Odkrywanie historii regionu - Orchowo, Petronela Mlicka (ok. 1720 - 1790)

Orchowo - kościół pw. Wszystkich Świętych, według Józefa Myślickiego.

Petronela z Gałczyńskich Mlicka (ok. 1720-1790)

W genealogii Mlickich herbu Dołęga, Petronela z Gałczyńskich Mlicka zajmuje poczesne miejsce. Była ona drugą żoną Stanisława Mlickiego herbu Dołęga, wojskiego płockiego, dziedzica miasta Orchowa w powiecie gnieźnieńskim. Zainicjowała i rozpoczęła budowę nowej świątyni parafialnej w Orchowie, która wystawiona jako budowla drewniana do dziś świadczy o dziedzictwie kulturowym pogranicza Kujaw i Wielkopolski.

Petronela przyszła na świat ok. 1720 r. jako córka Kacpra Gałczyńskiego i Barbary Zielonackiej dziedziców: Smuszewa, Mycielina, Słuszkowa w powiecie kaliskim. Była siostrą Tomasza Gałczyńskiego. Gałczyńscy pieczętowali się herbem Sokala i byli starym wielkopolskim rodem, wywodzącym swoje korzenie ze wsi Gałczyn w powiecie gnieźnieńskim. W 1687 r. Gałczyńscy sprzedali swoją wieś, i nabyli inne dobra w Wielkopolsce. Kacper z braćmi, Wojciechem i Marcinem w 1697 r. podpisali elekcję z województwa poznańskiego.  

W 1745 r. została wymieniona jako druga żona Stanisława Mlickiego, syna Grzegorza burgrabiego grodzkiego płockiego i Anny z Bromirskich. Mliccy byli starym rodem szlacheckim. W XV w. pisali się Jarmułt i wywodzili swoje korzenie ze wsi Mlice (Mlec) w staropolskim powiecie bielskim województwie płockim. Antenat tego rodu Jan de Mlice miał syna Jakuba, który w nagrodę zasług otrzymał w 1530 r. szlachectwo i przez Feliksa Srzeńskiego, kasztelana dobrzyńskiego, dworzanina królewskiego, został przyjęty do herbu Dołęga. Od tego czasu Mliccy pieczętowali się tymże herbem.

Stanisław Mlicki miał dwie siostry, Katarzynę i Teofilę oraz trzech braci: Antoniego, Jana i Józefa. Najbardziej utytułowanym z nich był Jan, proboszcz gnieźnieński i radomski (1727 r.), kanonik płocki i łucki (1738 r.), archidiakon uniejowski, referendarz koronny, prezydent Trybunału Koronnego.

Po ślubie Stanisław i Petronela Mliccy nabywają w 1745 r. od Stefana i Stanisława Jarnowskich miasto Orchowo w powiecie gnieźnieńskim i tutaj zamieszkują. W tym samym czasie brat Stanisława ks. Jan Mlicki, kanonik metropolitalny gnieźnieński i katedralny płocki, archidiakon uniejowski, proboszcz radomski nabył od Franciszka Wolskiego, skarbnika bydgoskiego pobliską wieś Osówiec. Wkrótce nabywa również: Skubarczewo (1751 r.), Linówiec (1751 r.), Gałczyn, Gałczynek, Sienno, Przyborowo i Kinno.

Orchowo - kościół pw. Wszystkich Świętych, według Józefa Myślickiego.

Z małżeństwa ze Stanisławem Petronela miała syna Kajetana Jana Antoniego, ur. 18 lipca 1746 r. w Orchowie oraz córki, Barbarę Weronikę ur. 11 listopada 1748 r. w Orchowie (zmarła w Orchowie w 1751 r.), Katarzynę Teofilę Petronelę ur. 30 kwietnia 1755 r. w Orchowie oraz Agnieszkę i Franciszkę. Agnieszka poślubiła Macieja Łuczyckiego, a Franciszka Ksawerego Pstrokońskiego.

Syn Kajetan był cześnikiem (1779 r.) i podstarostą (1781 r.) płockim oraz kasztelanem sierpskim (1788 r.), kawalerem Orderu św. Stanisława. Żonaty - podobnie jak ojciec - był dwa razy. Z Józefą Sierakowską miał córkę Mariannę i synów, Antoniego Maksymiliana i Józefa. Natomiast z drugą żoną Wiktorią Kiełczewską córki, Rozalię i Wiktorię. Po śmierci ks. Jana (+ 27 kwietnia 1766 r.) dobra jego przeszły drogą dziedziczenia w 1767 r. w części w ręce brata Stanisława z Orchowa i syna Jana. Po śmierci Stanisława dobra odziedziczone po ks. Janie przeszły w ręce syna Kajetana. Natomiast Orchowo pozostawało w rękach Petroneli. 

Petronela z Gałczyńskich Mlicka wielokrotnie wymieniana była w metrykaliach kościelnych parafii Orchowo - w latach 1746, 1748, 1753, 1754, 1755, 1761; Katedry Gnieźnieńskiej - 1748; parafii Opatówek - 1785; w gnieźnieńskich aktach grodzkich i ziemskich - 1745, 1775, 1778, 1779, 1782, 1785, 1786, 1790; w konińskich aktach ziemskich i grodzkich - 1774, 1782, 1783.

Stanisław Mlicki zmarł pomiędzy latami 1769 - 1771. Od tego czasu Petronela Orchowo dzierżyła jednoosobowo. Pod koniec swojego życia, jako kolatorka kościoła pw. Wszystkich Świętych, przystąpiła do wznoszenia w 1789 r. nowej świątyni parafialnej, która zastąpiła pierwszy orchowski kościół z XIV w. (ok. 1380 r.). Po zakończeniu budowy w 1792 r., którą po śmierci Petroneli (ok. 1790 r.) kontynuował jej syn Kajetan, wezwanie świątyni zostało również przeniesione na nowy kościół.

Foto. Heliodor Ruciński.

Z protokołu powizytacyjnego, która miała miejsce w 1789 r., za proboszczowania ks. Jana Orlikowskiego (1784-1792), dowiadujemy się o całym przedsięwzięciu budowlanym i stanie parafii orchowskiej. Wieś Orchowo należała wówczas do Petroneli z Gałczyńskich Mlickiej. Stary kościół leżący nad jeziorem chylił się ku upadkowi i nadal odprawiano w nim nabożeństwa. Nowy zaczęto budować w środku wsi na niewielkim wyniesieniu przy drodze do Osówca. Budowę kontynuowano w kolejnych latach. Była to świątynia drewniana z kaplicą boczną, zakrystią i wieżą, do której planowano przenieść dwa dzwony oraz organy sześciogłosowe. W kościele znajdowała się krypta grobowa, w której chowano przedstawicieli rodu Mlickich.

Petronela z Gałczyńskich Mlicka, która żyła jeszcze w 1790 r., po śmierci została pochowana w krypcie rodzinnej w nowej świątyni parafialnej.

Wmurowanie aktu erekcyjnego pod pomnik Powstańca Wielkopolskiego w Mogilni

W czwartek 6 grudnia, na skwerze przy Urzędzie Miejskim w Mogilnie odbyła się uroczystość wmurowanie aktu erekcyjnego pod budowę pomnika Powstańca Wielkopolskiego. Powstaje on dla uczczenia pamięci wszystkich mieszkańców ziemi mogileńskiej, którzy wzięli udział w Powstaniu Wielkopolskim.

Przypomnę, że 14 marca 2014 r. burmistrz Mogilna powołał Komitet Obchodów 100. rocznicy Powstania Wielkopolskiego, który przez blisko 5 lat realizuje bogaty plan przygotowań do uroczystych obchodów, między innymi plan budowy pomnika Powstańca Wielkopolskiego. Komitetowi przewodniczy Andrzej Jakubowski z Muzeum Ziemi Mogileńskiej w Mogilnie z siedzibą w Chabsku, a w jego skład wchodzą: Stanisław Jasiński i Marian Weber z mogileńskiego Hufca ZHP, związany rodzinnie z Mogilnem Marian Przybylski z Towarzystwa Miłośników Miasta Strzelna, Stanisław Grela ze  Stowarzyszenia Mogileńskie Porozumienie Społeczne, Jan Szymański - dyrektor Mogileńskiego Domu Kultury, Zbigniew Grzechowski - dyrektor Zespołu Szkół w Mogilnie, Hieronim Rumianowski - dyrektor Gimnazjum im. ks. Piotra Wawrzyniaka w Mogilnie, Joanna Caspari-Filipiak - przedstawiciel Starostwa Powiatowego w Mogilnie, Leszek Maciejewski z Zespołu Szkół im. Powstania Wielkopolskiego w Bielicach, Maria Chmielewska i Zofia Zielińska-Jarząbkowska z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Mogilnie, Marcin Zieliński- dyrektor Wydziału Promocji  Urzędu Miejskiego w Mogilnie oraz Przemysław Majcherkiewicz z Mogileńskiego Towarzystwa Kultury.

Uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego poprzedziło robocze spotkanie Komitetu Obchodów 100. rocznicy Powstania Wielkopolskiego, podczas którego dokonano podsumowania dotychczasowych prac i zapoznano się z harmonogramem przygotowań do obchodów rocznicowych, wyznaczonych na 11 stycznia 2019 r. Następnie o godz. 12:00 rozpoczęła się ceremonia wmurowania aktu, której początkiem było wysłuchanie hejnału miasta Mogilna. Do licznie zgromadzonych przemówił burmistrz Leszek Duszyński. Akt erekcyjny odczytał przewodniczący Komitetu 100. rocznicy Powstania Wielkopolskiego Andrzej Jakubowski. Pod dokumentem swoje podpisy złożyli: Burmistrz Mogilna - Leszek Duszyński, Starosta Mogileński - Bartosz Nowacki, Przewodniczący Rady Powiatu Mogileńskiego - Robert Musidłowski, Przewodniczący Rady Miejskiej w Mogilnie - Paweł Molenda, Komendant Kręgu Starszyzny Harcerskiej im. hm. Henryka Mazurkiewicza – Stanisław Jasiński, Przewodniczący Komitetu 100. rocznicy Powstania Wielkopolskiego – Andrzej Jakubowski oraz Ryszard Wosiński były Naczelnik ZHP, Teresa Kujawa, Maria Kotlińska, Joanna Filipiak-Caspari, Zofia Zielińska-Jarząbkowska, Marian Weber, Stanisław Grela, Przemysław Majcherkiewicz, Marian Przybylski, Zbigniew Grzechowski, Hieronim Rumianowski, Jan Szymański, Leszek Maciejewski, Marcin Zieliński.

Wmurowania aktu dokonali: burmistrz Leszek Duszyński, starosta Bartosz Nowacki, przewodniczący RP Robert Musidłowski, przewodniczący RM Paweł Molenda oraz Stanisław Jasiński i Andrzej Jakubowski. W tubie oprócz aktu erekcyjnego zostały umieszczone: medal z Pomnikiem Powstańca Wielkopolskiego, Tygodnik „Pałuki i Ziemia Mogileńska”, cegiełka na budowę pomnika o nominale 10 zł, okolicznościowa moneta 5 zł wydana przez NBP na 100. lecie odzyskania niepodległości, pamiątkowa fotografia z odbioru modelu realizacyjnego, pismo inicjujące budowę pomnika od Kręgu Starszyzny Harcerskiej im. hm. Henryka Mazurkiewicza i Komisji Historycznej Hufca ZHP w Mogilnie. Na zakończenie uroczystości głos zabrał Wawrzyniec Wierzejewski - Prezes oddziału wielkopolskiego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu, który ciepłymi słowami poparł inicjatywę budowy pomnika.

Odsłonięcie pomnika Powstańca Wielkopolskiego w Mogilnie odbędzie się w piątek, 11 stycznia 2019 o godz. 12.00 w ramach obchodów 100. rocznicy Powstania Wielkopolskiego.

Foto. Heliodor Ruciński