Już za 2 lata 125 rocznica powstania OSP Strzelno

Oto jedno z 47 zdjęć z bogatych dziejów OSP Strzelno, przedstawiające defiladę jednostek i sprzętu ochotniczych straży z terenu powiatu mogileńskiego, na Rynku w Strzelnie. Związana ona była ze zjazdami - rejonowym i powiatowym OSP, które odbyły się w Strzelnie 11 września 1938 roku. W ich ramach odbyły się również strażackie zawody eliminacyjne do zawodów szczebla wojewódzkiego. Datę tego zjazdu dwukrotnie przekładano, ostatecznie ustalając na 11 września tegoż roku.

Wczoraj obchodziliśmy imieniny św. Floriana, patrona strażaków i Dzień Strażaka. Myślę, że za dwa lata będzie on szczególnie uroczyście obchodzony, a to z okazji 125 rocznicy powstania Ochotniczej Straży Ogniowej Miasta Strzelna, której kontynuatorką jest dzisiejsza Ochotnicza Straż Pożarna w Strzelnie. Zapewne główne uroczystości przypadną około dnia, w którym odbyło się zebranie założycielskie, a przypomnę, że tym dniem był 27 września 1900 roku. Już dzisiaj należałoby powołać stosowny komitet, który weźmie na swoje barki trud przygotowania tego pięknego jubileuszu.

A ja tymczasem - dla mobilizacji - zaprezentuję kilkadziesiąt starych zdjęć, które wyrywkowo przywołują dzieje OSP. Czynię to również po to, by wystąpić do strzelnian z apelem o pomoc i udostępnienie swoich domowych archiwów druhom strażakom. Zdjęcia, legitymacje, odznaczenia po Waszych przodkach, pozwolą im szczegółowo odtworzyć dzieje wielce zasłużonej dla miasta i regionu OSP, a także wzbogacą izbę tradycji. Mile widziane są również krótkie biogramy nieżyjących już druhów, którzy aktywnie angażowali się w życie naszej strzeleńskiej jednostki. Pamiętajcie, że druhny i druhowie to społecznicy, którzy ratują Wasze mienie i życie, niosą szeroką pomoc charytatywną, zabezpieczają różne wydarzenia na terenie miasta i gminy.

Budynek parterowy po prawej stronie to pierwsza stara miejska remiza strażacka i do 1925 r. remiza OSP Strzelno. 

Zdjęcie górne 1930 r. i dolne 2008 r.

Zdjęcie górne, nowa remiza OSP Strzelno z 1925 r.; dolne remiza ze świetlicą 1973 r.; kolejne - budowa obecnej remizy 1989-1990; rok 2020 - remiza z figurą św. Floriana.

Rok 1927 - w środku siedzi w kapeluszu prezes OSP burmistrz Tadeusz Busza.

Defilada jednostki OSP Strzelno na strzeleńskim Rynku w dniu jubileuszu 30. lecia powstania OSP - 1930 r.

Wacław Piątkowski, naczelnik OSP Strzelno w latach 1923-1934 

Karol Teresiński, naczelnik OSP Strzelno w latach 1934-1939.

Zarządy i członkowie ochotniczych straży ogniowych z terenu powiatu strzeleńskiego koniec l. 20. XX w. - na tle sali Parku Miejskiego - (z kolekcji rodziny Borowiak od śp. Ireny Gaszak)

OSP Stodolno - w 5. lecie powstania, 1929-1934

Zjazd rejonowy i powiatowy OSP, który odbył się w Strzelnie 11 września 1938 roku. 

Strzelno 11 września 1938 r. Zjazd Powiatowy OSP - idą w pierwszym szerego od lewej: burmistrz Stanisław Radomski, generał Stanisław Taczak, starosta mogileński Stanisław Zenkteler, inspektor wojewódzki straży ogniowych Tadeusz Busza (były burmistrz Strzelna)

W tle zabudowania Parku Miejskiego od strony obecnej ul. Sportowej: sala widowiskowa i kręgielnia.

OSP Strzelno w latach 1950 - 1975

Chór - Zespół Pieśni przy OSP Strzelno l. 50. XX w.

Powojenny naczelnik OSP Strzelno Franciszek Lasocki

 

Orkiestra Dęta OSP Strzelno w sali sesyjnej UM w Strzelnie l. 70. XX w.

O tradycji strzelnian w świętowaniu 3 Maja

3 Maja 1945 roku - manifestacvja strzelnian i przemarsz do kościoła. 

Mimo rozbiorów, pamięć o drugiej w dziejach świata spisanej konstytucji narodowej (uznawanej przez politologów za bardzo postępowy jak na swoje czasy dokument) przez kolejne pokolenia pomagała podtrzymywać polskie dążenia do niepodległości i stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa. W Polsce uznaje się ją za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku, Święto Konstytucji 3 Maja było obchodzone jako najważniejsze święto państwowe. Również my strzelnianie corocznie w tym dniu manifestowaliśmy swój patriotyzm. 

Uchwałą  Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919 roku rocznica ta została uznana za Święto Narodowe. W 1920 roku po raz pierwszy zapisano w Kronice Szkoły Katolickiej w Sławsku Małym, że szkoła obchodziła uroczyście Konstytucję 3 maja. Ten zapis powtarzał się wielokrotnie w kronice. W 1934 roku kierownik tejże szkoły Piotr Rewers tak oto opisał ten dzień:

W dniu 3 maja odbyła się w tutejszej szkole uroczystość ku czci uczczenia wiekopomnego dzieła – Konstytucji 3 Maja. Uroczystość rozpoczęto pieśnią „Boże coś Polskę”. Następnie nauczyciel tutejszej szkoły Rewers wygłosił pogadankę o Konstytucji 3 Maja z uwzględnieniem Konstytucji obecnej. Po referacie jeden z uczniów wygłosił wiersz „Trzeci Maja” oraz odśpiewano pieśń „Witaj dniu Trzeciego Maja”. Uroczystość zakończono pieśnią „Jeszcze Polska nie zginęła”. Piękny opis obchodów Święta znajdujemy w „Dzienniku Kujawskim“ z 1929 roku: - Święto 3 Maja obchodzono w Strzelnie jak rokrocznie bardzo uroczyście. Przy nadzwyczaj pięknej pogodzie pochód uformowany z wszystkich miejscowych towarzystw udał się do kościoła farnego na uroczyste nabożeństwo, które odprawił ks. Wasiela, a kazanie wygłosił ks. radca Czechowski. Po nabożeństwie pochód udał się na Rynek, gdzie defiladę odebrali przedstawiciele władz cywilnych, wojskowych, duchowieństwa i obywatelstwa. Stąd zaś udano się na cmentarz gdzie wieniec na grobie poległych powstańców-bohaterów z roku 1918-1919 złożył ks. Wasiela, a podniosłe przemówienie wypowiedział ks. radca Czechowski. Z cmentarza pochód udał się przed Park Miejski, gdzie nastąpiło jego rozwiązanie.

Strzeleńska Grupa Rekonstrukcyjna 3 maja 1935 roku na manewrach pod Młynami - Wronowani.

 

Po południu świąteczny dzień mieszkańcy spędzili na sportowo, na boisku przy ul. Stodolnej (Michelsona). Tam rozegrano zawody lekkoatletyczne: - biegi na 3000, 800 i 100 m.; skoki w dal i wzwyż; rzut kulą oraz mecz piłki nożnej. W opisie tego wydarzenia po raz pierwszy padła nazwa „Kujawiak“ (nie Kujawianka) miejscowej drużyny piłkarskiej. Podczas zawodów przygrywała orkiestra. Na strzelnicy Bractwa Kurkowego odbyły się zawody strzeleckie. Wieczorem, w sali Parku Miejskiego odbyła się uroczysta akademia urządzona staraniem Towarzystwa Czytelni Ludowych. Wystąpiły zespoły śpiewacze: ze szkoły powszechnej i wydziałowej oraz Kółka Muzycznego. Były deklamacje wierszy, a na koniec odśpiewano wspólnie w podniosły nastroju „Rotę“ Marii Konopnickiej.

 

Manewry i piknik pod Młynami - Wronowami 3 maja 1935 roku.

Na swój sposób świętowała strzeleńska młodzież i studenci z Akademickiego Koła Kujawskiego (grupa strzeleńska). W tym dniu przebierano się w stroje historyczne i organizowano tzw. manewry poza miastem. Po ich zakończeniu czas spędzano w formie pikników. Na czele tej grupy stał Alfred Fiebig, późniejszy doktor nauk medycznych. To on w czasach powojennych, kiedy zaprzestano obchodów zawsze w dniu 3 maja wywieszał na balkonie swojej kamienicy biało-czerwoną flagę, a popołudniami organizował ze swoimi zaufanymi z grupy rekonstrukcyjnej manewry historyczne w pobliżu Strzelna na Laskowie, u Ruszkiewiczów.     

 

Po II wojnie światowej kontynuowano obchody święta Konstytucji 3 Maja. Już w 1945 roku zorganizowana uroczystość na wzór tych sprzed wojny, z pochodem i defiladą. W szkołach odbywały się akademie, po których dziatwa udawała się na uroczyste msze św. W Kronice Szkoły Podstawowej nr 1 w Strzelnie kierownik Filip Klemiński tak odnotował ten dzień:

3 maja – dzień wolny od nauki, uroczystość w szkole ze specjalnym zwróceniem uwagi, że Konstytucja 3 Maja była dużym krokiem naprzód, ale daleka od spełnienia marzeń całego świata pracy t. jest robotników, chłopów i inteligencji pracującej. Od 1949 roku wszystkie kroniki szkolne przemilczały to święto. Oficjalnie zostało ono zniesione 18 stycznia 1951 roku. Święto Narodowe 3 Maja przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990 roku, która weszła w życie 28 kwietnia tegoż roku.

Strzeleńska Grupa Regonstrukcyjna podcza manewrów patriotycznych

  

Sejm Czteroletni po burzliwej debacie 3 maja 1791 r. przyjął przez aklamację ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. Była drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli. Konstytucja 3 maja stanowi ważny element pamięci zbiorowej, bez której żadna wspólnota istnieć nie może. Zdaniem prof. Samsonowicza Polska odzyskiwała niepodległość trzykrotnie: właśnie 3 maja 1791 r., 11 listopada 1918 r. oraz 4 czerwca 1989 r.

  

Celem ustawy rządowej miało być ratowanie Rzeczypospolitej, której terytorium zostało uszczuplone w 1772 roku w wyniku I rozbioru przeprowadzonego przez: Prusy, Austrię i Rosję. Została ona uchwalona na Zamku Królewskim w Warszawie. W pierwszych zdaniach dokumentu podkreślano jedność państwa, czego wyrazem miał być jeden rząd, skarb i armia. Uchwalenie Konstytucji 3 Maja odbiło się szerokim echem w całej Europie. Stanowiła zasadniczy zwrot w porównaniu z ustrojem wcześniejszym. Silna jak na polskie tradycje centralna władza wykonawcza, silna w niej pozycja króla, wreszcie istotne prerogatywy, jakie zachowywał władca w Sejmie, przesądzają o tym, że ustrój stworzony przez ustawę rządową uznajemy za monarchizm, którego granice wyznaczała właśnie konstytucja, a więc za monarchizm konstytucyjny.

Zaproszenie na dzisiejsze uroczystości

 

Próba wprowadzenia konstytucji w życie została zniweczona już w połowie 1792 r. Było to związane z konfederacją targowicką, zawiązaną przez przywódców obozu magnackiego w celu przywrócenia poprzedniego ustroju Rzeczypospolitej. A przecież była ona przedmiotem podziwu światłych środowisk europejskich jako druga ustawa tego rodzaju na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, uchwalonej w roku 1787. Mimo jej unicestwienia pozostawiła ważne przesłanie dla Polaków na przyszłość, „jak osiągać bez przemocy porozumienie w podstawowych dla dobra publicznego sprawach”.

 

Pomimo rozbiorów, pamięć o drugiej w dziejach świata konstytucji narodowej przez kolejne pokolenia pomagała podtrzymywać polskie dążenia do niepodległości i stworzenia sprawiedliwego społeczeństwa. W Polsce uznaje się ją za ukoronowanie wszystkiego, co dobre i oświecone w polskiej historii i kulturze. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku, Święto Konstytucji 3 Maja było obchodzone jako najważniejsze święto państwowe.

 

Strzelno moje miasto wierszem

Strzelno moje miasto

     Dawno, bardzo dawno temu, hen przed tysięcznymi laty,
     Była tu osada z jeziorem, a wokół długie - trapezowe chaty.
     Przy nich ziemne budowle kamieniami poobstawiane,
     To piramidy kujawskie przez lud tutejszy wybudowane.

W czasach goplańskich życie na nowo tutaj się rodziło,
Stała tu karczma oraz kramy, do których się zachodziło.
Trakt z południa prowadził kupców w nadmorski kraj,
A lud rolniczy zmienił okolice w dostatni ziemski raj. 

     Karczował puszczę, uprawiał rolę i z barci pożytek miał.
     Na zwierza chodził i ryby łowił, taki palatyn mu zapis dał.
     A kiedy książę Mieszko nakazał ochrzcić znad Gopła lud,
     Ustawiono krzyż święty z kapliczką u starczewskich wód. 

U znaku świętego rozległe pola Strzelnem zwać poczęto,
Zapisując w annałach, że od przestrzeni tę nazwę wzięto.
Zaś lud miejscowy w legendę głęboko to miejsce wtopił
I przestrzeń równą jak stół krzyżem i strzałami zastąpił.

     Odtąd mówiono, że dawno temu przed Strzelna założeniem,
     W miejscu tym zbójcy łupili z wielkim kupców przerażeniem.
     W wigorze walk gęsto padały z cięciw wypuszczane strzały,
     Które w tradycji i podaniach znakiem herbowym się stały.

W dwunastym stuleciu wozy z dziewicami do Strzelna zjechały
I z fundacji Piotrowej na wzgórzu świętym osadzone zostały.
Tu wystawiły klasztor drewniany i z kamienia dwie świątynie,
Bullą papieża zgodę otrzymały mieszkania w tutejszej krainie. 

     Wielkich rodów to córy w białe habity zostały ubrane,

     Przez co nadaniami i dyplomami często były obdarzane.
     Za prawa i przywileje w podzięce Norbertowi się kłaniały,
     Z wdzięcznością modły do Boga Najwyższego kierowały.

Za ich przyczynkiem z osady miasto wyrosło z rynkiem,
Z dwoma przedmieściami, ulicami i niejednym szynkiem.
Na Gnieźnieńskim kościółek ze szpitalem przy św. Ducha,
Na Cestryjewie kaplica z wiatrakami, w które wiatr dmucha.

     W Rynku miejskim ratusz, waga i kramy gęsto się rozsiały,
     U podwoi których strzelnianki kupców z Kujaw oblegały.
     Mieszczanie chmiel z jęczmieniem w browarach ważyli,
     Tkali sukna i tkaniny, lepili garnki i z tych rzemiosł żyli.

A lud tu mieszkał pracowity, kupcy, szynkarze oraz rolnicy.
Zaś na zamku burgrabia, służby wszelakie oraz urzędnicy.
Wszyscy w braterstwie i zgodzie miasto Strzelno budowali,
Dla potomnym nowe domostwa przy ulicach powystawiali. 

     Ława Miejska dozór nad dobytkiem całym pilnie sprawowała,
     Gdy ktoś podpadł karała i przy szpitalu chłostę wyznaczała.
     Burmistrz z burgrabią na ratuszu urzędy swoje piastowali,
     Stare pergaminy okazując, do strzeżenia praw nawoływali.

Wielką sławą norbertańskie panny w kraj promieniowały,
Często królewskie i biskupie pielgrzymki tutaj przyjmowały.
Zacni prepozyci z rzymskich wypraw świętości zwozili,
Pocztem tysiąca kosteczek ołtarze świątynne przyozdobili.

     Przyszły lata ciężkie, klęsk, wojen, zaraz i wielkich pożarów,
     Zgorzał ratusz, domostwa, niosąc mnóstwo gorzkich żalów.
     Szczęśliwie prepozyt Łuczycki, co Strzelno i klasztor rozsławił
     Przywilejami pogorzelców obdarzył i z muru domy wystawił. 

W czasach ciężkich grasował zbój jeden Dąbkiem nazywany,
Co został podstępem zwabiony i przez mieszczan schwytany.
Kara za złodziejstwo, męki i dręczenie ludu orzeczoną została,
Powieszono Dąbka, zaś miastu fortuna wielka po zbóju ostała.

     Zasobne Strzelno dla sąsiada wnet łakomym kęsem się stało.
     W rozbiorze Polski z Krajem Nadnoteckim Prusom się dostało.
     I tak oto przyszły dni niewoli, udręki języka i obcego panowania,
     W których lud tutejszy walczył i uczył się na ojcowiźnie trwania. 

Żyli pospołu w mieście i okolicy: Żydzi, Niemcy i Polacy,
Rozwijając Strzelno rzemiosłem i handlem we wspólnej pracy.
Kiedy w Królestwie przeciwko zaborcy za broń chwytano,
Stąd pomoc płynęła, za kordon zbrojnych ludzi wysyłano.

     Spośród rzesz mieszkańców sławni w świecie tu się urodzili,
     Herschell, Michelson i Jacobowski mury nasze rozsławili.
     Gorczyca z Cieślewiczem lecząc miastu serce swe oddali,
     Barczykowski, Pinkowski pruskiemu naporowi się nie dali. 

Władza słowiańskie Strzelno na pruskie Strelno zamieniła
I w sercu ziemi nadgoplańskiej nowy powiat ustanowiła.
Wnet przybywać zaczęło nowych gmachów i kamienic wiele,
Wybudowano kolej i zaczęto remonty w prastarym kościele. 

     A kiedy wojna światową nazwana ziemię polską zalała,
     Chwycili za broń, przez co liczba zaborców zmalała.
     Narodowe, zwycięskie powstanie od Poznania ruszyło,
     Dotarło nad Gopło i ze strzelnianami Kujawy wyzwoliło. 

Odtąd nastały dni radosne, rozkwitła Polska wszędzie,
Nie wiedząc, że długo wolnością cieszyć się nie będzie.
Minęło lat dwadzieścia i Niemiec godność naszą zdeptał,
W obozach zagłady i na wygnaniu lud modlitwy szeptał. 

     Pół tysiąca strzelnian ofiarę na  Ołtarzu Ojczyzny złożyło,
     Po pięciu latach kajdan na powrót wolnością się cieszyło.
     Choć była ona niepełna i z orłem bez królewskiej korony,
     To pracowaliśmy, odbudowując nasze piastowskie strony. 

Nastał czas buntu i Solidarności, stan wojny wprowadzono,
A my powstaliśmy i już więcej nas nie postraszono.
Dziś dumni z bycia wolnymi, trwamy budując nowe,
Pielęgnujemy tradycje, dbamy o ciepłe ogniska domowe.

 
     Hej Strzelno moje miasto przez przodków za dom obrane,
     Ja wiernym twym murom do końca swych dni pozostanę.
     Tutaj mi przyszło cieszyć się z życia i dla ciebie pracować,
     Boś ty jedyne i dopóki sił mi starczy będę tobie hołdować.