sobota, 6 lipca 2019

Nieznani honorowi obywatele miasta Mogilna



Niewątpliwie jest to rewelacyjne odkrycie. Dodam, że dokonane przeze mnie, czyli, osobę zasłużoną dla Gminy Mogilno (taki tytuł noszę od ubiegłego roku). Tym bardziej mnie to satysfakcjonuje. Odkryć coś współcześnie to nie byle gratka, a dodam, że w ostatnich 40. latach sporo napisano o Mogilnie i o tych nazwiska, nie trafiając na to, iż byli oni pierwszymi w niepodległej Polsce honorowymi obywatelami miasta Mogilna. A wszystko to za sprawą moich, niegasnących i ciągle realizowanych pasji. Otóż pracując ostatnio nad "Słownikiem delegatów na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu" - moja działka w tej pracy zbiorowej to 24 osoby z powiatów, mogileńskiego i strzeleńskiego - wertuję całe roczniki gazet, by wyszukać choćby najdrobniejsze informacje o ówczesnych delegatach z naszego regionu. I nagle olśnienie w postaci artykułu zamieszczonego w „Lechu“, czyli gazecie gnieźnieńskiej. Mój wzrok przykuła informacja z Mogilna, która wszem i wobec podawała, iż poświęcono budynek magistracki i nadano tytuły obywateli honorowych miasta Mogilna. Dodam, że był to rok 1928, czyli 10 lat przed nadaniem obywatelstwa honorowego ks. Mieczysławem Brodowskim, dotychczas uważanym za pierwszego mogilnianina, któremu taki tytuł Rada Miejska nadała.

Ks. Mieczysław Brodowski, honorowy obywatel miasta Mogilna.
Jakież było moje zaskoczenie? Dwa znamienite nazwiska, z których jedno dotyczyło delegata na Polski Sejm Dzielnicowy, drugie zaś znakomitego obywatela. Tymi mogilnianami byli Sylwester Jankowski i Piotr Płoszyński. Chwila zastanowienia i zaświtało mi, że mam skan zdjęcia z poświęcenia ratusza w 1928 r. w Mogilnie (oryginał znajduje się w zbiorach Rafała Paczkowskiego). Szybko je odszukałem, patrzę, a w gronie dostojnych obywateli siedzi dwoje panów ze zwiniętymi w rulon i przepasanymi wstążkami dyplomami. Na szczęście zdjęcie zostało opisane i bez trudu rozpoznałem postać Piotra Płoszyńskiego, natomiast Sylwester Jankowski został opisany jako Chojnacki dyrektor Powiatowej Kasy Chorych. Dodam, że opisu zdjęć dokonał Witold Paczkowski (ojciec Rafała) w latach 60. XX w. i mógł pomylić Jankowskiego z Chojnackim. Po drodze odszukałem podobny w treści kolejny artykuł o tym wydarzeniu, który zamieszczony został w „Orędowniku Urzędowym Powiatu Mogileńskiego“. A oto jego treść:

Ośrodkiem, w którym skupia się tętno życia miejskiego jest niewątpliwie siedziba magistratu.
W przeciwieństwie do innych miast, Magistrat miasta Mogilna urzędował przez cały szereg lat w tak niewidocznym, małym budynku, że nie zasługiwał wcale na miano ratusza. Budynek ten okazał się za szczupły tak, że kasa miejska i część mieszkania p. burmistrza mieściły się w sąsiednim budynku, a sala posiedzeń Rady miejskiej w zupełnie odrębnym domu. Dopiero teraz, gdy ogień zniszczył częściowo ratusz mogileński powstał na tym miejscu okazały dom
kosztem ca 40 000 zł.

W czwartek, dnia 31 maja 1928 r. odbyła się właśnie uroczystość poświęcenia ratusza. O godz. 1 w południe zebrali się w pięknej, obszernej sali posiedzeń Rady miejskiej członkowie Magistratu, Rady Miejskiej i liczny zastęp obywatelstwa mogileńskiego, zaproszony specjalnie na tę uroczystość. Na miejscu honorowym zasiadł p. starosta [Władysław] Słaby. Po przywitaniu obecnych przez przewodniczącego Rady Miejskiej [Mieczysława Nowaka] i krótkim streszczeniu historii miasta, dokonał aktu poświęcenia ks. prob. [Mieczysław] Brodowski w asyście ks. [Piotra] Sobiecha.

W związku z pierwszą uroczystością nastąpiła druga uroczystość wręczenia dyplomów przez p. burmistrza [Kazimierza] Tyczewskiego pp. Płoszyńskiemu Piotrowi i Jankowskiemu Sylwestrowi na obywateli honorowych miasta Mogilna, po czym odbyła się wspólna fotografia. Następnie udali się wszyscy do lokali p. Klessy, na wspólny obiad. W czasie biesiady wygłaszano liczne toasty na cześć Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, Duchowieństwa, p. Starosty, p. radcy [Józefa] Trzcińskiego, Jubilatów itd. itd. Biesiada przeciągła się do późnego wieczora.

A zatem, dotychczas głoszoną wiedzę w licznych publikacjach i opracowaniach, iż pierwszym honorowym obywatelem miasta Mogilna w latach międzywojennych był ks. Mieczysław Brodowski należy sprostować. Pierwszymi honorowymi obywatelami byli od 31 maja 1928 r., Sylwester Jankowski i Piotr Płoszyński. Trzecim z kolei honorowym obywatelem został w 1938 r. ks. Mieczysław Brodowski. A oto sylwetki tych mogileńskich znakomitości.

Mogilno, 31 maja 1928 r. Po uroczystości wręczenia dyplomów Obywatela Honorowego Miasta Mogilna. W środku z dyplomem na kolanach siedzi Sylwester Jankowski, po lewej wikariusz mogileński ks. Piotr Sobiech, po prawej burmistrz Mogilna Kazimierz Tyczewski.

W drugim rzędzie stoją od lewej: Radomski - gospodarz z Hubów, NN, Antoni Jasiński - skład bławatny, Franciszek Nowak - aptekarz, Janus - blacharstwo, Stanisław Krusiński - restaurator.

Jankowski Sylwester (1863-ok. 1942), kupiec-restaurator, delegat na Polski Sejm Dzielnicowy, organizator zrywu niepodległościowego, działacz społeczno-gospodarczy, wiceburmistrz Mogilna.

Ur. w 1863 r. w Mogilnie, był synem Józefa i Agnieszki z domu Michalska. Uczył się w szkole ludowej w Mogilnie, a następnie zawodu kupieckiego. W 1890 r. poślubił o osiem lat młodszą Kazimierę z domu Krobska, córkę Józefa i Rozalii z domu Wolicka.

Z zawodu był kupcem i restauratorem. Prowadził lokal przy dworcu kolejowym w Mogilnie. Już od młodych lat aktywnie działał w Towarzystwie Przemysłowym w Mogilnie, w którym od 1885 r. pełnił funkcję sekretarz. W jego ramach wspólnie z prezesem Stanisławem Bylskim organizował majówki w borze proboszczowskim na Babie oraz amatorskie przedstawienia teatralne jak: „Łobzowianie“ i „Szkoda wąsów“. Zysk z tych przedstawień przeznaczano na cele dobroczynne. Na Gwiazdkę 1885 r. rozdano biednym żywność za 30 marek. W wyniku reorganizacji Towarzystwa Czytelni Ludowych w powiecie mogileńskim na wiecu zorganizowanym 18 października 1908 r. w Mogilnie został komitetowym Biblioteki TCL w Mogilnie.

Aktywnie uczestniczył w życiu gospodarczym Mogilna i regionu, współpracując z ks. Piotrem Wawrzyniakiem. Zasiadał przez szereg lat m.in. w radzie nadzorczej Banku Ludowego w Mogilnie. Obok proboszcza mogileńskiego ks. Mieczysława Brodowskiego i kilku mogilnian był członkiem Towarzystwa Muzealnego w Poznaniu. Od 1914 r. zasiadał jako członek w Radzie Miejskiej w Mogilnie.

W niedzielę 24 listopada 1918 r. podczas wiecu wyborczego zorganizowanego w Mogilnie została wybrana delegatem do Polskiego Sejmu Dzielnicowego, który obradował w dniach od 3 do 5 grudnia 1918 r. w Poznaniu. W jego lokalu restauracyjnym zlokalizowanym przy dworcu kolejowym spotykali się działacze niepodległościowi z Mogilna i okolicy. Tutaj docierały najwcześniej relacje z działań powstańczych z Poznania i Gniezna. Wieczorem 30 grudnia pod pozorem obchodzenia imienin współorganizował z bratem swojej małżonki, Teodorem Krobskim (1869-1935), spotkanie podczas którego działacze niepodległościowi opowiedzieli się za czynem zbrojnym.

W 1925 r. wszedł w skład Komitetu Honorowego Zjazdu Kół Śpiewaczych Okręgu XVIII w Mogilnie, który odbył się 12 lipca w ogrodach Domu Katolickiego im. ks. Piotra Wawrzyniak z udziałem 200 chórzystów. W 1928 r. jako wiceburmistrz Mogilna przewodniczył Obwodowej Komisji Wyborczej Mogilno Miasto IV w wyborach do Sejmu i Senatu. 31 maja 1928 r. Rada Miejska w dowód uznania za działalność niepodległościową i na rzecz miasta przyznała jemu oraz Sylwestrowi Jankowskiemu tytuł Obywatela Honorowego Miasta Mogilna. Uroczystość wręczenia stosownego dyplomu miała miejsce podczas poświęcenia oddawanego do użytku po rozbudowie gmachu ratusza.

W latach międzywojennych pracował również w Powiatowej Kasie Chorych w Mogilnie. 11 listopada 1930 r. został udekorowany odznaczeniem pamiątkowym Zasłużonym w Dziedzinie Ubezpieczeń Społecznych. W 1934 r. był ofiarodawcą Komitetu Lokalnego Pomocy Ofiarom Powodzi w Małopolsce z siedzibą w Mogilnie.

Wysiedlony wraz z małżonką w 1939 r. do Generalnej Guberni, zmarł w Lublinie i tam został pochowany.

Mogilno, 31 maja 1928 r. Po uroczystości wręczenia dyplomów Obywatela Honorowego Miasta Mogilna. W środku z dyplomem na kolanach siedzi Piotr Płoszyński, po lewej dziedzic Świerkówca Józef Trzciński, po prawej adwokat-notariusz Stefan Rsada.

W drugim rzędzie stoją od lewej: Kazimierz Pierzyński - tartak, Wojciechowski - spedytor, Stranc - skład drewna, Joachimiak - dyżurny ruchu, Ramisch - dekarz, Jerzykiewicz - adwokat, Czesław Gniewkowski - skład bławatów.

Piotr Płoszyński (1860-1931), kupiec, działacz niepodległościowy, członek tajnego Komitetu Obywatelskiego, Powiatowej Rady Ludowej, zastępca komendanta Straży Ludowej, członek Rady Robotniczo-Żołnierskiej, aktywny działacz korporacji miejskich i powiatowych, pierwszy przewodniczący Rady Miejskiej Mogilna po odzyskaniu niepodległości, honorowy obywatel miasta Mogilna.

Urodził się w 1860 r. jako syn Błażeja i jego drugiej żony Antoniny z domu Chybił.
W 1882 r. zawarł w Mogilnie związek małżeński z Katarzyną Bauza (ur. 1859 r.), córką Łukasza i Agnieszki z domu Jankowska. Mieszkał w Mogilnie przy ul. Plac Wolności 9 w kamienicy, której był właścicielem. Z zawodu był rzeźnikiem, członkiem zwyczajnym i honorowym Cechu Rzeźników w Mogilnie. Później zajął się kupiectwem.

Na niwie gospodarczej współpracował z ks. Piotrem Wawrzyniakiem - królem czynu. Członek i wiceprezes rad nadzorczych Spółki Ziemskiej oraz Banku Ludowego w Mogilnie. Był członkiem powiatowego oddziału Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Mogilnie. Posiadał 28 mórg ziemi i był członkiem Kółka Rolniczego oraz miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej.

W lipcu 1918 r. znalazł się w grupie Polaków, którzy utworzyli w Mogilnie tajny Komitet Obywatelski. 13 listopada 1918 r. wszedł w skład Powiatowej Rady Ludowej w Mogilnie, a od 24 listopada w skład prezydium Rady jako zastępca komendanta Straży Ludowej. Kiedy 14 listopada 1918 r. przybył do Mogilna sierż. Stanisław Roloff, Płoszyński jako reprezentant polskiego mieszczaństwa w Mogilnie wszedł w skład utworzonej przez Roloffa mogileńskiej Rady Robotniczo-Żołnierskiej, w której działał z niezwykłą aktywnością. W trakcie narad reprezentował poglądy zbrojnego przejęcia władzy w mieście, dlatego też wystąpił z inicjatywą i bezpośrednio uczestniczył w rozbrajaniu Grenzschutzu w Mogilnie.




 Po przejęciu władzy przez powstańców mogileńskich i wkroczeniu do miasta oddziałów ppor. Pawła Cymsa wszedł w skład nowopowstałego wydziału wykonawczego Powiatowej Rady Ludowej. Po wyborach do pierwszej polskiej Rady Miejskiej w Mogilnie (1919-1923) wszedł w jej skład, jednocześnie przewodnicząc temu gremium. Z nominacji Ministra Sprawiedliwości mianowany był sędzią pokoju w Sądzie Powiatowym w Mogilnie.

Od 1926 r. z grona członków nowo wybranej Rady Miejskiej wszedł w skład Sejmiku Powiatowego. W 1929 r. jako członek Sejmiku i Wydziału Powiatowego w Mogilnie był członkiem Powiatowej Komisji Wyborczej w wyborach uzupełniających do Sejmiku Powiatowego. W 1929 i 1930 r. pełnił funkcję członka Magistratu.

31 maja 1928 r. Rada Miejska w dowód uznania za działalność niepodległościową i na rzecz miasta przyznała jemu oraz Sylwestrowi Jankowskiemu tytuł Obywatela Honorowego Miasta Mogilna. Uroczystość wręczenia stosownego dyplomu miała miejsce podczas poświęcenia oddawanego do użytku po rozbudowie gmachu ratusza.

Honorowy obywatel miasta Mogilna zmarł 13 lipca 1931 r. w Mogilnie. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Mogilnie.

Powyższy tekst artykułu objęty jest prawami autorskimi 
© Copyright by Marian Przybylski, Strzelno 2019 


3 komentarze:

  1. gerard paczkowski6 lipca 2019 21:19

    Gratulacje za wysiłek w poszukiwaniu prawdy!

    OdpowiedzUsuń
  2. Dziękuję za przybliżenie i poszerzenie wiedzy z historii Mogilna, mojego rodzinnego miasta.

    OdpowiedzUsuń
  3. Świetny wpis na temat naszego miasta.

    OdpowiedzUsuń