Tajemniczy pogrzeb i zdjęcie

Zdjęcie pochodzi z platformy eBay, czyli serwisu aukcji internetowych i opisane zostało na odwrotnej stronie, iż przedstawia: - Leichenparade in Strelno - Kondukt żałobny w Strzelnie. Zrobione zostało podczas okupacji i przedstawiony na nim został fragment konduktu pogrzebowego zmierzającego spod kościoła ewangelickiego przez ówczesny Adolf Hitler Platz - Rynek w kierunku cmentarza tegoż wyznania. Wówczas wjazd główny na teren nekropoli był od Colerstrasse - ul. Kolejowej. Karawanowi asystują żołnierze Wehrmachtu. Na pierwszym planie widzimy ich trzech i zapewne po drugiej niewidocznej stronie karawanu również było ich trzech.

Pierwsze, co przyszło mi na myśl to, to: - iż fotografia przedstawia pogrzeb Alfreda Plagensa, syna właściciela fabryki maszyn rolniczych Richarda Plagensa. Przypomnę, że Richard był właścicielem fabryki maszyn rolniczych, która mieściła się przy ówczesnej Herman Goering Strasse, czyli ul. Hermana Goeringa - współcześnie ul. Świętego Ducha. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się „Biedronka”. Jak podają oficjalne niemieckie źródła, Alfred Plagens ur. się 15 sierpnia 1923 roku w Blumendorf - Kolonia Ciechrz, a zmarł (lub zginął) po deportacji 2 września 1939 roku (podawana jest również data 5 września 1939 r.) w Poznaniu. Był uczniem Gimnazjum Schillera w Poznaniu - Schillergymnasium. Jego matką była Gertruda Plagens. Pochowany został w Poznaniu, a następnie ekshumowany i przewieziony do Strzelna, gdzie 1 listopada 1939 roku odbył się jego pogrzeb.

Lata okupacji - przed zborem ewangelickim na strzeleńskim Rynku, przezwanym przez Niemców Adolf Hitler Platz.

O śmierci Alfreda Plagensa dowiadujemy się z trzech źródeł, a mianowicie z nekrologu prasowego opublikowanego 28 października 1939 roku, listy strzeleńskich Niemców zaginionych podczas działań wojennych (Archiwum Państwowe w Poznaniu) oraz z powojennego procesu okupacyjnego landrata (starosty) mogileńskiego Ericha Daniela. W nekrologu odnotowano, iż:

- Nach Verschleppung zu Tode gekommen Sohn und Bruder Alfred Plagens im Alter von 16 Jahren. In tiefem Schmerz Familie Richard Plagens, Strelno - Zmarł po porwaniu syn i brat Alfred Plagens w wieku 16 lat. W głębokim bólu Rodzina Richarda Plagensa, Strelno. 

W wykazie zaginionych we wrześniu 1939 roku Niemców strzeleńskich podane zostały dane osobowe Alfreda oraz data i miejsce pochówku. Natomiast podczas procesu Ericha Daniela, z protokółu z 8 czerwca 1948 roku rozprawy głównej przed Sądem Okręgowym w Gnieźnie na sesji wyjazdowej w Mogilnie, dowiadujemy się o samym pogrzebie dziecka Plagensa. Według zeznania świadka Leona Ornatka - powojennego burmistrza Strzelna - wynikało, że był on na pogrzebie Plagensa i widział oskarżonego Daniela. Dalej powiedział: - Jak mi wiadomo, zostało dziecko Plagensa zabite w Poznaniu na skutek bomby. Plagens urządził wielki pogrzeb podając, że dziecko zostało zamordowane przez Polaków. Na słowa Ornatka, Daniel odpowiedział: - Nie byłem obecny na pogrzebie dziecka Plagensa. Wydaje mi się, że odbył się on zanim ja do Mogilna przybyłem.

Z zeznania Ornatka dowiadujemy się, że młody Plagensa zginął podczas niemieckiego bombardowania Poznania, które miały już miejsce 1 września 1939 roku. Natomiast na liście zaginionych we wrześniu 1939 roku, Niemcy wpisali miejsce śmierci Iwenoer Wald. Jak było? Wracając zaś do landrata Daniela, zaprzeczającego swojego udziału w ceremonii pogrzebowej w Strzelnie musiał on niewątpliwie kłamać, odpowiadając na zeznanie świadka: - Do Mogilna przybyłem 25 września 1939 roku. Następnie dodał, iż dopiero: - 26 października 1939 roku powołany zostałem do tymczasowej administracji starostwem powiatowym w Mogilnie - pełniąc obowiązki starosty - Landrata… Daniel swoje urzędowanie rozpoczął już we wrześniu, a pogrzeb odbył się 1 listopada, zatem musiał być na tym pogrzebie. Przecież ojciec zmarłego Alfreda, Richard Plagens stał na czele powiatowych struktur NSDAP (Narodowo-socjalistycznej Niemieckiej Partii Robotniczej) i był komendantem strzeleńskiego obozu, tzw. „Berezy”. Zatem, landrat czuł się w obowiązku, by uczestniczyć w tejże ceremonii, chociażby ze względów partyjnego podlegania Plagensowi.

Cmentarz ewangelicki w Strzelnie

Wracając zaś do zdjęcia, stwierdzam, że był to pogrzeb znaczącej osoby, lub kogoś pochodzącego z kręgów rodzinnych miejscowej władzy. Trumnie towarzyszy asysta Wehrmachtu, a do tego ilość wieńców wskazuje na status zmarłego. Z dużą dozą pewności należy stwierdzić, że zdjęcie mogło być wykonano 1 listopada 1939 roku o czym mogą świadczyć jesienno-zimowe ubiory, a to dlatego wgląd części parterowej elewacji kamienicy Pińkowskich - Radomskich, która została przebudowana w roku następnym, i w której swoją siedzibę miało miejscowe Gestapo. 

O Richardzie Plagensie dodam, że urodził się on 1 marca 1901 roku w Strzelnie. Był synem przemysłowca Johana Heinricha Plagensa i Amalii Julianny Mutschler. Zmarł 24 sierpnia 1970 roku w Großburgwedel - Dolna Saksonia. Przeciwko niemu i kilku innym Niemcom z naszego terenu (min. Okupacyjnemu burmistrzowi Strzelna Willemu Schmiedeskampowi) toczyło się w RFN postępowanie karne o zbrodnie - oskarżeni mieli zainicjować lub brać udział w zamordowaniu ponad 30 obywateli polskich, w szczególności w 1939 roku, a prawdopodobnie także później, w ramach „Selbstschutzu” - „Samoobrony” w Grossee (Jeziorach Wielkich) i okolicach. Postanowieniem Prokuratury Generalnej w Kassel z dnia 19 października 1976 roku sprawa została oddalona. W tym czasie obaj, zarówno Plagensa jak i Schmiedeskamp (zm. 15.01.1971 r.), już nie żyli.