Tadeusz Jędrzejewski powstaniec wielkopolski 1918-1919

Kurkowe Bractwo Strzeleckie Świecie - stoi 5. od lew. T. Jędrzejewski

Pomimo odległych 103 lat od wyzwolenia Strzelna i okolicy z jarzma niewoli pruskiej ciągle trafiam na źródła, które pozwalają na głębsze poznanie dziejów Powstania Wielkopolskiego. Gro z nich spoczywa w domowych archiwach potomków uczestników tamtych walk. Ostatnio dotarło do mnie kilkadziesiąt zdjęć i dokumentów dotyczących strzelnianina Tadeusza Jędrzejewskiego, uczestnika zrywu zbrojnego 1918-1919 roku. Przesłał mi je wnuk bohatera Michał Kurzątkowski z Wrocławia. O Tadeuszu pisałem na kartach mojej książki Strzelnianie odznaczeni Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym 1918-1919, zamieszczając informacje o jego udziale w Powstaniu Wielkopolskim i o nadaniu jemu Uchwałą Rady Państwa nr: 12.28-0.974 z dnia 28 grudnia 1957 roku odznaczenia, Wielkopolskiego Krzyża Powstańczym 1918-1919 za czynny udział z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim. Otrzymane źródła sprawiły, że biogram Tadeusza został wzbogacony i uzupełniony nowymi danymi. 

Tadeusz Jędrzejewski urodził się 23 października 1897 roku w miejscowości Łąkie w byłym powiecie strzeleńskim, jako syn późniejszego właściciela domu w Strzelnie Piotra (ur. 1862) i Józefy (ur. 1865) z domu Baranowskiej. Ojciec Piotr Jędrzejewski był synem strzelnian Stanisława i Agnieszki z domu Paprockiej, natomiast matka Józefa była córką mieszkańców pobliskiego Łąkiego Jakuba i Agnieszki z domu Matysiak. Rodzice Tadeusza po jego urodzeniu zamieszkali w Strzelnie przy ulicy Młyńskiej nr policyjny 129 (obecnie ul. Powstania Wielkopolskiego). Ojciec Tadeusza był członkiem strzeleńskiej organizacji patriotycznej „Straż“, której założycielem był ziemianin Józef Kościelski z Miłosławia (z linii nadgoplańskiej).

Jako dziecko naukę rozpoczął w miejscowej szkole katolickiej, a po jej ukończeniu pobierała praktyczne i teoretyczne nauki w zawodzie kupieckim. W praktyce dobrze posługiwał się również językiem niemieckim. Po wybuchu I wojny światowej 21 października 1915 roku rozpoczął pracę, a następnie został wcielony do armii niemieckiej. Przydzielony do II Korpusu Armijnego Cesarstwa Niemieckiego w Szczecinie walczył jako fizylier na frontach wielkiej wojny. Ciężko ranny przebywał w lazaretach wojskowych. Zwolniony ze służby wojskowej z 50% uszczerbkiem na zdrowiu i przyznaną rentą wojskową powrócił do rodzinnego Strzelna. Już na miejscu widząc co się dzieje 30 grudnia 1918 roku włączył się w działalność niepodległościową. Jako ochotnik przyłączył się 2 stycznia 1919 roku do młyńskiego oddziału powstańczego pod dowództwem sierż. Józefa Owczarskiego. Z bronią w ręku w Powstaniu Wielkopolskim pozostawał do 20 lutego 1919 roku, biorąc udział w walkach z Niemcami przy oswobodzeniu Strzelna. Po oswobodzeniu miasta nie zważając na swoją kontuzję wojenną uczestniczył w wyprawie na Inowrocław. Przez Kruszwicę dotarł z oddziałami ppor. Pawła Cymsa do Mątew i stamtąd brał udział w krwawych walkach o stolicę Kujaw Zachodnich. Następnie, w szeregach Pułku Grenadierów Kujawskich w Inowrocławia, walczył na odcinku kujawskim frontu północnego.

 

Po zakończeniu powstania wcielony został do Kompanii Sztabowej Dowództwa Głównego Armii Wielkopolskiej w Poznaniu, następnie przeniesiony do Intendentury Polowej w Poznaniu. Walnie uczestniczył w styczniu i lutym 1920 roku w przejmowaniu Pomorza z rąk Niemieckich. 20 marca 1920 roku w stopniu kaprala został zwolniony do cywila i przybył do Strzelna z pełnomocnictwem Wojewody Poznańskiego mianującym go na stanowisko asystenta powiatowego w Strzelnie z latami starszeństwa od dnia 1 lutego 1918 roku. 6 września 1920 roku został mianowany przez ministerstwo byłej dzielnicy pruskiej - Sekcję Opieki Społecznej komisarzem Kas Chorych na powiat strzeleński. 29 września 1920 roku w kościele parafialnym pw. św. Trójcy w Strzelnie zawarł związek małżeński z Marią Skibską.

2 maja 1921 roku został mianowany przez Wojewodę Pomorskiego prowizorycznym sekretarzem przy Starostwie Powiatowym w Świeciu. Zamieszkał w osadzie miejskiej Marjanki, będącej własnością starostwa. 1 września 1922 roku rozpoczął pracę na stanowisku sekretarza miejskiego przy Magistracie w Świeciu. Od tego też czasu był zastępcą urzędnika Stanu Cywilnego. 8 stycznia 1923 roku małżonkom Jędrzejewskim urodziła się córka Eleonora, późniejsza zamężna Kurzątkowska. Jako sekretarz miejski 25 sierpnia 1925 roku został powołany przez Prokuratora przy Sądzie Apelacyjnym w Toruniu zastępcą prokuratora sesyjnego przy Sądzie Powiatowym w Świeciu. W 1930 roku otrzymał z rąk gen. Józefa Hallera odznakę honorową Frontu Pomorskiego - Honoris Causa ku wiecznej pamięci objęcia przez Wojsko Polskie Ziem Pomorskich i Polskiego Morza… 20 kwietnia 1932 roku nominowany został przez Prezesa Sądu Okręgowego w Grudziądzu na zastępcę rozjemcy. 20 września 1933 roku, jako starszy sekretarz miejski został mianowany przez Prezesa Sądu Okręgowego zastępcą przewodniczącego Urzędu Rozjemczego ds. najmu w Świeciu. Na stanowisku starszego sekretarza miejskiego przy Magistracie w Świeciu pozostawał do 10 października 1933 roku (1 lipca 1934 roku). Do 30 sierpnia 1935 roku zajmował stanowisko zastępcy urzędnika stanu cywilnego na obwód Świecie w powiecie świeckim.

OSP Świecie - Tadeusz Jędrzejewski pierwszy od prawej

Przemarsz OSP Świecie

Tadeusz Jędrzejewski w szeregach Związku Strzeleckiego - w 1. kolumnie 2. z lewej

W Świeciu mieszkał przy ul. Dworcowej 15. Był członkiem Związku Weteranów Powstań Narodowych RP 1914-1919. Jako powstaniec wielkopolski został zweryfikowany 20 grudnia 1934 roku. Otrzymał wówczas Dyplom Weterana Powstania Wielkopolskiego o numerze 5536 oraz został zaewidencjonowany pod numerem 13243. Nadto aktywnie uczestniczył w życiu społecznym będąc członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej, Związku Strzeleckiego oraz Kurkowego Bractwa Strzeleckiego.

 

W 1936 roku przeniósł się wraz z rodziną na Śląsk i zamieszkał w Rybniku przy ul. Młyńskiej 62. W tym czasie korzystał z uposażenia rentowego. Lata okupacji niemieckiej spędził wraz z rodziną na wygnaniu w Krakowie. Od 1946 roku mieszkał we Wrocławiu, a następnie w Lesznie, Wąsoszu i Górze Śląskiej. Tam zmarł 21 czerwca 1959 roku i spoczął na miejscowym cmentarzu.

 

Mój miniony Rok 2021

Na początek pytanie, o najważniejsze wydarzenie tegoż roku? Było ich kilka - po pierwsze w małżeństwie z Lidziunią strzeliło nam 18 lat, po drugie nasze wnuczki Wiktoria i Zosia poszły do szkoły, po trzecie wnuk Ignaś zaczął uczęszczać do przedszkola… I tak mógłbym wyliczać, wymieniać i wymieniać, gdyż cały rok, każdy przeżyty dzień dla mnie i moich bliskich były pełne miłości, troski i wzajemnej pomocy. To, że życie ludzkie niesie ze sobą dziurawy wór niespodzianek nie jest nikomu obce. Kwestia w tym, co z niego wypadnie. Pod moje nogi z początkiem roku trafiła choroba. Popularnie zwana rwą kulszową ograniczyła mnie na przeciąg dziewięciu miesięcy w swobodnym poruszaniu się. Kilkanaście wizyt lekarskich u specjalistów, badania wszelakiego autoramentu - podczas których zawsze towarzyszyła mi troskliwa małżonka, dziesiątki dni rehabilitacji, zastrzyki sprawiły, że w październiku choróbsko zaczęło ustępować i tak stopniowo trwa to do dzisiaj. Najważniejsze, że mogę chodzić - może nie intensywnie, ale…

Przez cały ten okres czasu nie marnowałem, nie lamentowałem, choć wielokrotnie powtarzałem, że boli, że nie mogę chodzić, za to wiele godzin poświęciłem na pisarskie potyczki. I tak, udało mi się dokończyć pisanie dwóch książek, które zostaną wydane drukiem w tym roku. Pierwsza z nich to swoisty rys monograficzny Piłkarskiego Klubu Sportowego Noteć Gębice - Noteć Gębice 100 lat przygody z piłką. Do jej napisania namówił mnie burmistrz Mogilna Leszek Duszyński. Druga z książek, która jest plonem ponad dwudziestoletnich moich poszukiwań i badań to Przydrożne sacrum. Krzyże, figury i kapliczki przydrożne w krajobrazie ziemi strzeleńskiej. Ta książka powstaje przy ogromnym współudziale ikonograficznym fotografika Heliodora Rucińskiego i sfinalizowana została na prośbę burmistrza Strzelna Dariusza Chudzińskiego. I jakby tego było mało przez cały rok napisałem 135 artykułów, czyli około 500 stron maszynopisu. Średnio, co trzeci dzień zamieszczałem je, przy okazji bogato ilustrując na blogu Strzelno moje miasto.

 

Pracowity rok miał i swoje dni i tygodnie wypoczynku i relaksu. Zatem były wyjazdy do Poznania i Bydgoszczy, a szczególnie jak co roku nad morze, nad nasz Bałtyk. W minionym roku byliśmy z małżonką w Krynicy Morskiej z wypadem do Fromborka. I choć moje poruszanie się obfitowało w częste przysiadania na ławeczkach, gęsto rozsianych w tych miejscowościach, to było wybornie. Pogoda dopisała tak, że codziennie opalaliśmy i moczyliśmy się w Bałtyku, a popołudniami zażywaliśmy kąpieli słonecznych nad zatoką. Dalsze wycieczki po Krynicy Morskiej uskutecznialiśmy tzw. taksóweczkami elektrycznymi. Było tak uroczo, że żal było żegnać się z tym nadmorsko-zatokowym kurortem.    

 

Ale to nie wszystko, co udało mi się zrobić w minionym 2021 roku. Rozpocząłem również prace nad sfinalizowaniem kolejnych pozycji wydawniczych, a będą to trzy rysy monograficzne wsi: Stodoły i Stodólno, Górek, Sławska Dolnego oraz książka o Dziejach łowiectwa w granicach byłych gmin Strzelno-Południe i Strzelno-Północ. Przygotowuję również jedno wznowienie, wcześniej wydanej książki o markowickim sanktuarium.

 

Będzie to również dla mnie rok szczególny, jeżeli Opatrzność Boża pozwoli w sierpniu ukończę 70 lat wędrówki ścieżkami przeróżnymi, a ręką Najwyższego ukształtowanymi. Wielkim znakiem zapytania jest wszystko to, co czeka nas w bieżącym roku i jedynie mozolna i wytrwała praca, racjonalne korzystanie z otaczającej nas rzeczywistości pozwoli na ziszczenie się naszych planów i marzeń. W maju Adaś pójdzie do I Komunii Świętej, Dawid przystąpi do matury, że nie wspomnę o rocznicach i jubileuszach.

Zatem, żyjmy i korzystajmy z Bożej oferty godnego przeżycia kolejnych dni, kolejnych lat…

103. rocznica wyzwolenia Strzelna 1919-2022

Wczoraj, 2 stycznia 2022 roku na strzeleńskiej starej nekropolii miały miejsce uroczystości 103. rocznicy oswobodzenia z jarzma niewoli pruskiej naszego miasta. Na zaproszenie i apel burmistrza Dariusza Chudzińskiego na cmentarz przybyły rzesze strzelnian, którym towarzyszyły sztandary i proporce harcerskie. Wartę honorową zaciągnęli członkowie Gromady Zuchowej przy ZSP nr 2 SP z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Dałkowskiego, a oprawę muzyczną dała Orkiestra Dęta OSP Strzelno. Było kilku radnych miejskich z wiceprzewodniczącym Ryszardem Chudzińskim, dwoje radnych powiatowych, a także członkowie OSP, PTTK, TMMS, harcerze z Kręgu Starszyzny Harcerskiej Hufca ZHP w Mogilnie, delegacje - szkół, instytucji, zakładów pracy, organizacji i partii politycznych.

Orkiestra odegrała Hymn Państwowy. Słowa wstępne wygłosił burmistrz Dariusz Chudziński. Część historyczną, wprowadzającą do dzisiejszej uroczystości przedstawiły w krótkich rysach uczennice SP im. Gustawa Zielińskiego z Markowic. Modlitwę za poległych i zmarłych powstańców wielkopolskich odmówił przy wtórze zebranych strzelnian ks. Marcin Korybalski, po czym poszczególne delegacje złożyły na Pomniku Poległych Powstańców Wielkopolskich - Pomniku Wdzięczności wiązanki kwiatów i płonące znicze pamięci. Po tej części burmistrz Dariusz Chudziński, ks. Marcin Korybalski, wiceprzewodniczący RM Ryszard Chudziński i prezes TMMS Marian Przybylski oddali hołd u stóp grobowca patriotycznej i powstańczej rodziny Hanaszów, w którym również spoczywają doczesne szczątki komendanta miasta Strzelna z 1919 roku kpt. Józefa Hanasza.

Po uroczystości na cmentarzu uczestnicy w manifestacyjnym przemarszu udali się pod budynek szpitala i tam oddano pod obeliskiem cześć poległym  powstańcom z kompanii gnieźnieńskiej, a następnie u stóp tablicy bohaterskich strzelnian - powstańców na budynku Domu Kultury. Stąd udano się na mszę św. do strzeleńskiej bazyliki, którą odprawili ks. ks. Marcin Korybalski i Daniel Leszczyński. Po zakończeniu liturgii krótki rys związany z dniem wyzwolenia Strzelna oraz historycznym oddawaniem czci i pamięci bohaterów z tamtych dni wygłosiłem ja, autor tejże relacji.

- Cześć i Chwała Bohaterom! Cześć i Chwała historycznemu sztandarowi Koła Powstańców i Wojaków z Młynów i jego pocztowi - potomkom powstańców z Młynów.

Ta swoista relikwia przechowana w rodzinie Głuszków, za sprawą ks. kan. Ottona Szymków od kilkunastu lat towarzyszy corocznym uroczystościom przywoływania pamięci tamtych wydarzeń - Powstania Wielkopolskiego.

Cześć i Chwała Bohaterom! 

Foto:. Heliodor Ruciński oraz ze zbiorów Tomasza Sibiory i archiwum bloga