Strzelnian dążenia niepodległościowe - cz. 1

Strzeleńscy Ojcowie Niepodległości

Milowymi krokami zbliża się 2 stycznia, dzień, który od 100 lat, z różnym natężeniem, obchodzimy jako pierwszy dzień wolności po 146 latach niewoli pruskiej. Po dziś wywiera on na nas strzelnianach ogromne wrażenie. Był to dzień zrywu powstańczego, dzień krwawych ofiar i dzień, w którym nad głowami mieszkańców załopotał czerwony sztandar z Białym Orłem. 100-letnie obchody Powstania Wielkopolskiego to okazja, by oddać cześć tym wszystkim, którzy przyczynili się do zwycięstwa nad zaborcą pruskim, do zrzucenia kajdan niewoli.

Dr Zygmunt Zakrzewski.

 Przy tej okazji zdałoby się zadać pytanie, czy aby podtytuł niniejszego rozważania nie jest nadużyciem względem Ojców Niepodległości Polski? Były to znakomite postaci w dziejach ojczystych: Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Paderewski, Wincenty Witos, Wojciech Korfanty i Ignacy Daszyński. Zatem, jak się ma porównanie ich do kilku strzelnian - mieszkańców powiatu strzeleńskiego, którzy walnie przyczynili się do odzyskania niepodległości naszej małej ojczyzny, za przyczyną własnego sprawstwa kierowniczego? Osobiście uważam, że ta grupa strzelnian zasługuje na takie miano, jakie zawarłem w tytule. Dla jego potwierdzenia na początku wymienię te nazwiska, a następnie uzasadnię opisem wydarzeń, których to oni byli głównymi aktorami i które nobilitują ich do tego tytułu. Tymi osobami byli: dr Zygmunt Zakrzewski, dr Juliusz Trzciński, dr Jakub Cieślewicz, ks. Stanisław Kostka Kopernik, Bolesław Pińkowski - senior oraz Włodzimierz Wojciechowski i Kazimierz Pelz.

Dr Jakub Cieślewicz.

 A wszystko zaczęło się latem 1918 r. kiedy to grupa mieszkańców powiatu strzeleńskiego o polskich korzeniach rozpoczęła działalność konspiracyjną tworząc w Strzelnie tajny Komitet Obywatelski. Był on agendą poznańskiego Centralnego Komitetu Obywatelskiego. W składzie 15-osobowej grupy znaleźli się m.in. dr Zygmunt Zakrzewski, właściciel majętności Mirosławice i dr Jakub Cieślewicz. Ta dwójka stanęła na jego czele. Z relacji dra Zygmunta Zakrzewskiego i Włodzimierza Wojciechowskiego (późniejszych, komendanta oraz zastępcy komendanta i szefa sztabu Powiatowej Straży Ludowej w Strzelnie) dowiadujemy się: W pierwszej połowie października 1918 r. dr Zygmunt Zakrzewski z Mirosławic zwołał kilka osób do lokalu Bolesława Pińkowskiego w Strzelnie i zawiadomił je, że w niedalekiej przyszłości zajdą w Księstwie zmiany zasadnicze. Do przewrotu tego należy przygotować wszystkie warstwy naszego społeczeństwa.

Ks. Stanisław Kostka Kopernik.

Po upływie niespełna dwóch tygodni, podczas nieobecności Zygmunta Zakrzewskiego, dr Juliusz Trzciński z Ostrowa nad Gopłem zorganizował w tym samym lokalu kolejne posiedzenie, na które zaprosił miejscowych działaczy społecznych. Zostało ono zwołane na polecenie Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Poznaniu, celem powołania do życia Tajnej Organizacji w powiecie strzeleńskim. Na zebraniu tym wybrano do wspomnianej organizacji następujące osoby: dra Juliusza Trzcińskiego, księdza proboszcza [Romualda - MP] Sołtysińskiego z Siedlimowa, księdza proboszcza [Kazimierza - MP] Stankowskiego z Ostrowa nad Gopłem. Włodzimierza Wojciechowskiego ze Strzelna, Kazimierza Pelza z Kruszwicy, Mateusza Foterka, gospodarza z Jezior Wielkich, Wojciechowskiego z Kruszwicy. Ponieważ liczba członków Tajnej Organizacji okazała się zbyt mała i dlatego na posiedzeniu odbytym w Strzelnie w pierwszych dniach listopada 1918 r. uzupełniono jej skład o następujące osoby: dra Zygmunta Zakrzewskiego, dyrektora Stefana Grabskiego z Kruszwicy, Bolesława Pińkowskiego ze Strzelna - seniora, Józefa Czosnowskiego z Kruszwicy, Ignacego Świątkiewicza ze Strzelna, Franciszka Kotasa, gospodarza z Chełmiczek, Antoniego Paternogę, robotnika ze Strzelna, Mańskiego, robotnika z Kruszwicy. Tych 15 członków odbywało w pewnych odstępach posiedzenia bądź to w Strzelnie, bądź to w Kruszwicy.

Dr Juliusz Trzciński.

Włodzimierz Wojciechowski.

Kolejne posiedzenie Komitetu Obywatelskiego na powiat strzeleński odbyło się 15 listopada w Kruszwicy w domu mistrza murarskiego Kazimierza Pelza. Postanowiono wówczas ujawnić swoją działalność i w myśl wytycznych Centralnego Komitetu Obywatelskiego, który 11 listopada 1918 r. ujawnił się i przekształcił w Naczelną Radę Ludową powołać struktury powiatowe, miejskie i terenowe Rady. Wybrano wówczas komisje problemowe, wydano odezwy do ludności w językach polskim i niemieckim ora uchwalono odbycie dwóch wielkich wieców patriotyczno-narodowych, które zostały zaplanowane w obu miastach na 24 listopada 1919 r. Nadto wystosowano do Rady Robotników i Żołnierzy w Inowrocławiu wniosek o zwiększenie udziału Polaków w administracji. Uchwalono wniosek o przywrócenie nauki religii w języku polskim i zażądano od władz Regencji Bydgoskiej delegowania Polaka do nadzoru nad realizacją tego postulatu. Wybrano kolektorów do zbierania podatku narodowego oraz wybrano komisarzy Straży Ludowej jako organizatorów tych struktur na obszarze powiatu strzeleńskiego. Zostali nimi: Włodzimierz Wojciechowski dla miasta Strzelna i obu dystryktów strzeleńskich (Strzelno-Północ i Strzelno-Południe) oraz Kazimierz Pelz dla miasta Kruszwicy i dystryktu Kruszwica.

CDN 

Jak świętowaliśmy 100-lecie odzyskania Niepodległości w Strzelnie? - cz. 3

Dniem kulminacyjnym obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości była niedziela 11 listopada. Dzień wcześniej w Ostrowie odprawiona została uroczysta msza św., po której na miejscowym cmentarzu uroczyście odsłonięto i poświęcono obelisk z tablicą upamiętniającą parafian, żołnierzy Wielkiej Wojny i powstańców zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Odsłonięcia dokonał doradca wojewody kujawsko-pomorskiego Jacek Tarczewski, a poświęcenia dziekan strzeleński ks. kan. Otton Szymków w asyście miejscowego proboszcza ks. Witolda Zielińskiego.

W niedzielny poranek ulice Strzelna wypełnili jego mieszkańcy, którzy indywidualnie i w grupkach zmierzali na stary cmentarz przy ul. Kolejowej. Parkingi przycmentarne wypełniły samochody delegacji, które zjechały z całej gminy, by wziąć udział w uroczystości Narodowego Święta Niepodległości w stulecie jej odzyskania. W równym szyku ustawiło się 17 pocztów sztandarowych: organizacji pozarządowych, szkolnych, kościelnych oraz tego jedynego, historycznego Towarzystwa Powstańców i Wojaków z Młynów. Kilkuset mieszkańców miasta i gminy wypełniło główną aleję cmentarną. Byli starsi, młodsi i dzieci. Wartę honorową przy odrestaurowanym Pomniku Nagrobnym Poległych Powstańców Wielkopolskich zaciągnęły zuchy z Szkolnej Gromady Zuchowej "Ogrodowy Rój Os" działającej przy Szkole Podstawowej z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Jana Dałkowskiego.

Przy wtórach Orkiestry Dętej OSP uczestnicy wiecu patriotycznego odśpiewali gromko Hymn Państwowy. Po przemowach nastąpiło poświęcenie pomnika, którego dokonał ks. kan. Otton Szymków, a następnie delegacje złożyły liczne wiązanki kwiatów i zapaliły znicze. Na zakończenie tej pięknej i uroczystej części, w uformowanym szyku prowadzonym przez komendanta uczestnicy uroczystości przeszli ulicami miasta pod Szkołę Podstawową z Oddziałami Dwujęzycznymi, gdzie po pięknym i uroczystym wprowadzeniu dokonanym przez uczennice posadzony został Dąb Wolności. Aktu nasadzenia dokonały zuchy: Wiktor Konewka, Zuzanna Wawrowska i Hubert Wojtaszewski z opiekunką Gromady Violettą Konieczną.

Z lekkim poślizgiem tłumny korowód patriotyczny dotarł do bazyliki św. Trójcy, gdzie odprawiona został uroczysta msza św. w intencji Niepodległej Ojczyzny. Przewodniczył jej ks. kan. Szymków w asyście wikariuszy, ks. Marcina Korybalskiego i ks. Daniela Leszczyńskiego. Pod koniec mszy św. ks. proboszcz bochnami chleba podziękował ustępującemu burmistrzowi za 16 lat sprawowania rządów oraz złożył życzenia burmistrzowi elektowi wszelkiej pomyślności w realizacji nowych obowiązków. Burmistrz elekt Dariusz Chudziński podszedł do burmistrza Ewarysta Matczaka i podał mu dłoń. Było to pierwszy kontach obu panów od chwili ogłoszenia wyników wyborów... Niezwykle uroczystym i doniosłym momentem, już po zakończeniu ceremonii obrzędów mszalnych, był piekny koncert orkiestry dętej, chóru Harmonia i wokalistów, pod dyrekcjami Eweliny Boesche-Kopczyńskiej i Piotra Barczaka. Koncert przeplatany był pięknymi tekstami narracyjnymi wygłoszonymi przez aktorów tegoż koncertu.

Na zakończenia niedzieli liczne grono mieszkańców miasta i gminy spotkało się na pięknej akademii przygotowanej przez Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Strzelnie. Wystąpiła Orkiestra Dęta OSP pod batutą Piotra Barczaka, zespół śpiewaczy Klubu Seniora "Kujawianki" pod kierunkiem Waldemara Krystkowiaka oraz dziewczęta z zespołu "Gaja" prowadzonego przez Grażynę Adamską. Ozdobą koncertu były przepiękne teksty, fragmenty listów pisanych z frontów przez legionistów i wysłanych swoim najbliższym wygłoszone znakomitą narracją przez dyr. Andrzeja Belińskiego. Swoistego podsumowania wielomiesięcznych obchodów, licznych uroczystości i imprez dokonał z moim udziałem ks. kan. Otton Szymków.

- Brawo strzelnianie! Godnie i pięknie uczciliśmy 100-lecie odzyskania przez Polskę Niepodległości - Brawo!!! (...)

- Czekają nas kolejne pracowite dni, by równie godnie uczcić 100-lecie Powstania Wielkopolskiego - Już dzisiaj Was zapraszamy, a obchody kulminacyjne przypadną u wrót nowego roku, 2 stycznia 2019 r.

Wszystkie fotografie Heliodor Ruciński