Pałac w Lachmirowicach

Pałac w Lachmirowicach - 1936 r.

Lachmirowice leżą w granicach gminy Kruszwica w dawnym powiecie strzeleńskim. Położone są u zachodniego brzegu Gopła, ok. 0,5 km na wschód od drogi prowadzącej z Kruszwicy do Skulska. W ich sąsiedztwie znajdują się dawne majątki ziemskie, Siemionki, Sukowy i Polanowice. W 1936 roku w tygodniku „Strzelec” tak oto opisano Lachmirowice: - Właścicielem majętności jest Karol Gustaw Hinsch - w posiadaniu rodziny dobra znajdują się od około 80 lat. Kupione w stanie zaniedbanym, zostały doprowadzone do wysokiej kultury. Ziemia tu dobra, a właściciel gospodaruje sam bardzo intensywnie. Duża plantacja buraków, najnowsze maszyny, rybołówstwo, hodowla nasion buraczanych, hodowla bydła czarno-białego nizinnego, hodowla koni, owiec (500 szt.). W majętności znajduje się kolejka polowa o długości torów 7 km. Właściciel pobudował i poprawił odcinek szosy przebiegającej przez jego dobra oraz przeprowadził drenowanie pól.

Budowlą wyróżniającą się w tej miejscowości jest okazały pałac ziemiański Hinschów, któremu warto poświęcić kilka chwil, by poznać jego historię i architekturę. Otacza go zabytkowy park o pow. 2,2 ha, który zachował swoje pierwotne granice, będąc integralną część Nadgoplańskiego Parku Krajobrazowego. Stanowi on zwarty masyw drzew i krzewów, w którym najpospolitszymi gatunkami są: czarny bez, lipa drobnolistna, klon pospolity, robinia akacjowa i topola biała. Około 1km na wschód od pałacu i parku znajduje się linia brzegowa Jeziora Gopło.

Rodzina Hinschów w Lachmirowicach w latach 20. XX w. Siedzą: Max Bernhard Adolf August Hinsch z II żoną Henriettą Anną Elisabeth z domu Franke oraz wnuczęta (dzieci Schmidtów). Stoją od lewej zięć dr Karl Schmidt z żoną dr Dorotheą z domu Hinsch oraz Karol Gustaw Hinsch i prawdopodobnie szwagierka Dorothey, Anna Schmidt (siostra bliźniacza jej męża Karla). 

Pałac posiada cechy klasycystyczne i bardziej przypomina okazałą willę niż dwór, czy pałac. W bryle zasadniczej został on wystawiony w  1866 roku, w czasach, kiedy dobra lachmirowickie dzierżył ich drugi właściciel z rodu Hinschów Gustav wraz z małżonką Pauline Hesse. Małżonkowie w 10 lat później, w 1876 roku rozbudowali pałac o skrzydło południowe. Na początku XX w. za czasów kolejnego dziedzica z dynastii Hinschów, Maxa Bernharda Adolf August Hinscha pałac został przebudowany - dodano wówczas, poprzedzający fronton i wejście główne, ganek filarowo-kolumnowy dźwigający taras. Wówczas też, jak pisze Marcin Libicki [Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce, 2003, s. 186], dodano dwie dziwaczne przybudówki po obu stronach ryzalitu. W tym samym czasie dodano drugi ganek od strony wschodniej - ogrodowej. Kubatura pałacu wynosi 3745 m³, a powierzchnia użytkowa wnętrz zajmuje 1070 m². Ostatecznie, 5 czerwca 1987 roku pałac został wpisany do Rejestru zabytków pod numerem A/218/1-4.

Elewacja frontowa pałacu w Lachmirowicach - 1985 r.

Budowla rezydencjonalna usytuowana jest w południowej części zachodniej granicy parku krajobrazowego i poprzedzona jest podwórzem dawnego folwarku od, którego rozdzielał go staw i duży okrągły klomb. Bryła budynku posadowiona jest na wysokim cokole kamiennym, skrywającym piwnicę, dwukondygnacyjna z centralnym ryzalitem i poprzedzającym go podjazdem. Od południa do pałacu przylega prostokątna, dwukondygnacyjna, niepodpiwniczona dobudówka. Pałac nakryty jest dachem czterospadowym, spłaszczonym i pokrytym papą. Dobudówka pokryta jest również papowym dachem płaskim. Zachodnia elewacja frontowa jest podzielona głębokim ryzalitem z podjazdem na trzy części, dwunastoosiowa. Sam ryzalit jest trójosiowy zwieńczony trójkątnym profilowanym tympanonem z centralnie umieszczonym okulusem. Podjazd został wsparty na dwóch pseudodoryckich kolumnach i podniesiony w stosunku do gruntu o pięć stopni schodowych. Nad podjazdem znajduje się taras z balustradą tralkową w formie pseudodoryckich kolumienek, przerywaną postumentami.

Lachmirowice - elewacja ogrodowa pałacu

W ryzalicie centralną oś na parterze zajmują drzwi wejściowe dwuskrzydłowe, płycinowe, flankowane oknami o wykroju prostokąta. Na piętrze ryzalitu osie okienne oddzielone zostały płaskimi pilastrami z głowicami, a ponad nimi widoczne są głębokie płyciny wyrobione w tynku. Ryzalit flankowany jest - wtórnie dobudowanymi - jednoosiowymi, parterowymi wykuszami. Natomiast drugą oś parteru stanowi okno umieszczone w ścianie frontowej. Kompozycja elewacji zamknięta została profilowanym gzymsem okapowym. Podziały horyzontalne wyznaczają profilowane gzymsy międzykondygnacyjne obiegające budynek dookoła na równej wysokości. Dodatkowym podziałem horyzontalnym parteru jest płaskie boniowanie wyrobione w gładkim tynku. Pozostałe osie (otwory drzwiowe i okienne) fasady posiadają zróżnicowane wykroje. Na parterze prostokątne w tynkowych profilowanych opaskach z podokiennikami, a na piętrze prostokątne zamknięte odcinkowo z klińcem, w tynkowych opaskach z uszakami i podokiennikami. Południowe skrzydło - dobudówka - jest pięcioosiowe z drugą osią od strony południowej ślepą i to na parterze, jak i piętrze. Na parterze znajdują się dwa otwory drzwiowe - północny wtórnie umieszczony. Wszystkie otwory okienne posiadają płaskie, tynkowe opaski.

Wewnątrz hallu zachował się oryginalny kominek. 

Park dworski - 1985 r.

Elewacja ogrodowa składa się z trójosiowego ryzalitu południowego zwieńczonego profilowanym, trójkątnym tympanonem. Do ryzalitu od południa przylega ganek poprzedzony szerokimi schodami z ceglaną, otynkowaną balustradą ozdobioną półtralkami wyrobionymi w tynku. Nad gankiem taras z tralkowaną balustradą przerywaną postumentami. Osie okienne ryzalitu na parterze i na piętrze umieszczone zostały pomiędzy pilastrami z głowicami. Podział horyzontalny wyznaczają gzymsy międzykondygnacyjne. Elewacja północna sześcioosiowa z osiami na parterze drugą od wschodu i drugą od zachodu, a na piętrze dwie od zachodu i druga od wschodu ślepymi. Elewacja południowa sześciosiowa.

Lachmirowice - pałac widok współczesny - 2011 za portalem Polskie Zabytki

Wnętrze pałacu w części parterowej posiada duży hall zajmujący jeden trakt poprzedzony przedsionkiem. Po stronie północnej hallu znajduje się reprezentacyjna klatka schodowa ze schodami jednobiegowymi, prostymi z pełną balustradą płycinową i profilowaną poręczą. Sufit w tym pomieszczeniu jest kasetonowy, ozdobiony stiukiem o ornamencie palmet oddzielony szeroką listwą przerywaną wgłębnymi płycinami, zakończoną podwójnymi, kanelowymi pilastrami z głowicami palmetowymi. Wewnątrz hallu zachował się oryginalny kominek. 

Pałac od 1946 roku stanowił własność powstałego na bazie majątku ziemskiego Hinschów Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Od 1949 roku przeszedł na własność Stacji Hodowli Roślin w Polanowicach. Przez cały ten okres czasu, czyli do lat współczesnych nie przechodził żadnych poważniejszych remontów i zachował pierwotny układ przestrzenny. Użytkowany był w tym czasie jako mieszkania pracownicze. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych.

Więcej informacji o dziejach Lachmirowic i ich właścicielach znajdziecie w kolejnych moich artykułach.

Foto.: Archiwum Bloga, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, Portal Polskie Zabytki, Internet domena publiczna