Spożywczy PSS Społem w Strzelnie przy ul. Kościelnej 2.

Sklep owocowo-warzywny PSS Społem w Strzelnie przy ul. Św. Ducha 4. Kierownik Sklepu Zofia Ceglarska.

Kursokonferencja komitetów członkowskich PSS Społem w Strzelnie - LO Strzelno, przy biurku od lewej prezes Ryszard Pietrzak, przwodniczący Rady Nadzorczej Czesław Jankowski 1959 r.

Strzelno, 10 grudnia 1959 otwarcie sklepu samoobsługowego PSS Społem Gosposi - Samosi.

Strzelno, 10 grudnia 1959 otwarcie sklepu samoobsługowego PSS Społem - Gosposi - Samosi. Od lewej kierownik sklepu Jan Kwiatkowski i członek Rady Nadzorczej Filip Klemiński.

Strzelno, 10 grudnia 1959 otwarcie sklepu samoobsługowego PSS Społem Gosposi - Samosi. Od lewej prezes PSS Społem Stefan Płócienniczak.

Strzelno, 10 grudnia 1959 otwarcie sklepu samoobsługowego PSS Społem Gosposi - Samosi. Od lewej Janina Płócienniczak - pierwsza klientka.

Pokaz z degustacją dla aktywu spółdzielczego wyrobów masarskich, piekarskich i garmażeryjnych 1960 r.

Podczas pokazu z degustacją - PSS Społem Strzelno, kierownik masarni Ludwik Borowiak i kierownik piekarni Julian Kwiatkowski.

Upadek spółdzielni przyniosły przemiany ustrojowe po 1989 roku, a spotęgowała go końcówka lat 90. XX w. Rynek zaopatrzeniowy zaczął sukcesywnie przejmować handel prywatny. Podobnie działo się w gastronomi, produkcji i usługach. W 2004 roku spółdzielnia rozpoczęła proces likwidacji, który zakończony został w 2006 roku. 

Foto.: Kronika PSS „Społem“