Cmentarze miasta i gminy Strzelno - Wszystkich Świętych cz. 1

Uroczystość Wszystkich Świętych w Kościele to wspomnienie wszystkich zmarłych, którzy osiągnęli stan zbawienia i są już w niebie. To święto przypomina o powszechnym powołaniu do świętości. Każdy z wierzących, niezależnie od obranej przez siebie drogi życia: małżeństwa, kapłaństwa, życia konsekrowanego czy samotności, jest powołany do świętości. Bóg powołuje do świętości wszystkich, dlatego każdemu wierzącemu pomaga swą łaską. Każdy otrzymał dar zbawienia, bo Jezus Chrystus złożył ofiarę za wszystkich ludzi. Od każdego z nas jednak zależy, w jakim stopniu przyjmie od Boga dar świętości.

Wspomnienie wszystkich świętych ma źródło w kulcie męczenników. W rocznicę śmierci, która dla chrześcijan jest dniem narodzin dla nieba, odprawiano na grobach męczenników Eucharystię i czytano opisy męczeństwa. Początki uroczystości Wszystkich Świętych sięgają IV w. W Antiochii czczono wtedy pamięć o wielu bezimiennych męczennikach, których wspominano w niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego. W Rzymie w VII w. papież Bonifacy IV poświecił dawny Panteon i uczynił go kościołem ku czci Bogurodzicy oraz wszystkich męczenników. Polecił przy tej okazji umieścić tam kamienie przywiezione z katakumb chrześcijańskich męczenników.

Z rocznicą tych wydarzeń związane było rzymskie święto Wszystkich Świętych. Czczono wtedy jedynie Maryję i męczenników. W późniejszych wiekach dołączono kult „wszystkich doskonałych Sprawiedliwych”. Obchody przeniesiono z 13 maja na 1 listopada. Powodem były prawdopodobnie trudności z wyżywieniem rzesz pielgrzymów przybywających do Rzymu na wiosnę. Listopadowa data była już znana w Irlandii oraz Anglii, a od VIII w. święto to rozprzestrzeniło się w całej chrześcijańskiej Europie. Po ostatniej reformie liturgii teologowie podkreślają, że uroczystość Wszystkich Świętych obejmuje nie tylko świętych beatyfikowanych czy kanonizowanych, ale wszystkich zmarłych, którzy osiągnęli doskonałość, a zatem także zmarłych krewnych i przyjaciół.

Na długo przed 1 listopada przygotowujemy się do wspólnego spędzenia tego dnia w gronie rodzinnym, zarówno na cmentarzach, jak i w zaciszu domowym. Na cmentarzach wspominamy najbliższych oraz przywołujemy chwile spędzone z nimi. Zaś w domowych rozmowach przekazujemy w opowieściach wspomnieniowych dzieje rodzinne, utrwalające w młodych historię rodu. Przybrane mogiły - różniące się estetyką dekoracyjną - oddają nasze uczucia do zmarłych współmałżonków, dzieci, rodziców, przodków. Duża ilość grobów rodzinnych na jednym cmentarzu świadczy o wielopokoleniowym zasiedzeniu miejscowości, czy regionu. Z tablic inskrypcyjnych, dat żywota możemy wyczytać dzieje naszych korzeni rodowych tkwiących od dziesiątek, a niekiedy setek lat w tej ziemi. Dzień ten niesie również refleksje nad własnym żywotem, czy aby dobrze spełnionym?

Stary cmentarz w Strzelnie

Pomnik Pomordowanych w czasie II wojny światowej

Nowy cmentarz

Cmentarz ewangelicki

Cmentarz żydowski

Wronowy

Wronowy cmentarz ewangelicki

Gaj Wymysłowicki cmentarz ewangelicki - rodzinny

CDN

Strzeleńskie kwesty cmentarne na przestrzeni ostatnich 20 lat - TMMS

Pieczę nad miejscami pamięci związanymi z powstaniami, II wojną światową, a szczególnie starym cmentarzem w Strzelnie od wielu lat sprawuje Towarzystwo Miłośników Miasta Strzelna, które ten cel ma zapisany w swoim Statucie. W ciągu ostatnich 20 lat przeprowadziliśmy 15 kwest cmentarnych, z których środki skierowaliśmy na renowacje pomników nagrobnych. Kompleksowo wyremontowaliśmy wszystkie miejsca spoczynku powstańców styczniowych przygotowując je do godnego uczczenia 150. rocznicy powstania styczniowego. Kolejną wielką akcją objęliśmy groby powstańców wielkopolskich poddając je renowacji - szczególnie zbiorową mogiłę - pomnik z okazji 100. rocznicy Powstania Wielkopolskiego

W 2004 roku na starej strzeleńskiej nekropoli z inicjatywy ówczesnego prezesa TMMS Kazimierza Chudzińskiego, Krzysztof Rymaszewski postawił w miejscu spoczynku dr. Ferdynanda Gorczycy niewielki obelisk upamiętniający tego wielkiego człowieka. To dzieło zainicjowało od 2005 roku kwesty cmentarne, których celem były zbiórki pieniędzy na ratowanie - renowacje nadgryzionych zębem czasu pomników nagrobnych strzelnian, którzy swą pracą organiczną oraz pracą u podstaw krzewili patriotyzm i prowadzili naszych przodków ku wolności.

- Ojczyzna to pamięć i groby, Narody tracąc pamięć, tracą życie - powiedział marszałek Ferdynand Foch. Nie chcemy, by umarło to, co stanowi o naszej przeszłości - pisał onegdaj prezes TMMS Kazimierz Chudziński… 

Pamiętajcie o cmentarzach,
O mogiłach swoich Ojców,
O podziemnych wsiach i miastach
Zapisanych inskrypcjami.
 

Pamiętajcie o tych miejscach,
Gdzie pomniki postawiono.
Nie dla chwały, lecz pamięci,
By nie błądzić już w przyszłości.
 
Tu wskazówki dziś znajdziecie
Zapisane hen przed laty
Bohaterstwem Matek, Ojców,
Pracą Sióstr, Braci i Sąsiadów.
 
Tu ulice niczym w mieście,
Drogi jak w pejzażu wiejskim,
A mogiły niczym domy
Pełne przywracanej pamięci.

2005 r. I kwesta - 1558,46 zł.

Przy udziale środków samorządowych postawiono nowy granitowy nagrobek w miejsce zniszczonego lastrykowego na grobie pierwszego Honorowego Obywatela Miasta Strzelna dr. Jakuba Cieślewicza.

2006 r. II kwesta - 1728 zł.

Renowacja pomnika nagrobnego burmistrza Strzelna Bolesława Pinkowskiego. Prace zostały sfinansowane z I kwesty cmentarnej.

2007 r. III kwesta - 2339,85 zł.

Wykonano tablicę pamiątkową poświęconą Mieszkańcom Ziemi Strzeleńskiej pomordowanych przez hitlerowców w miejscowości Kopce w czasie II wojny światowej, która zawisła na kaplicy cmentarnej. Poddano renowacji czworoboczną charakterystyczną stelę przodków po kądzieli doktora Jakuba Cieślewicza - rodziny Augustynowiczów. Duży wkład pracy w fachowe przeprowadzenie konserwacji włożyła firma MUR-MAN panów Wojciecha Rutkowskiego i Pawła Trzeckiego. Odrestaurowano również Pomnik Katyński.

2008 r. IV kwesta - 2209,03 zł.

Renowacja grobu patrioty z okresu powstania styczniowego i zaborów Aleksandra Jacoba, członka zespołu wykonawczego Rządu Narodowego w okresie powstania styczniowego.

2009 r. V kwesta - 2028,78 zł.

Odsłonięto 2 stycznia 2009 r. wykonany sumptem TMMS-u obelisk ku czci poległych powstańców wielkopolskich przy szpitalu powiatowym. Kwota 5 tyś zł. Prace przy obelisku wykonali w 2008 roku Krzysztof Rymaszewski, Heliodor i Piotr Rucińscy oraz firma ELCHEM Leona Zienowicza.

Dokonano dużym nakładem finansowym i społecznym kompleksowej renowacji pomnika nagrobnego śp. Domiceli Perlińskiej i rodziny Pińkowskich. Cenny i niepowtarzalny pod względem wartości kulturowej. Kwota ok. 12 tys. zł. Były to najpoważniejsze i najbardziej pracochłonne roboty z udziałem sprzętu ciężkiego użyczonego przez firmę ELCHEM Leona Zienowicza.

Oczyszczono i naprawiono nagrobki ks. Władysława Wolińskiego, dyr. Filipa Klemińskiego, rodziny Piweckich, nauczyciela Adolfa Rohra i nieznanego pochówku.

Wystawienie nowego pomnika granitowo marmurowego na grobowcu skrywającym szczątki doczesne pomordowanych podczas II wojny światowej strzelnian – na starym cmentarzu. Zadanie to w pełni prowadzone było przez TMMS we współudziale pracownika UM w Strzelnie Katarzyny Żuchowskiej. Projekt opracowany przez TMMS otrzymał dofinansowanie 10 tys. zł z Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa w Warszawie. Nadto 500 zł. z Urzędu Miejskiego.

2010 r. VI kwesta - 3.209,96zł.

Renowacja grobów - nagrobków Adolfa Rohra - Polaka, nauczyciela, działacza gospodarczego oraz społecznika. Cenny piaskowcowy zaplecek z końca XIX w. wykonany w poznańskiej firmie kamieniarskiej poddany został fachowej konserwacji. Uzupełniony został obrysem grobu wypełnionym kostką granitową.

 Grób Marii z Glanców Światlakowej - poddano renowacji ze względów na swoją niepowtarzalność w sztuce sepulkralnej strzeleńskiej nekropolii. Przyozdobiony odlanym w żeliwie płotkiem i rzadko spotykanym ażurowym krzyżem wymagał niezwykłej precyzji i kunsztu, by w części przywrócić mu dawną świetność.

Nadto poddaliśmy gruntownemu remontowi pomnik nagrobny małżonków Lasockich. Franciszek Lasocki był wójtem Gminy Strzelno Północ oraz prezesem OSP, a także obrońcą prywatnym przed sądami w czasach PRL-u.

2011 r. VII kwesta - 3.300,51 zł.

Zostaliśmy jako TMMS laureatem w konkursie organizowanym przez Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego „Rodzynki spoza rządówki” -  za działalność: „Przywracanie pamięci” - nagroda 2.000,- zł.

Renowacja pomnika nagrobnego powstańca styczniowego z 1863 roku Ludwika Jasińskiego. Prace wykonano wspólnie z firmą MUR-MAN ze Strzelna oraz środków TMMS. Grobowiec Jasińskich został przywrócony do dawnej świetności. Ludwik Jasiński wspólnie z ojcem i bratem w 1863 roku włączyli się w nurt walk Powstania Styczniowego. Był on ostatnim właścicielem majętności Bławaty, która po jego śmierci została rozparcelowana przez pruską Komisję Kolonizacyjną. Brakujący krzyż granitowy z pasyjką wykonał kamieniarz Zbigniew Janaś z Zakładu Kamieniarskiego w Gębicach. Ratując zrujnowany pomnik nagrobny Jasińskich, po raz kolejny zachowaliśmy pamięć o bohaterze sprzed ponad 150-laty. Pamięć ta trwać będzie również za przyczyną zawartej onegdaj na pomniku nagrobnym i zachowanej do dziś sentencji: „Pro Patria” – Dla Ojczyzny.

2012 r. VIII kwesta - 2 825,20 zł.

Wydaliśmy okolicznościową składankę poświęconą kwestom cmentarnym organizowanym na przestrzeni ostatnich lat w formie informatora.

Poddano rekonstrukcji pomnik nagrobny rodzin Siemianowskich i Strzeleckich, powstańców styczniowych i wielkich patriotów z XIX i XX w. Renowację granitowego pomnika przeprowadziła firma Wojciecha Janickiego ze Strzelna, zaś prace budowlane i wyłożenie kostki granitowej dokonali: Krzysztof Rymaszewski i Heliodor Ruciński - członkowie Zarządu TMMS. Był to ostatni pomnik z serii odbudowanych i odnowionych poświęconych powstańcom w związku z przypadającą w 2013 r. 150-rocznicą powstania styczniowego. Koszt tego przedsięwzięcia to kwota 5 860,74 zł.

We współpracy z ks. proboszczem oraz kierownikiem UM prowadziliśmy permanentną opiekę nad miejscami pamięci narodowej, grobami zasłużonych strzelnian oraz pomnikami nagrobnymi o znaczącej wartości kulturowej w ogólnej liczbie 64.

2013 r. IX kwesta - 3 316,43 zł.

W styczniu 2013 roku doprowadziliśmy do sfinalizowania prac związanych z upamiętnieniem 150-rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego 1863 roku. W styczniu odsłonięta została tablica pamiątkowa na wikariacie poświęcona pamięci lekarzy leczącym w lazarecie powstańczym w latach 1863-1864, zlokalizowanym w budynkach poklasztornych w Strzelnie. Środki pochodziły z kwesty, a tablica finalizowała akcję odnowienia wszystkich grobów powstańców styczniowych z 1863 roku.Odbyły się z tej okazji uroczystości patriotyczne z mszą św. i okolicznościową akademią.

 

2014 r. X kwesta - 3 535,61 zł.

2015 r. XI kwesta - 3.584,43 zł.

Dziełem największym było przeprowadzenie renowacji i odbudowy pięciu pomników nagrobnych powstańców wielkopolskich, żołnierza spod Monte Cassino oraz członka Magistratu Miasta Strzelna z okresu zaborów Michała Barczykowskiego. Oczyszczono i przygotowano do renowacji pomnik nagrobny sędziego Leopolda Krzyżanowskiego. We współpracy z ks. proboszczem oraz sekretarzem UM prowadziliśmy permanentną opiekę nad miejscami pamięci narodowej, grobami zasłużonych strzelnian oraz pomnikami nagrobnymi o znaczącej wartości kulturowej w liczbie 64.

2016 r. XII kwesta - 3001,44 zł.

W ciągu roku nasi członkowie, Heliodor Ruciński i Krzysztof Rymaszewski przeprowadzili renowacje dwóch pomników nagrobnych. Odnowieniu poddano pomnik ks. Andrzeja Kidaszewskiego oraz pomnik kierownika szkół strzeleńskich Filipa Klemińskiego i jego małżonki. Jednocześnie rozpoczęliśmy akcję upamiętnienia tego zasłużonego dla Strzelna pedagoga poprzez nadanie Miejskiej Bibliotece Publicznej imienia Filipa Klemińskiego. Akcja ta zostanie zakończona w maju 2017 roku wmurowaniem stosownej tablicy na budynku siedziby MBP przy Rynku 19.

W listopadzie 2016 roku wespół z potomkiem Tomasza Laube (ur.08.12.1896 r.) zamordowanego w 1939 roku przez Niemców - Ludwikiem Laube zam. w Goleniowie zapoczątkowaliśmy akcję fundacji nowego pomnika upamiętniającego miejsce egzekucji w lesie na Jeziorkach. Akcję prowadziliśmy wespół z Burmistrzem Strzelna i Nadleśniczym Nadleśnictwa Miradz. Pomnik został wystawiony w grudniu 2016 r. sumptem Ludwika Laube z Goleniowa przez firmę kamieniarską Zbigniewa Janasia z Gębic.

W grudniu pracownicy Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy przeprowadzili kontrolę miejsc pamięci narodowej na terenie Gminy Strzelno. Stan i opiekę nad tymi miejscami oceniono bardzo wysoko.

 

2017 r. XIII kwesta - 3900 zł.

Przy braku zainteresowania ówczesnego samorządu miejskiego, wspólnie z Parafią strzeleńską i ks. kan. Ottonem Szymków przystąpiliśmy do akcji upamiętnienia 100-lecia odzyskania Niepodległości i 100-lecia Powstania Wielkopolskiego tych rocznic i renowacji pomnika nagrobnego poległych powstańców wielkopolskich. W tym celu TMMS założyło subkonto w BS w Strzelnie, na którym zaczęliśmy gromadzić środki - 12 tys. zł. Wystąpiliśmy do wielu firm, które wsparły naszą akcję finansowo, a także wspierają nas osoby prywatne. Została po uzgodnieniach z WPOZ w Bydgoszczy wykonana dokumentacja programowo-techniczna remontu i wspólnie z parafią przygotowaliśmy projekt i wystąpiliśmy do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o dofinansowanie przedsięwzięcia. W pracach tych wspierają nas właściciele Firmy Mur-Man ze Strzelna. 

2018 r.  XIV kwesta - 5 052,06 zł.

2 stycznia 2018 r. zawarliśmy umowę partnerską z Parafią Rzymsko-Katolicką w Strzelnie celem wspólnego przygotowania obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości, a szczególnie remontu Pomnika Powstańców Wielkopolskich i wydania książki Strzelnianie odznaczeni Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym.

8 lutego 2018 r. po wieloletnich zabiegach udało się utworzyć w Strzelnie Komitet Obchodów 100-lecia Odzyskania Niepodległości i 100-lecia Powstania Wielkopolskiego. W jego składzie znaleźli się m.in.: Zarząd TMMS oraz nasz członek i prezes PTTK Zbigniew Domański. Prezesem KO został nasz członek, wiceprezes TMMS Jan Szarek.

Zebraliśmy wśród społeczeństwa - w wyniku dwóch kwest cmentarnych i ofiarności społeczeństwa - łącznie na remontu Pomnika Powstańców Wielkopolskich kwotę 20 800 zł. Zasiliła ona 80 000 zł otrzymanych przez Parafię p.w. św. Trójcy w Strzelnie z partnerem TMMS z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

11 listopada 2018 r. dokonano poświęcenia po renowacji Pomnika Powstańców Wielkopolskich na starym cmentarzu w Strzelnie. Była to wielka i patriotyczna uroczystość z udziałem kilkuset mieszkańców i gości.

2019 r. XV kwesta - 5 867,08 zł.

2020 r. w związku z pandemią coronavirusa nie przeprowadziliśmy kwesty.

Dokonaliśmy w 2020 roku odtworzenia pomnika nagrobnego dra Ferdynanda Gorczycy i przeprowadziliśmy renowację pomnika pomordowanych strzelnian w lesie Amerykan na tzw. Babińcu koło Cienciska.

W czasie pandemii i obecnie władze miejskie przejęły wszelką inicjatywę organizacyjną uroczystości oraz od 2021 roku pieczę nad miejscami pamięci narodowej i nad grobami zasłużonych strzelnian. Obecnie prace porządkowe i pieczę nad tymi miejscami sprawuje podległy Burmistrzowi Strzelna Zakład Aktywizacji Zawodowej z siedzibą w Przyjezierzu.

Po pięcioletniej przerwie w tym roku TMMS wraz z wolontariuszami organizując XVI kwestę.

Zbierać będziemy na renowacje kolejnych grobów - pomników nagrobnych, a w pierwszej kolejności na groby:

Piotra Stelmachowskiego (1806-1885) - nauczyciela, kierownika dziewiętnastowiecznej Szkoły Katolickiej w Strzelnie, który był pradziadkiem prof. Andrzeja Stelmachowskiego - Honorowego Obywatela Miasta Strzelna i marszałka Senatu III RP.

Józefa Norwid-Kudło (1860-1929) - bohater wojenny. Dzięki bohaterskiej postawie i zapobiegliwości Józefa Norwida-Kudło, skierował składy wagonowe ze zdemontowanymi samolotami niemieckimi, które stały się wyposażeniem w początkach marca 1918 roku polskiej pełnowartościowej, bojowej jednostki lotniczej. Przyjęła ona nazwę „Awiacji I-go Polskiego Korpusu” gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego.

Nikodem Modrzejewski (1837-1929) - uczestnik powstania styczniowego, weteran awansowany do stopnia podporucznika.

Pomnik nagrobny sędziego Leopolda Dębno-Krzyżanowskiego

Po wielokroć zastanawiałem się, czy wdzięczność to coś nadzwyczajnego? Swego czasu utkwił w mej pamięci cytat autorstwa św. Ambrożego z Mediolanu, który powiedział, że - nie ma obowiązku większego nad obowiązek wdzięczności. Zatem, już w tej Ambrożowej mądrości znajdujemy odpowiedź, którą możemy rozwinąć, czy wręcz zdefiniować, że wdzięczność, to - uczucie będące odpowiedzią na doświadczone dobro, poczucie zobowiązania moralnego, chęć odwzajemnienia, podziękowania za coś.

Dziękujemy Wam Wszystkim Drodzy Strzelnianie!