Dzisiaj po raz trzeci przespacerujemy się ulicą Cegiełka, by zgłębić historię kolejnej posesji i ludzi z nią związanych. A będzie mowa o domu nr 6 - dawniejszy policyjny nr 42a - i dwóch rodzinach: Gruhnów i Chudzińskich. 200 lat temu posesja ta należała do rodziny radnego miejskiego Adama Świtalskiego, a następnie do jego zięcia Maksymiliana Kozłowskiego, którego rodzicami byli Adam i Katarzyna z Orzelskich Kozłowscy, pochodzący z Wylatowa. Adam, będąc 49. letnim wdowcem poślubił w 1832 roku w Wylatowie 25. letnią Katarzynę. Młodzi po ślubie zamieszkali w Strzelnie. Z małżeństwa tego w 1834 roku urodził się syn Maksymilian, który w 1860 roku ożenił się z 19. letnią Józefiną Świtalską, córką Daniela i Magdaleny z Wiśniewskich. Ojciec panny młodej Daniel Świtalski był szewcem i wieloletnim radnym miejskim, wymienianym w latach 1853 - 1872 oraz wieloletnim członkiem Rady Nadzorczej Towarzystwa Pożyczkowego dla Strzelna i okolicy. Młodzi zamieszkali u rodziców panny młodej Daniela i Magdaleny z Wiśniewskich Świtalskich.
Maksymilian Kozłowski, podobnie jak teść, był szewcem i kontynuatorem rodzinnego interesu. Na niwie społecznej i gospodarczej blisko związany był z lekarzem med. dr. Jakubem Cieślewiczem - dyrektorem Towarzystwa Pożyczkowego dla Strzelna i okolicy, w którym był wieloletnim członkiem Rady Nadzorczej - od 1871 roku. Później po rejestracji Towarzystwa w rejestrze handlowym i zmianie jego nazwy na Bank Ludowy w Strzelnie, Kozłowski piastował funkcję członka zarządu i wieloletniego kontrolera, a następnie kasjera - do 1912 roku - miał wówczas 78 lat. W latach 90. XIX w. Maksymilian Kozłowski wystawił piękny dom, który niemalże w niezmienionym wyglądzie przetrwał do dziś. Jest to budowla parterowa, sześcioosiowa z centralnie umieszczonym piętrowym, dwuosiowym pzeudoryzalitem zwieńczonym trójkątnym portalem, na którego szczytach umieszczone są palmety. Niegdyś tympanon portalu zdobiła głowa w centralnie umieszczonym w oculusie, po której bokach znajdowały się na kształt trójkąta elementy zdobnicze. Pseudoryzalit został uwypuklony dwoma pilastrami, a narożniki budynku zdobią silne boniowania. Prostokątne otwory okienne i drzwiowy otaczają tynkowane opaski. Nadto parter od poddasza i piętro ryzalitu oddzielone są gzymsami. W pasie poddasza nad gzymsem rozmieszczonych jest osiem okienek w układzie biforyjnym.
Maksymilianowi i Józefie Kozłowskim urodziła się w 1862 roku córka Teodora Franciszka, która w 1884 roku zawarła związek małżeński z miejscowym nauczycielem, uczącym od roku w szkole katolickiej, Maksymilianem (Maxem) Gruhnem. Pan młody pochodził z Włoszakowic, gdzie mieszkali jego rodzice, a byli nimi Johan i Julianne z domu Heintz - katolicy o korzeniach niemieckich. Po odzyskaniu niepodległości Maksymilian Gruhn uczył nadal w 7-klasowej Szkoły Powszechnej w Strzelnie. Łącznie przepracował w Strzelnie 43 lata i 30 września 1926 roku przeszedł na emeryturę. Powojenny kierownik szkoły Filip Klemiński takie oto wystawił Gruhnowi świadectwo zapisane w prowadzonej przez siebie od 1945 roku Kronice szkolnej, przy adnotacji o jego przejściu w stan spoczynku: - …przepojony duchem germańskim nie mógł należycie spełniać swego zadania w polskiej szkole, dla niego stale ideałem był germanizm. Na ile te jego słowa oddawały prawdę o Gruhnie? Ta opinia zdaje się być wysoce niesprawiedliwa i zapewne podyktowana panującym po wojnie klimatem politycznym.
Maksymilian Gruhn jeszcze jako aktywny zawodowo, 3 października 1923 roku założył Kółko Muzyczne prezesując mu przez okres międzywojenny, w 1938 roku córka Stefania została członkiem honorowym. Maksymilian był członkiem Patronatu Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej; radnym miejskim zaangażowanym w działalności komisji RM: budżetowej, sanitarnej i Stacji Opieki nad Matką i Dzieckiem. Był członkiem Komisji Rewizyjnej powstałego w listopadzie 1928 roku Towarzystwa Upiększania Miasta Strzelna. W 1930 i 1931 roku wymieniany był jako prezes miejscowej Akcji Katolickiej, funkcję tę sprawował do 1932 roku po czym złożył ten urząd pozostając nadal bardzo aktywnym działaczem. W 1932 roku nadal prezesował Kółku Muzycznemu w Strzelnie. W 1936 roku wszedł w skład Komitetu Oddłużeń Miast w Powiecie Mogileńskim.
Małżonkowie Gruhnowie mieli dwoje dzieci, córkę i syna. Ten ostatni - choć wykształcony - nie przyniósł rodzicom pociechy. Córka Stefania ur. 6 września 1889 roku była od 1 maja 1919 roku nauczycielką w Szkole Powszechnej w Strzelnie, a następnie w Szkole Wydziałowej - Wyższej Szkoły dla Dziewcząt i Chłopców w Strzelnie. W latach 30. XX w. wykonywała funkcję etatowej instruktorki kółek włościanek na powiat strzeleński, a później mogileński. Stefania nie założyła rodziny. Dzięki lekcjom muzyki, jakich systematycznie udzielał jej ojciec, dobrze opanowała grę na pianinie. Instrument ten stał w mieszkaniu Gruhnów od „niepamiętnych czasów” i po 1945 roku stał się źródłem utrzymania pani Stefanii, która udzielała na nim lekcji gry na pianinie strzeleńskiej młodzieży. Zmarła 22 czerwca 1966 roku i została pochowana w rodzinnym grobowcu na starej nekropoli strzeleńskiej.
Synem małżonków Gruhnów był dr nauk medycznych Jan Witold Gruhn ur. 11 lipca 1891 roku w Strzelnie. W 1912 roku zdał egzamin maturalny w Królewskim Gimnazjum w Inowrocławiu, a następnie studiował medycynę. Jako student medycyny działał w czasie Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu w służbach sanitarno-medycznych. Po uzyskaniu tytułu doktora nauk medycznych krótko przebywał w Poznaniu, a następnie prowadził praktykę lekarską w Dęblinie. W 1927 roku został odznaczony Odznaką Powstańca Broni z okazji 5. rocznicy Towarzystwa Powstańców i b. Wojaków w Strzelnie. Później z racji choroby alkoholowej nie prowadził praktyki lekarskiej. O jego dolegliwościach wspominało wielu starszych strzelnian, jak również donosiła o jego wybrykach prasa lokalna. I tak „Dziennik Bydgoski” (1935, nr 66) informował:
- Z Inowrocławia donosi nasz korespondent: W pobliskim miasteczku Strzelno przed kilku laty osiedlił się lekarz dr Gruhn. Z czasem, wpadłszy w nałóg pijaństwa, zaczął zaniedbywać praktykę. Kasa Chorych przestała więc kierować chorych do dr. Gruhna, a prywatnych pacjentów odstraszał również zgubny nałóg lekarza. Żona jego, nie mogąc znieść tego stanu rzeczy, usiłowała popełnić samobójstwo i długi czas spędziła w szpitalu, tymczasem lekarza umieszczono w zakładzie dla alkoholików, Kiedy powrócił z zakładu nie zmienił trybu swego życia, tak, że żona jego opuściła go i zamieszkała w Poznaniu. Mąż podążył za nią i zamieszkali razem. Często jednak odwiedzał rodziców w Strzelnie i za każdym razem wszczynał po pijanemu awantury. Podczas swego ostatniego pobytu w Strzelnie lekarz zaczął tak awanturować się w nocy przed domem rodziców swoich, że zawezwano posterunkowego. Dr Gruhn rzucił się na niego, znieważając go słownie i czynnie. Przy pomocy stróżów odprowadzono go wreszcie, mimo stawionego przez niego oporu, do aresztu i oddano do dyspozycji sądu.
W latach powojennych w domu pod numerem 6. - u pani Stefanii Gruhn - zamieszkała rodzina Władysława Chudzińskiego, której potomek - wnuk Dariusz piastuje od 5. lat urząd burmistrza naszego miasta. Podczas kwietniowych wyborów po raz drugi został wybrany na 5. letnią kadencję. Głowa rodziny Władysław Chudziński w latach 60. XX w. nabył ten dom od właścicielki Stefanii Gruhn. Obecnie mieszkają tutaj synowie - Antoni i Kazimierz z córką i rodziną.
Senior rodu Władysław zamieszkał w Strzelnie w 1938 roku. Urodził się 15 czerwca 1912 roku w Gołąbkach w powiecie mogileńskim jako syn Edwarda i Marianny z domu Walczak. W 1928 roku rozpoczął naukę i pracę w zawodzie piekarza u Kazimierza Pierzyńskiego w Mogilnie. W 1937 roku, już jako mistrz piekarski zawarł związek małżeński z Marianną Szymczak i otworzył własną piekarnię z ciastkarnią. W następnym roku nadarzyła się okazja i przeniósł się do Strzelna. Tutaj przy ul. Szerokiej (Gimnazjalnej) wydzierżawił od rodziny Fiebigów piekarnię i otworzył własną działalność. W 1940 roku został wywieziony na roboty przymusowe w głąb III Rzeszy, do Monachium, gdzie pracował w fabryce zbrojeniowej. Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Strzelna i ponownie uruchomił na własny rachunek piekarnię przy ul. Szerokiej. W 1949 roku, w wyniku domiarów podatkowych zmuszony został do zamknięcia piekarni i wyjechania do Gdańska, gdzie przez rok pracował w zawodzie piekarza. W 1950 roku powrócił na Kujawy i rozpoczął pracę w swoim zawodzie w PSS „Społem”. Od 1959 roku został kierownikiem Ciastkarni i w tym zawodzie pracował do czasu przejścia na emeryturę.
W czasie swojej aktywności zawodowej zaangażował się w działalność turystyczno-krajoznawczą, współtworząc strzeleński Oddział PTTK. W tym czasie strzelnianie na nowo odkryli Przyjezierze i w ramach społecznej służby - przy aktywnym udziale Władysława Chudzińskiego - wybudowali pierwszy PTTK-owski ośrodek wypoczynkowy w tym pięknym miejscu. Przez wiele lat piastował w Zarządzie funkcję wiceprezesa. Za swoją działalność na niwie krajoznawczej został odznaczony Złotą Odznaką PTTK. Był również członkiem TMMS oraz aktywistą w Klubie Seniora. Państwo Chudzińscy wychowali trzech synów: Stanisława, Antoniego i Kazimierza. Władysław zmarł 19 stycznia 1994 roku i został pochowany na starej strzeleńskiej nekropoli przy ul. Kolejowej w Strzelnie.
Synem Władysława i Marianny jest mieszkający w tym domu Kazimierz Chudziński - honorowy obywatel miasta Strzelna. W latach swojej aktywności zawodowej był nauczycielem, który w tym zawodzie przeszedł niemalże wszystkie szczeble pracy zawodowej. Z umiłowaniem i pasją, wespół z małżonką pełnił służbę harcerską, osiągając stopień harcmistrza RP. Regionalista - współtwórca i wieloletni prezes Towarzystwa Miłośników Miasta Strzelna, założyciel i wieloletni redaktor naczelny periodyku „Wieści ze Strzelna“, opiekun miejsc pamięci oraz inicjator corocznych kwest cmentarnych na ratowanie starej strzeleńskiej nekropoli organizowanych w ramach działalności TMMS. Autor kilkuset artykułów prasowych, wielu opracowań i autor kilku książek promujących nasze miasto.
Urodził się 24 stycznia 1947 roku w Strzelnie. Uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Strzelnie, a następnie do miejscowego Liceum Ogólnokształcącego. Po zdaniu matury w 1965 roku kontynuował naukę w dwuletnim Studium Nauczycielskim w Bydgoszczy, kierunek historia z wychowaniem. W 1970 roku rozpoczął zaoczne studia wyższe na UMK w Toruniu na Wydziale Humanistyczno Historycznym. Skończył je w 1975 roku z tytułem magistra historii ze specjalizacją archiwistyczną.
Pracę zawodową rozpoczął, w 1967 roku, jako nauczyciel w Szkole Podstawowej w Ludzisku gmina Janikowo. Od 1970 roku pracował w Komendzie Hufca ZHP Mogilno Komendy Kujawsko-Pomorskiej Chorągwi w Bydgoszczy. Następnie w 1974 roku został wizytatorem Wydziału Oświaty i Wychowania oraz Kultury Urzędu Powiatowego w Mogilnie ds. wczasów, turystyki i wypoczynku oraz BHP. Po reorganizacji samorządu terytorialnego od 1975 roku był nauczycielem w Szkole Podstawowej nr 2 w Strzelnie, a od 1979 roku zastępcą dyrektora tejże szkoły. Od 1981 do 1985 roku piastował funkcję zastępcy gminnego dyrektora szkół, po czym do końca 1987 roku - zastępcy inspektora oświaty i wychowania w Urzędzie Miasta i Gminy Strzelno. Od stycznia 1988 roku objął stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej w Stodołach gmina Strzelno. Po okresie rekonwalescencji powypadkowej od 1994 roku do czasu przejścia na emeryturę w 2002 roku był nauczycielem mianowanym w Szkole Podstawowej w Strzelnie. W międzyczasie tj. w latach 1989-1996 uczył dodatkowo historii w Liceum Ogólnokształcącym w Strzelnie. Prowadził również zajęcia z dziennikarstwa.
Przez cały okres pracy zawodowej silnie angażował się w życie społeczne środowiska strzeleńskiego. Był członkiem ZMS, ZSP i PTTK Oddział Strzelno. Wcześniej, bo od 1956 roku rozpoczął działalność w szeregach ZHP, gdzie dosłużył się stopnia harcmistrza. Z grupą regionalistów założył w 1983 roku Towarzystwo Miłośników Miasta Strzelna, które od 1984 roku stało się Oddziałem Kujawsko-Pomorskiego Towarzystwa Kulturalnego. Od chwili założenia do czerwca 2007 roku pełnił funkcję prezesa TMMS, a po dzień dzisiejszy nosi tytuł Prezesa Honorowego TMMS. Był twórcą periodyku „Wieści ze Strzelnaˮ, który z biegiem lat przekształcił się w miesięcznik. Pierwszy numer ukazał się w 1984 roku i od tegoż numeru do marca 2008 roku piastował we „Wieściach...ˮ funkcję redaktora naczelnego. Jest autorem kilkuset artykułów oraz sygnałów i informacji zamieszczonych na łamach tegoż czasopisma. Nadto redaktorem, autorem i współautorem broszur, opracowań okolicznościowych i książek wydanych drukiem, m.in.:
- Strzelno w Powstaniu Wielkopolskim, Strzelno 1986;
- Strzelno w okresie II Rzeczypospolitej 1918-1939, Strzelno 1989;
- Stodoły. Dzieje w zarysie, Strzelno1993;
- Strzelno w starej fotografii, Strzelno 1999;
- współautor: Noblista ze Strzelna, Strzelno 2000;
- współautor: Strzeleńska nekropolia, Strzelno 2002;
- Ludzie Strzelna na starej fotografii, Strzelno 2008.
Jego praca społeczna przejawiała się na niwie szeroko pojętej działalności na rzecz małej ojczyzny, ze szczególnym podkreśleniem działalności publicystycznej, charytatywnej i kulturalnej. Był inicjatorem niezliczonych przedsięwzięć społeczno-kulturalnych, kwest cmentarnych dla ratowania najstarszych pomników nagrobnych na strzeleńskich cmentarzach oraz akcji charytatywnych. Z jego inicjatywy pobudowany został Pomnik Katyński na cmentarzu w Strzelnie. Uczestniczył w Komitecie Odbudowy Pomnika św. Wojciecha w Strzelnie. Zainicjował odlanie w brązie i umieszczenie tablic upamiętniających honorowych obywateli miasta Strzelna oraz wielu innych przedsięwzięć.
Za całokształt pracy zawodowej i społecznie wyróżniany był nagrodami przez Burmistrza Strzelna, Ministra Oświaty i Wychowania, także: Krzyżem Za Zasługi dla ZHP, Odznaką Za Zasługi dla Pożarnictwa, Odznaką Honorową WRN w Bydgoszczy Za Szczególne Zasługi dla Rozwoju Województwa Bydgoskiego oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi. W roku 1998 został wyróżniony nagrodą Fundacji POLCUL z siedzibą w Sydney za pracę społeczną na terenie Strzelna.
Szczególnym w życiu Kazimierza Chudzińskiego był rok 1982. Z rocznym opóźnieniem - wynikłym z przemian zachodzących w kraju i burzliwych lat 1980-1981 - miasto Strzelno obchodziło swój wielki jubileusz 750-lat nadania praw miejskich. Wspólnie pracowaliśmy w Komisji Historycznej Komitetu Organizacyjnego, której on przewodził. Jednym z naszych zadań było zorganizowanie wielkiej wystawy historycznej. Nie posiadaliśmy nic i wówczas rzucone zostało przez niego hasło: „Ruszamy w teren!“ Dzięki temu pomysłowi zostało zgromadzonych kilkaset eksponatów, które złożyły się na piękne zaprezentowanie strzelnian obrazu własnego na przestrzeni minionych stuleci. Zrodzone wówczas wśród wielu mieszkańców pasje poznawanie dziejów naszej małej ojczyzny stały się zaczynem do powołania 23 listopada 1983 roku Towarzystwa Miłośników miasta Strzelna.
W ciągu lat Towarzystwo kierowane przez Kazimierza Chudzińskiego było organizatorem wielu dużych wystaw historycznych, tematycznie związanych z przypadającymi rocznicami, wystaw ekologiczno-przyrodniczych, prac uczniowskich i poplenerowych. Dużą uwagę przywiązywał do działalności wydawniczej promując w ten sposób miasto i region. Drukiem ukazało się kilka publikacji głównie w odniesieniu do historii. Prym wiodły redagowane przez niego „Wieści ze Strzelna“, które przez blisko trzy dekady dokumentowały wszystkie wydarzenia, jakie miały miejsce w mieście i regionie. Ogrom czasu poświęcał na organizowanie spotkań i odczytów o tematyce regionalnej z naukowcami, dziennikarzami, politykami, regionalistami i kolekcjonerami. Dużo uwagi przywiązywał do promocji miejscowych twórców, do organizowania plenerów malarsko-rzeźbiarskich, prezentacji dorobku twórczego dzieci i młodzieży.
W domu tym - Cegiełka 6 - urodził się i spędził dzieciństwo i lata młodzieńcze obecny burmistrz Strzelna Dariusz Chudziński. 20 listopada 2018 roku, w artykule na blogu napisałem: - Dzisiaj w Strzelnie wielki dzień, w którym uroczyste ślubowanie złożył burmistrz elekt Dariusz Chudziński. Zatem, mamy nowego włodarza naszego miasta i naszej gminy. Przed mieszkańcami rysuje się nowa wizja rozwoju naszej małej ojczyzny. W wypełnionej po brzegi sali sesyjnej odbyła się I Sesja Rady Miejskiej kadencji 2018-2023… Po przedłużonej kadencji w kwietniu tego roku ponownie został wybrany burmistrzem Strzelna, a ślubowanie złożył przed kilkoma dniami 7 maja i z wielkim powodzeniem kontynuuje swoją wizję nowoczesnego miasta…
Urodził się 23 czerwca 1965 roku jako syn Antoniego i Jadwigi z domu Szczepaniak. Po ukończeniu nauki w Szkole Podstawowej nr 1 w Strzelnie, uczył się w Państwowym Technikum Rolniczym w Bielicach. Maturę zdał w 1985 roku. Studiował filozofię i teologię w PWSD, a następnie w trybie zaocznym resocjalizację, ukończoną tytułem magistra. Przez kolejne lata kontynuował poszerzanie swojej wiedzę m.in. na studiach podyplomowych na kierunkach: prawo i administracja publiczna, zarządzanie pomocą społeczną i inne. W międzyczasie pracował w ZPZ w Bronisławiu, Szkole Podstawowej w Ciechrzu, jako komendant Straży Miejskiej w Strzelnie, dyrektor DPS w Siemionkach. Był radnym miejskim i powiatowym. W związku małżeńskim z Lidią z domu Osowicz, Państwo Chudzińscy mają syna i córkę.
Ten krótki biogram nie wyczerpuje osiągnięć życiowych burmistrza Chudzińskiego. Rozszerzenia wymagałby okres dyrektorowania DPS-em, czy chociażby przebogate lata burmistrzowania z okresu minionej kadencji. Mniemam, że po zakończeniu ostatniej kadencji stosowny biogram zostanie opracowany - jak doczekam tego, to zrobię to ja…
Na tym obfitującym w informacje odcinku spacerków, kończę opowieść o ulicy Cegiełka…
.jpg)
